Η δημοσιογραφία –και, ακριβέστερα, το προϊόν της δημοσιογραφικής δουλειάς, η μετάδοση της πληροφορίας μα και η πληροφορία αυτή καθαυτή- δεν περνά και τις καλύτερες ημέρες της στην Ελλάδα.

Το βασικό μέγεθος που αντικατοπτρίζει αυτήν την πραγματικότητα είναι, φυσικά, η πολύ χαμηλή κυκλοφορία των παραδοσιακών Μέσων, των εφημερίδων, ο συνολικός αριθμός των πωλήσεών τους. Ομως και τα στοιχεία για τα ψηφιακά Μέσα δεν είναι ενθαρρυντικά, αφού φαίνεται πως και σε αυτόν τον σύγχρονο τομέα ενημέρωσης η εμπιστοσύνη των ελλήνων πολιτών είναι αποδυναμωμένη.

Το ψηφιακό τοπίο στην Ελλάδα, όσον αφορά την ενημέρωση, χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη στα Μέσα, από υψηλή διάδοση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για ανάγνωση ειδήσεων και από την «κουλτούρα» της δωρεάν ειδησεογραφίας.

Οπως δείχνει έρευνα της dianeosis, του 2018, η οποία ασχολείται με τα στοιχεία του ετήσιου Digital News Report του Ινστιτούτου Reuters του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης κατά το σκέλος που αυτά τα στοιχεία αφορούν αποκλειστικώς τη χώρα μας, η εμπιστοσύνη του Ελληνα και στα ψηφιακά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι πολύ χαμηλή.

Μόνο το 26% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι «εμπιστεύονται τις ειδήσεις τις περισσότερες φορές». Επίσης, οι Ελληνες δεν εμπιστευόμαστε καν τις ειδήσεις που οι ίδιοι επιλέγουμε, παρά μόνο στο ισχνό ποσοστό 29%. Σε ποσοστό 32% εμπιστευόμαστε τις ειδήσεις που βρίσκουμε στις μηχανές αναζήτησης και σε ποσοστό 22% τις ειδήσεις που βρίσκουμε στα social media (ποσοστά κοντά στον μέσο όρο όλων των χωρών του δείγματος, 34% και 23% αντιστοίχως).

Συγκεκριμένη εμπιστοσύνη

Στην έκθεση του 2018 εξετάστηκε η εμπιστοσύνη του κοινού σε 15 από τα πιο δημοφιλή παραδοσιακά και ψηφιακά ενημερωτικά Μέσα. Οι ερωτηθέντες βαθμολόγησαν κάθε Μέσο σε κλίμακα από το 0 έως το 10 (0 = δεν το εμπιστεύομαι καθόλου / 10 = το εμπιστεύομαι απόλυτα). Ρωτήθηκαν αν αναγνωρίζουν και αν χρησιμοποιούν το κάθε Μέσο. Στο Γράφημα 1 παρουσιάζεται ο μέσος όρος των απαντήσεων κάθε ομάδας. Ο αριθμός στην επάνω μπάρα του γραφήματος παρουσιάζει τον μέσο όρο εμπιστοσύνης όσων απλά αναγνωρίζουν το Μέσο Ενημέρωσης, ενώ ο αριθμός στην κάτω μπάρα τον μέσο όρο εμπιστοσύνης αυτών που δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν το κάθε Μέσο.

Στην Ελλάδα δεν παρατηρούμε μεγάλες διαφορές στα επίπεδα εμπιστοσύνης του πρώτου (Η Καθημερινή, 5,99) και του τελευταίου (Tromaktiko, 4,73) σε κατάταξη Μέσου σε σύγκριση με άλλες χώρες. Επίσης, μετρήσαμε τη διαφορά στην εμπιστοσύνη σε κάθε Μέσο με βάση τον πολιτικό προσανατολισμό των ερωτηθέντων. Οι μεγαλύτερες διαφορές παρατηρήθηκαν για τον ΣΚΑΪ (6,09 για αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται δεξιοί και 3,95 για αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται αριστεροί) και για την ΕΡΤ (5,91 για τους αριστερούς και 3,91 για τους δεξιούς)

Πώς ενημερώνονται οι Ελληνες χρήστες του Διαδικτύου;

Το 94% των ελλήνων χρηστών του Διαδικτύου διαβάζει και παρακολουθεί ειδήσεις στο Διαδίκτυο σε εβδομαδιαία βάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 71% διαβάζει ειδήσεις στα social media, ποσοστό που αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο στις ευρωπαϊκές χώρες του δείγματος. Η Ελλάδα είναι, επίσης, η μοναδική χώρα στην Ευρώπη στην οποία οι περισσότεροι χρήστες του Διαδικτύου ενημερώνονται από τα social media (71%) παρά βλέπουν ειδήσεις ή ειδησεογραφικές εκπομπές στην τηλεόραση (67%). Το ποσοστό αυτών που ενημερώνονται από τον έντυπο Τύπο -εφημερίδες ή περιοδικά- έστω και μία φορά την εβδομάδα είναι 26% (31η θέση ανάμεσα στις 37 χώρες της μέτρησης).

Στο Γράφημα 2 απεικονίζονται τα 16 πιο δημοφιλή ψηφιακά Μέσα Ενημέρωσης στην Ελλάδα, με βάση το ποσοστό του δείγματος που τα χρησιμοποιεί, έστω μία φορά την εβδομάδα. Στην Ελλάδα παρατηρούμε μεγάλες αναδιατάξεις στο ψηφιακό ειδησεογραφικό τοπίο. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι πολίτες προτιμούν να ενημερώνονται από τις ιστοσελίδες των παραδοσιακών Μέσων, ενώ στην Ελλάδα βλέπουμε να έχουν γεννηθεί διάφορα διαδικτυακά Μέσα Ενημέρωσης. Επίσης, το πλαίσιο δίπλα στο Γράφημα 2 δείχνει ότι η χρήση ψηφιακών Μέσων (ή μπλογκ), που συχνά αυτοπροσδιορίζονται ως εναλλακτικά των παραδοσιακών Μέσων Ενημέρωσης, είναι υψηλή.

Το 60% των ελλήνων χρηστών του Διαδικτύου χρησιμοποιεί το Facebook για να διαβάσει, να δει ή να συζητήσει για ειδήσεις, ποσοστό κατά 8% μικρότερο από το αντίστοιχο του 2016 και κατά 2% από του 2017, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1. Ταυτόχρονα παρατηρούμε ότι ενώ η χρήση του για ειδήσεις είναι πτωτική, ο αριθμός των χρηστών του Facebook παραμένει σταθερός (78%).  Οπως και σε αρκετές άλλες χώρες, παρατηρούμε αύξηση στη χρήση πιο ιδιωτικών Μέσων όπως το για ανάγνωση, σχολιασμό ή διαμοιρασμό ειδήσεων.

Στην Ελλάδα επίσης παρατηρούμε υψηλά επίπεδα σχολιασμού και διαμοιρασμού ειδήσεων στο Διαδίκτυο, σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Ενας στους τρεις χρήστες του Διαδικτύου στην Ελλάδα σχολιάζει ειδήσεις, είτε στα social media είτε σε σελίδες ειδησεογραφικού περιεχομένου τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, ενώ περίπου οι μισοί μοιράζονται ειδήσεις με τις προσωπικές τους επαφές, είτε μέσω μέσων κοινωνικής δικτύωσης είτε μέσω e-mail.

Πληρωμή για ανάγνωση ειδήσεων στο Διαδίκτυο και χρήση λογισμικού αποκλεισμού εμφάνισης διαφημίσεων (ad-blocking)

Μόνο το 6% των ελλήνων χρηστών του Διαδικτύου έχουν πληρώσει για ειδήσεις στο Διαδίκτυο τον τελευταίο χρόνο, το μικρότερο ποσοστό από όλες τις χώρες του δείγματος. Η έλλειψη κουλτούρας πληρωμών για ψηφιακές υπηρεσίες στην Ελλάδα, η χαμηλή εμπιστοσύνη στα ΜΜΕ και η οικονομική κρίση είναι κάποιοι λόγοι της έλλειψης διάθεσης για πληρωμή. Αλλά επιπλέον εξηγούν και το γιατί αρκετοί ειδησεογραφικοί οργανισμοί διστάζουν να διαθέσουν το περιεχόμενο τους επί πληρωμή. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν αρκετά προβλήματα με τη διαδικτυακή διαφήμιση, ιδιαίτερα στην Ελλάδα που παρατηρείται η μεγαλύτερη διάδοση προγραμμάτων αποκλεισμού διαφημίσεων (ad-blocking software) από τις 37 χώρες του δείγματος. Το 42% έχει εγκατεστημένο ένα πρόγραμμα αποκλεισμού διαφημίσεων, ποσοστό που φτάνει στο 62% για τους νέους κάτω των 25 ετών.

Tο 6% (τελευταία θέση ανάμεσα σε 37 χώρες) των ελλήνων χρηστών έχει πληρώσει για ειδήσεις στο Διαδίκτυο, ενώ το 42% (1η θέση) χρησιμοποιεί λογισμικό αποκλεισμού εμφάνισης διαφημίσεων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News