Τα τελευταία (πολλά) χρόνια η ευρωπαϊκή υπόθεση έχει εξελιχθεί σε μια υπόθεση χαμένων προσδοκιών. Σε μια υπόθεση αυταπατών θα λέγαμε, με όλο το πολιτικό και ψυχολογικό βάρος που έχει προσδώσει εσχάτως στη λέξη ο έλληνας πρωθυπουργός. Ευθύνη γι’ αυτό φέρουν αναμφίβολα και τα ΜΜΕ που σε κάθε αλλαγή προσώπων «βλέπουν» και αλλαγή πολιτικής. Σύμφωνοι, η αισιοδοξία και η θετική σκέψη κρατά ακέραιο το νήμα της ζωής. Αλλά η διαρκής ματαίωση των ευσεβών πόθων άλλους ωθεί στην παραίτηση και άλλους στην άρνηση ή και την εξέγερση.

Ένα από τα θέματα που απασχολούν το διεθνή Τύπο αυτές τις κρίσιμες ώρες που ζει η Ευρώπη – και οι κρισιμότερες βρίσκονται μπροστά μας… – είναι αν η νέα κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία σηματοδοτεί μια αλλαγή πλεύσης του Βερολίνου. Αν, δηλαδή, η Ανγκελα Μέρκελ αλλάζει πολιτική τώρα που ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ανέλαβε τον θεσμικό, υπερκομματικό ρόλο του προέδρου της Μπούντεσταγκ.

«Το σχέδιο της Μέρκελ είναι μια σιωπηρή συγγνώμη για τη γερμανική αδιαλλαξία στην οικονομική πολιτική και σηματοδοτεί τη βούληση της Γερμανίας να ξαναγίνει ο γεφυροποιός της Ευρώπης», γράφει η Κονστάντσε Στέντσενμίλερ στους «Financial Times». Η καγκελάριος αναγνωρίζει ότι η χώρα της, που έχει την ισχυρότερη ευρωπαϊκή οικονομία, «πρέπει να συμβάλει περισσότερο από τους εταίρους της στην υπέρβαση των διαφορών Βορείων και Νοτίων στην Ευρώπη» και «να συνεισφέρει περισσότερο προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης». Μπορεί το σχέδιό της να μην προβλέπει τόσες ρηξικέλευθες μεταρρυθμίσεις όσες προτείνει ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Αλλά «κατατείνει στη διαμόρφωση της βάσης για μια νέα ευρωπαϊκή συναίνεση», εκτιμά η αρθρογράφος.

Αντλώντας τα επιχειρήματά της – και την αισιοδοξία της – από συνεντεύξεις και ομιλίες που έδωσε η γερμανίδα καγκελάριος στις αρχές της εβδομάδας, η Στέντσενμίλερ προτάσσει ως υποδηλούσα την αλλαγή πλεύσης του Βερολίνου την επισήμανση της Μέρκελ ότι η Ευρώπη πρέπει «να ανανεώσει την υπόσχεσή της για ειρήνη και ασφάλεια στους Ευρωπαίους» σε τρία υπαρξιακά, όπως τα χαρακτηρίζει, ζητήματα: τη Νομισματική Ένωση, τη μετανάστευση και την άμυνα.

Valse-hésitation

Σε ό,τι αφορά τη Νομισματική Ένωση η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου μπορεί να  θεωρείται δεδομένη. Αυτό θα γίνει όμως με τη σφραγίδα του Σόιμπλε και όχι της Μέρκελ ή του διαδόχου του Σόιμπλε στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, του Όλαφ Σολτς, που είναι και Σοσιαλδημοκράτης. Όσο για τις βραχυπρόθεσμες πιστωτικές γραμμές επείγουσας αρωγής και επενδύσεων, που είναι διατεθειμένη να δεχθεί η Μέρκελ, είναι «ολίγων δεκάδων δισ. ευρώ», όπως η ίδια διευκρίνισε. Και πάντως πόρρω απέχουν από τα Ταμεία-μπαζούκα, το κοινό υπουργείο Οικονομικών και τον ευρωπαίο υπερ-υπουργό που οραματίστηκε ο Μακρόν για να πείσει η Ευρώπη ότι δεν παίζει, ότι είναι όλη μια γροθιά.

Σε ό,τι αφορά τα θέματα μετανάστευσης και ασύλου, η ήττα και η αναδίπλωση του Βερολίνου είναι άνευ προηγουμένου. Η Μέρκελ αποδέχεται ως αποτυχημένη την πολιτική των ποσοστώσεων που προσπάθησε να επιβάλει με τον Σόιμπλε και το Βερολίνο υποχώρησε ταπεινωμένο απέναντι στην εθνικιστική αδιαλλαξία του Βίζεγκραντ. Αλλά, εδώ που τα λέμε, οι Γερμανοί έχουν κάνει τη δουλειά τους. Απορρόφησαν μέσα σε σχεδόν ενάμιση χρόνο περίπου 1 εκατ. πρόσφυγες, τους καλύτερους και χρησιμότερους από άποψη δεξιοτήτων. Τους ενέταξαν σε προγράμματα εκμάθησης της γερμανικής γλώσσας και επιμόρφωσης και σύντομα θα αντιμετωπίσουν με αυτούς και άλλους, που δεν σταματούν να επιλέγουν και να υποδέχονται, το φλέγον δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.

Σε ό,τι αφορά την άμυνα, τέλος, η Μέρκελ δηλώνει ότι συμφωνεί με την πρόταση Μακρόν για τη δημιουργία ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης παρέμβασης. Αλλά κι εδώ η γερμανίδα καγκελάριος επιθυμεί κάθε κίνηση να μην ξεφεύγει από το υπάρχον ευρωπαϊκό αμυντικό πλαίσιο (που είναι ενταγμένο στο ευρύτερο πλαίσιο του ΝΑΤΟ φυσικά). Και επίσης επιμένει να μην αποκλειστεί η Βρετανία από την όποια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία.

Είναι φανερό ότι το Βερολίνο δεν είναι διατεθειμένο να ξεπεράσει την πολιτική τού «βλέποντας και κάνοντας». Ούτε τη διστακτικότητα και την αναβλητικότητα που το χαρακτήρισε όλα τα δύσκολα χρόνια της κρίσης (των άλλων). «Οι πρωτοβουλίες που εμφανίζονται από κοινού να αναλαμβάνουν η Μέρκελ με τον Μακρόν δεν μοιάζουν με τίποτε άλλο από πολιτικές χειρονομίες καλής θέλησης», γράφει στο Bloomberg ο Φερντινάντο Τζουλιάνο.

Άλλοι χαρακτήρες, ίδια πολιτική

Αλλά και ο Όλαφ Σολτς, ο διάδοχος του Σόιμπλε, δεν έχει δείξει προσώρας καμία διάθεση διαφοροποίησης από τη γραμμή του προκατόχου του. «Είναι διαφορετικοί χαρακτήρες, αλλά ακολουθούν την ίδια πολιτική», αναφέρει η Handelsblatt. Σε ρεπορτάζ της από την άτυπη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών στη Σόφια, η γερμανική οικονομική εφημερίδα χαρακτηρίζει τον Σολτς «απόμακρο».

Δεν τοποθετήθηκε ούτε στην πρόταση Μακρόν για επιβολή ψηφιακού φόρου επί των πωλήσεων των τεχνολογικών γιγάντων στην ΕΕ. «Το ότι σε ένα τέτοιο θέμα ο γερμανός υπουργός παρέμεινε σιωπηλός είναι κάτι το ασυνήθιστο», σχολίασε ένας συμμετέχων στη σύνοδο, ενώ η εφημερίδα αναφέρει και τη σύγκριση του Σολτς με τον Σόιμπλε που έκανε ένας έλληνας διπλωμάτης στην ΕΕ, που δεν κατονομάζει βέβαια: «Ο κ. Σολτς έχει ένα φιλικότερο τόνο, αλλά όταν φθάνει στην καρδιά της συζήτησης είναι εξίσου σκληρός».

Καλές προθέσεις και ρεαλισμός

Ελάχιστα φύλλα με υπερεθνικούς αναγνώστες που εκδίδονται στην Ευρώπη διαπνέονται από φιλοευρωπαϊσμό ανάλογο με εκείνο των «Financial Times». Οι οποίοι θεωρούν ότι το νέο – ακριβέστερα ανανεωμένο – αφήγημα περί μιας «άλλης Μέρκελ», δίχως τον Σόιμπλε δίπλα της, συνιστά μάλλον μια αυταπάτη. Στη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών, στα τέλη Ιουνίου, θα διαφανεί περισσότερο η ισχύς του «ανανεωμένου» γαλλογερμανικού άξονα. Με ενδιαφέρον αναμένεται η στάση του έναντι του κυβερνητικού συνασπισμού απολιτικών και ακροδεξιών λαϊκιστών της Ρώμης.

Οι πρώτες χαμηλών τόνων δηλώσεις της Μέρκελ δείχνουν την πρόθεσή της να ακολουθήσει μια πολιτική κατευνασμού απέναντι στους Ιταλούς. Αλλά τώρα η καγκελάριος δεν έχει την πολυτέλεια να περιμένει, διότι πλησιάζουν οι Ευρωεκλογές της επόμενης άνοιξης. Πλησιάζει μια αναμέτρηση από την οποία ίσως προκύψει «ένα Ευρωκοινοβούλιο που θα μισεί τον εαυτό του», όπως εύστοχα σημείωσε ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων, Μαρκ Λέοναρντ.  Ταυτόχρονα θα τελειώσει η θητεία του ανθρώπου με τη θετικότερη επιρροή σήμερα στην ΕΕ, του συγκινητικού ευρωπαϊστή Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ που η αγκαλιά του χωρά ακόμα και τον Βίκτορ Ορμπαν.

«Ολόκληρα τα Βαλκάνια δεν αξίζουν τα κόκαλα ούτε ενός πομερανού γρεναδιέρου», είχε πει κάποτε ο Όττο φον Μπίσμαρκ. Επί των ημερών μας ο οικονομικός και πολιτικός «εκβαλκανισμός» (αποφεύγουμε τον όρο βαλκανοποίηση που έχει άλλη ιστορική έννοια) έχει επεκταθεί σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό Νότο. Τώρα που την πολιτική των όπλων έχει αντικαταστήσει η πολιτική των οικονομικών πλεονασμάτων, η ρήση του Μπίσμαρκ παραλλάσσεται ως εξής: «Ολόκληρος ο Νότος δεν αξίζει το πφένιχ ούτε ενός γερμανού φορολογούμενου». Και η Ιστορία δείχνει ότι το Βερολίνο δεν αλλάζει πολιτική αν δεν εισπράξει τα επίχειρα αυτής.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News