Υπάρχουν άνθρωποι για τους οποίους κανένας χαρακτηρισμός δεν μπορεί να αποδώσει το ιδιαίτερο του χαρακτήρα τους και τη μοναδικότητα της προσωπικότητάς τους. Είναι της κατηγορίας «larger than life». Οπως ο Σπύρος Παγιατάκης, ο οποίος εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο πριν από λίγες ημέρες.

Τυχερός όποιος γνώρισε τον Σπύρο, άτυχος όποιος δεν πρόλαβε να πάρει λίγη από την άνεση, τη σοφία, την ευγένεια, την αίγλη του εξαιρετικού ταμπεραμέντου του. Ο Παγιατάκης είχε ταλέντο στη ζωή, στο ζην, ήταν ένας αληθινός bon vivant, με σπάνια χαρίσματα. Είχε τεχνικό και καλλιτεχνικό υπόβαθρο, με σπουδές στην Αρχιτεκτονική και τις Θεατρικές Επιστήμες στο Βερολίνο. Εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη, δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1939. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός της Χωροφυλακής, ενώ η μητέρα του γιατρός. Αξίζει τον κόπο να αναφερθούμε στην Αρίστη Ευνουχίδου-Παγιατάκη, διότι και εκείνη υπήρξε πρωτοπόρος και ξεχωριστή προσωπικότητα. Γεννήθηκε το 1902 στην Αλεξανδρούπολη και σε ηλικία 10 ετών ήρθε με την οικογένειά της στη Θεσσαλονίκη. Τελειώνοντας το Δημοτικό, συνέχισε σε Γυμνάσιο Αρρένων, διότι τότε δεν υπήρχε Θηλέων. Το 1920 έφυγε στη Γερμανία και σπούδασε Ιατρική στη Λειψία και στο Βερολίνο. Προπολεμικά, διατηρούσε κλινική για φυματικούς. Γυναίκα με προσωπικότητα, δραστηριοποιήθηκε πολιτικά στο Λαϊκό Κόμμα. Μάλιστα εκτέθηκε στις πρώτες μεταπολεμικές δημοτικές εκλογές του 1951 και η δημοφιλία της την έφερε πρώτη σε ψήφους στον Δήμο Θεσσαλονίκης! Ωστόσο, ήταν αδιανόητο για την εποχή να γίνει μια γυναίκα δήμαρχος. Ο νόμος έδινε σε ορισμένες γυναίκες (μορφωμένες, άνω των 30) το δικαίωμα του εκλέγειν. Για το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, ο νόμος δεν ήταν σαφής. Με αυτό το επιχείρημα, ο δεύτερος σε ψήφους από την παράταξή της, Παντελής Πετρακάκης, προσέφυγε στο εκλογοδικείο και πέτυχε να ανακηρυχθεί ο ίδιος δήμαρχος αντί για την Αρίστη Παγιατάκη. Τυπικά, πάντως, υπήρξε η πρώτη εκλεγμένη γυναίκα δήμαρχος στην Ελλάδα.

Κληρονόμησε στον γιο της, Σπύρο, το ανοιχτό πνεύμα, τους ατελείωτους ορίζοντες και την τόλμη για το νέο. Ηταν από τους πρώτους που αντιλήφθηκαν τον ρόλο του Ιντερνετ και μπήκε σε αυτό από την πρώτη στιγμή που έγινε διαθέσιμο. «Αυτό είναι το μέλλον, αυτό θα κυβερνήσει τον κόσμο» έλεγε σε όλους και «μάλωνε», με τον ιδιόρρυθμο τρόπο του, όσους –πολύ νεότερους από τον ίδιο- αδιαφορούσαν για τα εργαλεία της τεχνολογίας.

Εχοντας, από πολύ νωρίς, μπει «στα σαλόνια» της ευρωπαϊκής τέχνης, γνώρισε σημαντικούς ανθρώπους, με ρόλο στον 20ό αιώνα. Συνεργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη με την Ελεν Βάιγκελ, χήρα του Μπέρτολτ Μπρεχτ, στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ. Ελεγε ότι ο Νίκος Κούνδουρος τον ώθησε να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και άρχισε τη συνεργασία του με καλλιτεχνικά περιοδικά στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, κυρίως σε θέματα κινηματογράφου και θεάτρου. Διετέλεσε για χρόνια ανταποκριτής της «Απογευματινής», συνεργάστηκε με «Τα Νέα», τον «Ταχυδρόμο», την «Καθημερινή», ενώ υπήρξε ανταποκριτής της «Ντόιτσε Βέλε» στο Δυτικό Βερολίνο. Εζησε κάποια περίοδο (επί χούντας) στη Ρώμη, έκανε σπουδαία ντοκιμαντέρ με τον Ρούσσο Κούνδουρο, εργάστηκε για τη RAI, ενώ επέστρεψε στην Ελλάδα το 1974. Ανέλαβε διευθυντής προγράμματος τηλεόρασης στην ΕΙΡΤ, δίδαξε στο Εθνικό Θέατρο, συνεργάστηκε με τη «Βραδυνή», ενώ έγραφε έως πριν από λίγα χρόνια στην αγγλόφωνη έκδοση της «Καθημερινής» και έκανε θεατρικές κριτικές.

Από τους σημαντικούς σταθμούς στη ζωή του ήταν η συνεργασία του με τον Αντέννα και το στήσιμο του ραδιοφώνου του Αντέννα Θεσσαλονίκης. Ανέλαβε διευθυντής του και μέλος του Δ.Σ. του Αντέννα, αλλά ήταν συνεχώς «στον δρόμο». Τον έλκυαν τα Βαλκάνια, που την εποχή εκείνη έβραζαν. Ο Σπύρος «έδινε το παρών» σε κάθε σκηνικό μάχης, πολέμου, ειρήνευσης, ταραχής, εμφυλίου στη γειτονιά μας, αλλά και παραπέρα, στη Μέση Ανατολή και στην Κεντρική Ασία. Σήκωνε το τηλέφωνο και ανακοίνωνε: «Μίνωα, φεύγω Αφγανιστάν», «Μίνωα, πάω Κόσοβο», «Μίνωα, θα είμαι στην Τουρκία».

Υπήρξε άριστος διαφημιστής της Θεσσαλονίκης. Εχοντας φιλίες με όλο το ελληνικό καλλιτεχνικό στερέωμα αλλά και με πολλές προσωπικότητες διεθνούς βεληνεκούς, μετέφερε μια κοσμοπολίτικη και ανοιχτόμυαλη εικόνα για την πόλη. Ο Μάνος Χατζιδάκις υπήρξε πολύ καλός του φίλος, όπως και η Αλίκη Βουγιουκλάκη. Δαβαράκης, Λαζόπουλος, Μπονάτσος, σκηνοθέτες και ηθοποιοί, συνθέτες και τραγουδοποιοί, ήταν όλοι φίλοι με τον Σπύρο.

Ο ίδιος αφηγούνταν ξεκαρδιστικά περιστατικά με τους φίλους του. Είχε και έναν ιδιαίτερο τρόπο εκφοράς του ρο, όπως ο Χατζιδάκις, κάτι που καθιστούσε τις αφηγήσεις του ακόμη πιο πικάντικες. Θυμάμαι ένα από την περίοδο της Ρώμης. «Καθόμασταν με τον Χατζιδάκι, τον Κούνδουρο, διάφοροι, σε ένα καφέ» έλεγε. «Στο διπλανό τραπέζι καθόταν μια ηλικιωμένη κυρία (έδινε παραστατικά την περιγραφή της) με έναν πολύ νεαρό, εμφανώς ζιγκολό, ο οποίος το έπαιζε ερωτευμένος μαζί της. Γυρνάει σε κάποια στιγμή ο Χατζιδάκις, δείχνει το αταίριαστο ζεύγος και με ένα ύφος παραπονιάρικο μας λέει: Δηλαδή τώγα αυτό θεωγείται φυσιολογικό κι εμείς δεν θεωγούμαστε;»

Αλλά δεν ήταν μόνον καλλιτέχνες. Ηταν πολιτικοί άλλων χωρών, ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, αλλά και ο επικεφαλής της Στάζι, Μάρκους Βολφ. Ο Βολφ χαρακτηριζόταν «ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο», λόγω της θέσης και του ρόλου του τότε στην Ανατολική Γερμανία. Ο Βολφ δικάστηκε στη Γερμανία για διάφορα εγκλήματα, αθωώθηκε και επισκεπτόταν τακτικά τον Σπύρο Παγιατάκη, τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και στην Αθήνα.

Τα σπίτια του Σπύρου είχαν θησαυρούς. Ομορφα αντικείμενα από ταξίδια, έργα τέχνης και πάντα πλημμυρισμένα από υπέροχους ήχους. Υπήρξε λάτρης της μουσικής. Τόσο το σπίτι του στην παραλία της Θεσσαλονίκης όσο και εκείνο στο Κολωνάκι, στο οποίο έμεινε έως το τέλος της ζωής του, ήταν γεμάτα από τη χαρισματική και έξω από κάθε στερεότυπο προσωπικότητά του. Είχε ταξιδέψει σε όλον τον κόσμο και, μάλιστα, χωρίς πρόγραμμα. Κάποια στιγμή είχε ξεκινήσει να πάει στην Ινδία για έναν μήνα και πέρασε έξι. Τον έψαχναν οι φίλοι του. Ηταν τόσο άνετος άνθρωπος, που αγόρασε κάποτε ένα σπίτι στην Αθήνα χωρίς καν να το έχει δει και χωρίς να γνωρίζει τον ιδιοκτήτη. Ηταν πάντα μέσα σε κάθε πρόκληση, υπήρξε ευγενής με όλους τους ανθρώπους, έμεινε μακριά από κάθε κουτσομπολιό. Ενας σπάνιος άνθρωπος. Μια απώλεια που δεν αναπληρώνεται. Απώλεια για την οικογένειά του, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, τη χώρα ολόκληρη.

*Ευχαριστούμε θερμά τον δημοσιογράφο Παντελή Σαββίδη για την ευγενική παραχώρηση φωτογραφικού υλικού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News