«Και σε ποιο σχολείο, είπαμε, θα στείλεις το πιτσιρίκι;» Αν και το δικό σας «πιτσιρίκι» ετοιμάζεται για την είσοδό του στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, θα συμφωνήσετε ότι η παραπάνω ερώτηση είναι μακράν η δημοφιλέστερη σε φιλικούς κύκλους, παιδικά πάρτι και συγγενικές μαζώξεις. Η ερώτηση δεν είναι αθώα, καθώς υποκρύπτει μια άλλη θεμελιωδέστερη: αν το παιδί θα ενταχθεί στη δημόσια (εν πολλοίς απαξιωμένη) ή στην ιδιωτική (αρκούντως υπερτιμημένη) ελληνική εκπαίδευση. Και το δίλημμα είναι μεγάλο, κυρίως γι’ αυτούς που δεν μπορούν να βάλουν με ευκολία βαθιά το χέρι στην τσέπη, αλλά θέλουν να μάθουν τα παιδιά τους «γράμματα», καλύτερα κι από τα «γράμματα» που έμαθαν κάποτε οι ίδιοι.

Στη Φινλανδία, όπου το εκπαιδευτικό σύστημα «φυσάει», η διεπιστημονική προσέγγιση θεμάτων-ζωνών ενδιαφέροντος έχει σχεδόν αντικαταστήσει τα παραδοσιακά μαθήματα. Στη Βρετανία, ολοένα και περισσότερα Δημοτικά σχολεία προτιμούν τη βιωματική μάθηση, διδάσκοντας Φυσική, Μαθηματικά, Γεωγραφία, έξω στο ύπαιθρο, όποιες και αν είναι οι καιρικές συνθήκες. Στην Ελλάδα;

Δύο δραστήρια δημόσια σχολεία, διαφορετικών βαθμίδων, αποδεικνύουν ότι υπάρχουν ακόμη εκπαιδευτικοί που αγαπούν τη δουλειά τους, που δεν βιάζονται να σχολάσουν, υπερβαίνουν εαυτούς για να καταστήσουν το σχολείο πόλο έλξης, και λένε «χαλάλι» στα Σαββατοκύριακα και τις αργίες, όταν πρόκειται για τους μαθητές τους. Δεν είναι ασφαλώς τα μοναδικά, ανήκουν ωστόσο σε αυτά τα μικρά διαμάντια που εγχώριου συστήματος που κάνουν τη διαφορά.

Στιγμιότυπα

Την είσοδο του 2ου Γυμνάσιου Αλίμου κοσμεί η φιγούρα της Φρίντα Κάλο, φιλοτεχνημένη από την εικαστικό Αννα Δημητρίου.

«Πώς έτσι;».

«Μας έφερε σε επαφή με την κυρία Δημητρίου η Κωνσταντίνα-Μαρία Κωνσταντίνου, παλιά μαθήτρια μας, και νυν συντονίστρια του προγράμματος The Street Art Project, του Κέντρου Μελέτης Εγκλήματος» εξηγεί η διευθύντρια του σχολείου, Κατερίνα Αραμπατζή. «Αναζητούμε τη συνδρομή όποιου έχει κάτι αξιόλογο να παρουσιάσει στα παιδιά. Τις προάλλες έκανε εισήγηση στο μάθημα της Τεχνολογίας, ο οινολόγος Γιώργος Αντωνίου, ενώ δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τη μέρα που επισκέφθηκε το σχολείο -ύστερα από δική μας πρόσκληση- η ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα αστέγων. Το ματς έγινε τελικά αφορμή για κουβέντα με τα παιδιά, ακόμη και για εξομολογήσεις, μετεξελίχθηκε σε μάθημα ζωής. Αρκεί να σας πω ότι υπάρχουν μαθητές που αγοράζουν πλέον τη Σχεδία, το περιοδικό των αστέγων, από το προσωπικό τους χαρτζιλίκι, χαιρετούν στον δρόμο ανθρώπους που γνώρισαν ως μέλη της ομάδας στο σχολείο τους, διατηρούν επαφή με κάποιους από αυτούς».

Στην άλλη άκρη της πόλης, την 25η Μαρτίου, την ώρα που τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ κατέγραφαν ηδονικά τους αγράμματους που αγνοούν τι συνιστά την εθνική γιορτή, συντελείτο ένα μικρό θαύμα. «Τα παιδιά, με τη βοήθεια των δασκάλων, “ανακάλυψαν” την επιστολή αιχμαλώτου, που πιάστηκε από τους Τούρκους κάπου κοντά στην Ικαρία, τη διασκεύασαν, και ανέβασαν μια θεατρική παράσταση μοναδική» λέει η Αργυρούλα Καραγεώργου, διευθύντρια του 1ου Δημοτικού Σχολείου Αγίων Αναργύρων. «Θεωρώ κατάκτηση το γεγονός ότι τα παιδιά αγαπούν το σχολείο τους. Προσφάτως, έφτιαξαν μια ταινία γι’ αυτό, με θέμα την ιστορία του, υπό τον τίτλο “Eνα σχολείο διηγείται”, και πέτυχαν να βραβευθούν από το Εθνικό Κέντρο Ερευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού (ΕΚΕΔΙΣΥ) και την Εκπαιδευτική Ραδιοτηλεόραση του υπουργείου Παιδείας. Τα συνεπαίρνει, γενικώς, η συμμετοχή σε διαγωνισμούς, το διαπίστωσα όταν συμμετείχαμε στα “Μαγικά Φυτά” του Γαλλικού Ινστιτούτου και τις “Εικόνες των σχολικών βιβλίων, πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας” του ΕΚΕΔΙΣΥ».

Σκέφτομαι, καθώς οι δυο διευθύντριες μιλάνε, ότι οι προσεγγίσεις τους έχουν κοινό παρονομαστή. Φέρνουν τους μαθητές τους σε επαφή με την ίδια τη ζωή, με διαφορετικές πτυχές της, επιτρέποντάς τους να δουν πολλά από κοντά και εκ των έσω. Δεν τους περιορίζουν σε μια στείρα εκπαιδευτική διαδικασία, που προβλέπει μόνο Aλγεβρα, Γλώσσα και Ιστορία · και τους συστήνουν πρόσωπα, δράσεις, ιστορίες που έχουν τη δύναμη να τους «μιλήσουν». Τους δίνουν ρίζες και φτερά.

Iσως όχι τυχαία, και οι δυο τους, αισθάνονται την ανάγκη να διαχειριστούν -η καθεμιά με τον δικό της τρόπο – την έννοια του μπούλινγκ. Η Καραγεώργου αναφέρεται σε ημερίδα που μόλις διοργανώθηκε, σε συνεργασία με τον οικείο δήμο, για τη βία και τον σχολικό εκφοβισμό, προκειμένου γονείς και μαθητές να έχουν «μπούσουλα» στα χέρια τους (πρωτοβάθμια εκπαίδευση γαρ) για να αντιμετωπίσουν το όποιο περιστατικό. Και η Αραμπατζή, αντικρίζοντας μικρά αλλά και πιο σκληρά περιστατικά (διευθύνει Γυμνάσιο, μην το ξεχνάμε), βάζει 250 παιδιά οκλαδόν στο προαύλιο, προκειμένου να διερευνηθεί από κοινού το «πώς» και το «γιατί».

«Μια παράκληση, μόνο, για το δημοσίευμα». Με μια φωνή τη διατυπώνουν. Να γίνει αναφορά στους εκπαιδευτικούς, τους συνεργάτες τους. Ενας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Χωρίς αυτούς τα παιδιά του 1ου Δημοτικού δεν θα είχαν δει την έκθεση για τον Βαν Γκογκ στο Μέγαρο Μουσικής και θεατρικές παραστάσεις του φετινού χειμώνα · και οι μαθητές του 2ου Γυμνασίου δεν θα είχαν παρακολουθήσει μαθήματα ιππασίας, δεν θα είχαν προετοιμαστεί γερά για τις εξετάσεις της Μαθηματικής Εταιρείας. Υπερωρίες χωρίς αμοιβή. Και με θυσία προσωπικού χρόνου. Ετσι, για τα παιδιά…

Στον Αλιμο, τον Μάρτιο, οι γονείς των μαθητών ήλθαν σε επαφή με γονείς χρηστών και επιστήμονες από το ΚΕΘΕΑ–Στροφή. Τα παιδιά έβαψαν χρυσούς τους κάδους των απορριμμάτων, κάνοντας upcycle τους πλαστικούς, και όποια από αυτά έτυχε να βρωμίσουν το προαύλιο, υποχρεώθηκαν -στο πλαίσιο ενός πιο εκσυγχρονισμένου συστήματος «ποινών»- να πάρουν σκούπα στο χέρι και να το καθαρίσουν.

Στους Αγίους Αναργύρους, με τη συνεργασία του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων, οι μαθητές γνώρισαν από κοντά τι θα πει ξιφασκία και σκάκι, έμαθαν πρώτη φορά τους κανόνες του μπάσκετ και του βόλεϊ, συμμετείχαν σε δράσεις πρόληψης της υγείας, επιτρέποντας σε οφθαλμιάτρους και οδοντιάτρους να κάνουν τον έλεγχο που πολλές φορές οι γονείς παραμελούν.

Τα σχολεία βέβαια, οι δράσεις, η κτιριακή ασφάλεια, θέλουν χρήματα, «μην ξεχάσουμε να το πούμε κι αυτό». Θέλουν και συνεργασίες, με τους δήμους υπό την αιγίδα των οποίων λειτουργούν, και έξυπνες λύσεις για να καταφέρεις –αν είσαι εκπαιδευτικός- να κάνεις αυτό που σου έχει σφηνωθεί στο μυαλό. Στην Ελλάδα του 2018 τίποτε δεν είναι αυτονόητο. Και όλα δείχνουν ότι τα πρόσωπα έχουν τη δική τους σημασία. Σε μια χώρα που δεν μπορεί να καμαρώνει για το εκπαιδευτικό της σύστημα, που επιτρέπει τα παπαγαλάκια, την εξομοίωση των μαθητών, την αρένα της βαθμοθηρίας, και τελικά την ανία και τον στείρο ανταγωνισμό, τα πρόσωπα σε θέσεις-κλειδιά είναι τα μόνα που μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Η χαρά για μάθηση, η καλλιέργεια ατομικών δεξιοτήτων, η δημιουργία δυνατών προσωπικοτήτων-αυριανών συνειδητοποιημένων πολιτών δεν είναι, δεν πρέπει να είναι, πολυτέλεια. Κυρίως, για το δημόσιο σχολείο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News