Ολη η Ελλάδα, από τους προϊστορικούς ως τους ρωμαϊκούς χρόνους, αφηγείται τους μύθους, τις κυρίαρχες αντιλήψεις και τον κανόνα της αισθητικής και της ομορφιάς στο Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιάς (ΠΙΟΠ) στην Σπάρτη.

Αφηγήσεις με 40 σταθμούς, όσες οι αρχαιότητες (κάποιες βγαίνουν στο φως πρώτη φορά από τον αθέατο κόσμο των αποθηκών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου) της έκθεσης «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου».

Mια έκθεση δορυφόρος της κεντρικής ομώνυμης έκθεσης του ΕΑΜ που θα εγκαινιαστεί τον Μάιο στην Αθήνα και θα αποκτήσει και άλλους δορυφόρους στο Μουσείο Αργυροτεχνίας (Ιωάννινα) και στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας (Τήνος) του Π[ΙΟΠ.

Στη Σπάρτη όμως, μέσα σε ένα χώρο με κυρίαρχο το μαύρο, τον υποβλητικό φωτισμό, τις λευκές ρέουσες κουρτίνες με πτυχώσεις και τους διάσπαρτους καθρέπτες, το Ωραίο, το Κάλλος, η εξιδανίκευση της ομορφιάς αναδύονται από πίδακες που είναι μοναδικά εκθέματα. Όπως:

• Το μαρμάρινο ειδώλιο γυμνής γυναικείας μορφής (κάτω), με τα χέρια διπλωμένα πάνω από την κοιλιά της, που όμως δεν έχει λυγισμένα τα γόνατα όπως συνηθίζουμε να βλέπουμε σε αυτές τις δημιουργίες της κυκλαδικής πλαστικής της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου. Γιατί; Διότι το συγκεκριμένο ειδώλιο, που ταξίδεψε στην Σπάρτη, απεικονίζει μια έγκυο γυναίκα!

• Τα χτένια της Αφροδίτης… Δηλαδή, μια μοναδικής τέχνης αργυρή αχιβάδα που χρησίμευε για να βάζει μέσα η γυναίκα που την είχε την πούδρα της, τα περίφημα ψιμύθια που βέβαια τότε περιείχαν συστατικά που ήταν καταστροφικά για το δέρμα της. Χρονολογείται τον 3ο αιώνα π.Χ και βρέθηκε στα Στείρα Ευβοίας.

• Η αττική ερυθρόμορφη πυξίδα του 425 π.Χ (κάτω, δεξιά) που χρησίμευε ως «κοσμηματοθήκη» και απεικονίζει γυναίκες μεγάλης ηλικίας. Μια αναπαράσταση που θεωρείται αναφορά στις Γραίες, τα μυθικά πλάσματα που γεννήθηκαν γριές και που τη σπηλιά τους επισκέφθηκε ο Περσέας για να μάθει πού ήταν η Γοργόνα Μέδουσα. Εχει ενδιαφέρον ότι ο καλλιτέχνης της εποχής έχει κάνει όμορφες ακόμα και αυτές τις γραίες, ακριβώς επειδή στην εποχή του δεν ανέχονταν την ασχήμια!

• Αττικός ερυθρόμορφος κωδωνόσχημος κρατήρας του 4ου αιώνα π.Χ. (επάνω, αριστερά) που απεικονίζει στεφανωμένους αθλητές. Ο ένας στάζει λάδι στο χέρι του άλλου για να αλείψει το σώμα του πριν από τους αγώνες . Το πρότυπο κάλλος αποτυπώνεται εδώ με ιδανικό τρόπο.

• Ο «σταρ» της έκθεσης είναι η φυλλόσχημη πινακίδα Γραμμικής Γραφής Β του 1.200 π.Χ από την Πύλο, που στη πρώτη σειρά αναφέρει τη λέξη «έλαιον» και στη δεύτερη φέρει το ιδεόγραμμα του ελαίου. Φέρει επίσης τις λέξεις Πότνια και υφάντρα.

• Απίστευτης ομορφιάς και υψηλής τέχνης χρυσά κοσμήματα του 16ου αιώνα π.Χ από τον Ταφικό Κύκλο Α΄ των Μυκηνών! Μεταξύ τους, τμήμα περιδέραιου φτιαγμένου από στρεπτό σύρμα που καταλήγει σε θηλιές, αλλά και χρυσά σκουλαρίκια από την Χαλκιδική του 6ου αιώνα π.Χ. που φέρουν κοκκιδωτή και συρματερή διακόσμηση.

Καθρεπτίζεται μέσα από τις 40 αρχαιότητες η δίψα για το όμορφο, η σύνδεση του με το σώμα και το σύνολο των αισθήσεων και τις αποτυπώσεις της τέχνης που μέσα από το πέρασμα των αιώνων (Προϊστορική εποχή, Μινωικός, Κυκλαδικός και Μυκηναϊκός κόσμος) κατέληξε στη διαμόρφωση του κλασικού ιδεώδους. Η έκθεση θυμίζει τη διατύπωση θεωριών περί αισθητικής που ξεκινούν ουσιαστικά με τις κορυφαίες διατυπώσεις από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. «Κατά τον Πλάτωνα, η έννοια του κάλλους, δηλαδή της ομορφιάς, ανάγεται στον κόσμο των ιδεών, ενώ κατά τον Αριστοτέλη η ομορφιά σχετίζεται με το Καλό και το Αληθές, τα οποία προσεγγίζονται μέσω της ορθής σκέψης, αλλά και της ισορροπίας παθών και συγκινήσεων. Οι απόψεις τους άσκησαν σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση αντιλήψεων και πρακτικών που αποτυπώνονται σε αντικείμενα του καθημερινού βίου και σε έργα τέχνης, από την εποχή τους έως σήμερα», σημειώνει η Μιμίκα Γιαννοπούλου που μεταξύ άλλων υπογράφει τον μουσειογραφικό σχεδιασμό, την συγγραφή και την επιστημονική επιμέλεια των κειμένων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News