«Υα Roussari ya Toussari». «Ή μαντίλι στο κεφάλι ή χτύπημα στο κεφάλι». Το όνομα της θαρραλέας κοπέλας με τα μακριά μαύρα λυτά μαλλιά που στέκεται όρθια πάνω σε έναν κάδο και ανεμίζει το δικό της λευκό «roussari» σε μία από τις φωτογραφίες – σύμβολο των αιματηρών ταραχών που μαίνονταν επί μια εβδομάδα στο Ιράν δεν είναι γνωστό. Αλλά είναι γνωστό το σύνθημα των ισλαμιστών μελών της Χεζμπολάχ, του «Κόμματος του Θεού», του Ιράν, οι οποίοι είχαν στο στόχαστρό τους τις γυναίκες που μετά την Ισλαμική Επανάσταση του Αγιατολάχ Χομεϊνί το 1979, τολμούσαν ακόμα να μην ακολουθούν τη «υπόδειξη» (έως ότου μετατράπηκε σε νόμο) να καλύπτουν το κεφάλι τους.

Η υποχρεωτική χρήση της ισλαμικής μαντίλας καταργήθηκε το 1936 από τον σάχη Ρεζά Παχλαβί στο πλαίσιο μιας αναγκαστικής εκκοσμίκευσης της ιρανικής κοινωνίας που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1920, «με αποτέλεσμα, παραδόξως, πολλές γυναίκες να μην ξαναβγούν από το σπίτι», εξηγεί στην Corriere della Sera o Αλμπέρτο Τζανκονάτο, απεσταλμένος του πρακτορείου Ansa στην Τεχεράνη επί μία εικοσαετία. Η μαντίλα, οπότε, έως την επαναφορά της, δεκαετίες μετά, είχε καταλήξει να αποτελεί μια ανάμνηση, ένα κατάλοιπο του παρελθόντος.

Ήδη, όμως, από τη δεκαετία του 1920, στο Ιράν οι γυναίκες που αντιτάσσονταν στην υποχρεωτική χρήση της μαντίλας ήταν πάρα πολλές. Αδιάσειστη απόδειξη αποτελούν οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες των φεμινιστριών της Ένωσης Πατριωτισσών Γυναικών, που εμφανίζονται με ακάλυπτο το κεφάλι, ακολουθώντας το παράδειγμα της ηγέτιδάς τους Φακρ-ι Αφάγκ Παρσά. Μερικά χρόνια μετά θα έρθει η σειρά της θυγατέρας της, Φαρόκρο Παρσά, η οποία το 1968 θα γίνει η πρώτη γυναίκα υπουργός (Παιδείας, μάλιστα) του Ιράν, συμμετέχοντας στην τελευταία προεπαναστατική κυβέρνηση της χώρας. Η μοναδική φορά που απαθανατίστηκε με την ισλαμική μαντίλα στο κεφάλι ήταν κατά τη διάρκεια της δίκης της από το καθεστώς του Αγιατολάχ Χομεϊνί το οποίο την καταδίκασε σε θάνατο με την κατηγορία της «διαφθοράς επί της γης».

Ακόμα και τα εξώφυλλα πολλών γυναικείων περιοδικών στο Ιράν κατά την περίοδο πριν από την επανάσταση τάσσονταν υπέρ της ελευθερίας των γυναικών, παρουσιάζοντας γυναίκες νεαρές αλλά και μεγαλύτερες με μίνι φούστες, με αποκαλυπτικά μαγιό στην παραλία, με κοντά σορτσάκια, με μεγάλα ντεκολτέ. Τίποτα το υπερβολικό και, σίγουρα, τίποτα το αμαρτωλό αλλά απλές φωτογραφίες όμορφων, καλλίγραμμων και, κυρίως, ελεύθερων γυναικών που συνοδεύονται από άνδρες με μακριά μαλλιά, ψηλοτάκουνες μπότες και παντελόνια καμπάνα.

Διάσημη κατέληξε επίσης να είναι μια φωτογραφία που απεικονίζει μια ομάδα φοιτητριών που κάθονται σε ένα παγκάκι στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Καμία δεν φοράει μαντίλα, όλες είναι ντυμένες ακολουθώντας τις επιταγές της (δυτικής) μόδας ενώ φαίνονται να είναι χαρούμενες και ξέγνοιαστες. Ακόμα και οι χιλιάδες γυναίκες που συμμετείχαν με σηκωμένη τη γροθιά στις πορείες διαμαρτυρίας κατά του τελευταίου σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί και υπέρ της ισλαμικής επανάστασης δεν φορούσαν μαντίλα.

Συμπεραίνεται, οπότε, ότι χρειάστηκαν πολλά χρόνια ώστε η χρήση της μαντίλας να γίνει υποχρεωτική. Όταν η Οριάνα Φαλάτσι, για παράδειγμα, κατάφερε να πάρει μια ιστορική συνέντευξη από τον Ρουχολάχ Χομεϊνί τον Σεπτέμβριο του 1979, η χρήση της δεν ήταν υποχρεωτική. Η διάσημη ιταλίδα δημοσιογράφος την φόρεσε από «ευγένεια», επειδή έτσι όριζε το πρωτόκολλο. Ασχέτως, βέβαια, από το γεγονός ότι στη συνέχεια η Φαλάτσι την έβγαλε, επιδιώκοντας να προκαλέσει τον πανίσχυρο ανώτατο πνευματικό ηγέτη του Ιράν.

Αλλά «για να μην θορυβηθεί η κοινωνία», εξηγεί στην ιταλική εφημερίδα μια ιρανή, «βαθιά θρησκευόμενη» δημοσιογράφος, η χρήση της μαντίλας καθιερώθηκε σιγά σιγά. «Όταν μια γυναίκα ήθελε να πάει σε ένα εστιατόριο, έβρισκε εκεί κάποιον που της πρόσφερε φουλάρια, πιθανώς πολύχρωμα και της μόδας, και την ρωτούσε ευγενικά εάν θα την πείραζε να βάλει ένα για να εισέλθει. Έτσι, σταδιακά, δίχως σχεδόν να το αντιληφθούμε, η χρήση της μαντίλας έγινε νόμος». Το 1983, όταν η εξουσία των αγιατολάδων είχε πλέον εδραιωθεί.

Όσον αφορά το σήμερα, αρκεί μια επίσκεψη στην ιστοσελίδα «My Stealthy Freedom» (Η Κρυμμένη Ελευθερία Μου), την οποία διαχειρίζεται (από τη Νέα Υόρκη όπου κατέφυγε) η ιρανή δημοσιογράφος Μασίχ Αλινετζάντ και είναι γεμάτη με φωτογραφίες ευτυχισμένων γυναικών που έχουν απαλλαγεί από το «roussari» τους. Εξοργίζοντας έτσι τους φανατικούς υποστηρικτές του θεοκρατικού κράτους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News