Στην «κλασική» μαρξιστική ανάλυση, ο όρος «μεσαία τάξη» έχει ιστορική και ταξική σημασία. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα με έντονη την μαρξιστική θεώρηση των εξελίξεων.

Ιστορικά, μεσαία τάξη είναι οι μπουρζουάδες επαγγελματίες – εισοδηματίες που διαφοροποιήθηκαν από την παλιά (φεουδαρχική) αριστοκρατία, αλλά με όρους καπιταλιστικής οικονομίας είναι οι μικροαστοί, εκείνοι δηλαδή που βρίσκονται ανάμεσα στην άρχουσα τάξη των κεφαλαιοκρατών και το προλεταριάτο.

Η «μεσαία τάξη» αντιμετωπίζει μόνιμα τον κίνδυνο να διολισθήσει στο προλεταριάτο καθώς ο καπιταλισμός εξελίσσεται και οδηγεί την κοινωνία σε όλο και μεγαλύτερη πόλωση ανάμεσα στις δύο βασικές τάξεις: τους πλούσιους αστούς και τους φτωχούς προλετάριους.

«Τα μέχρι τώρα μικρομεσαία στρώματα, μικροβιομήχανοι, μικρέμποροι και εισοδηματίες, βιοτέχνες και αγρότες, όλες αυτές οι τάξεις κατρακυλούν στο προλεταριάτο, είτε επειδή το μικρό τους κεφάλαιο δεν αρκεί για μεγάλη βιομηχανική επιχείρηση και υποκύπτει στον ανταγωνισμό με τους μεγαλύτερους κεφαλαιοκράτες είτε επειδή η (επαγγελματική) δεξιοτεχνία τους εκμηδενίζεται από τους νέους τρόπους παραγωγής (…) Ολόκληρη η κοινωνία διχάζεται όλο και περισσότερο σε δύο μεγάλα εχθρικά στρατόπεδα, σε δύο μεγάλες, άμεσα αντιμέτωπες, τάξεις: αστική τάξη και προλεταριάτο» (Μαρξ – Ένγκελς, Το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος).

Στον Μαρξισμό, η μεσαία τάξη έχει αρνητική υπόσταση, παίζει ανασχετικό ρόλο στην ταξική πάλη. Όντας ένα «συμπλήρωμα» της καπιταλιστικής κοινωνίας, έχει τη δυνατότητα να ασκεί την επιρροή της στο εργατικό κίνημα.

Η μεσαία τάξη βρίσκεται σε διαρκή πάλη με την ανώτερη αστική τάξη όχι για να την ανατρέψει, αλλά για να εξασφαλίσει τη δική της άνοδο, επομένως η σύγκρουση αυτή δεν έχει επαναστατικά χαρακτηριστικά. Για τον Μαρξ, η μεσαία τάξη δεν είναι μόνον συντηρητική, αλλά και αντιδραστική, «προσπαθεί να στρέψει προς τα πίσω τον τροχό της Ιστορίας». Η ριζοσπαστικοποίησή της είναι μόνον συγκυριακή, όταν έλθει αντιμέτωπη με την επικείμενη «πτώση» της προς το προλεταριάτο τότε συντάσσεται μαζί του.

Ο ΣΥΡΙΖΑ παίζει με τη φωτιά

Η Ελλάδα, κυρίως λόγω της ιστορίας της αλλά και για αρκετούς άλλους λόγους, δεν ευτύχησε να έχει μια επιχειρηματική αστική τάξη, αλλά ούτε ποτέ είχε και πολυάριθμη εργατική τάξη.

Έως ότου ήρθε η τελευταία κρίση που, έβαλε φραγμό στην παραπέρα ανέλιξη της κοινωνίας. Ειδικά οι νεότερες γενιές διαπίστωσαν ότι, πρώτον, το μέλλον είναι ήδη υποθηκευμένο από τους ίδιους τους γονείς τους και τους παππούδες τους και, δεύτερον, οι ίδιοι ίσως ζήσουν χειρότερα από τους γονείς τους.

Σε αυτή τη νέα κατάσταση, το μεγαλύτερο μέρος της άλλοτε δυναμικής και αισιόδοξης μεσαίας τάξης παρέμεινε παγιδευμένο εντός της χώρας και, όπως δείχνουν πολλές έρευνες, φτωχοποιείται ολοένα και περισσότερο. Στην πλειονότητα, πρόκειται για ανθρώπους που είναι θυμωμένοι, χωρίς σοβαρές ελπίδες για το μέλλον τους, δίχως εμπιστοσύνη στους θεσμούς, που νιώθουν προδομένοι από την αριστερά και τη δεξιά. Πρόκειται για ένα νέο είδος υπό εξαφάνισης πρώην μεσαίας τάξης, που όμως είναι πολιτικά επικίνδυνος. Γιατί, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ελπίζει στην παθητική αποδοχή εκ μέρους τους της κατάστασης τους, την ίδια στιγμή είναι πιθανό να εξεγερθούν με τρόπους που σήμερα δεν μπορούμε να φανταστούμε.

Η τακτική της κυβέρνησης

Μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ ο Πρωθυπουργός και εκμεταλλευόμενος την επικαιρότητα που δημιουργούν οι αποκαλύψεις για τα Paradise Papers, αποκάλυψε την ατζέντα με την οποία η κυβέρνηση θα επιχειρήσει την αντεπίθεσή της.

Πρώτον, επαναφορά της σκανδαλολογίας στην ατζέντα του επικοινωνιακού κυβερνητικού σχεδιασμού.

Δεύτερον, αξιοποίηση της στήριξης που απολαμβάνει η κυβέρνηση τόσο από τους Ευρωπαίους όσο και από τις ΗΠΑ στο πεδίο της οικονομίας και της γεωστρατηγικής.

Τρίτον, προσπάθεια να πείσει την ελληνική κοινή γνώμη ότι είναι εκείνη που εκπροσωπεί τα συμφέροντα εκείνων που δυσκολεύονται.

Επιστροφή λοιπόν, στο παλιό γνωστό και εν πολλοίς δικαιωμένο μοτίβο του αριστερίστικου μαξιμαλισμού εν όψει και της έναρξης της μακράς προεκλογικής περιόδου από τις αρχές του νέου έτους.

* Ο Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι διευθυντής του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στη Ελλάδα και την Ευρώπη

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News