«Θέλει να γίνει σύμβολο. Ηρωίδα στο χώρο του πολιτισμού. Οσο πληθαίνουν οι αντιδράσεις και οι κυβερνητικές πιέσεις, τόσο περισσότερο επιμένει. Θα φτάσει ως το τέλος». Ετσι περιγράφει άνθρωπος κοντά στη γενική γραμματεία του υπουργείου Πολιτισμού τη στάση και τη διάθεση της Μαρίας Βλαζάκη. Της διακεκριμένης αρχαιολόγου, της έμπειρης διοικητικής υπαλλήλου, της νυν γενικής γραμματέως που επέστρεψε στο υπουργείο αναβαθμισμένη μετά την απομάκρυνσή της το 2014. Είχε γίνει το πρόσωπο στο οποίο ο τότε αν. υπουργός Πολιτισμού Νίκος Ξυδάκης συγκέντρωσε όλους τους συμβολισμούς της λεγόμενης ηθικής δικαίωσης προσώπων που η νεότευκτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θεωρούσε ότι είχαν διωχθεί από ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.

Τώρα, η μειλίχια, χαμηλών τόνων, πάντα προσεκτική 65χρονη αρχαιολόγος έγινε σύμβολο της αντίστασης στις επενδύσεις, έγινε η γυναίκα που δεν διστάζει να της τραβήξει το αυτί ακόμη και ο Πρωθυπουργός. Εγινε το πρόσωπο, που στα μέσα ενημέρωσης και στα επιτελεία ΤΑΙΠΕΔ και κυβέρνησης αποτελεί το τελευταίο ανάχωμα που πρέπει να «πέσει» για να προχωρήσει η επένδυση στο Ελληνικό.

Η Χανιώτισσα με το βελούδινο βλέμμα και τη ζεστή φωνή θα αποτελούσε μια ιδιοφυή σύλληψη χαρακτήρα ενός μυθιστοριογράφου για ένα σύγχρονο πολιτικό και οικονομικό θρίλερ σαν και αυτό.

Δεν είναι όμως πλάσμα της φαντασίας, είναι μια αρχαιολόγος και ανασκαφέας που έφτασε λίγο πριν από το τέλος της καριέρας της να γίνει πολιτική φυσιογνωμία ολκής.

Εχοντας επιβιώσει με όλες τις κυβερνήσεις, με εξαιρετικές σχέσεις με το επιτελείο του Γιώργου Παπανδρέου, δικαιωμένη από τον ΣΥΡΙΖΑ, σήμερα οι θέσεις της ταυτίζονται απολύτως με τις θέσεις για τον πολιτισμό και δη τον αρχαιολογικό πλούτο που εκφράζει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Πώς έφτασε όμως ως εδώ αυτή η αναπάντεχη «ηρωίδα»;

Phd και δαίμονες

Η αλήθεια είναι πως η εμμονή της, η ιδεοληψία της –ενδεχομένως- που υπερτερεί στη στάση που έχει κρατήσει ως τώρα στην παρέμβαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για τη γνωμοδότηση περί κήρυξης ή όχι του Ελληνικού σε αρχαιολογικό χώρο, έχει οδηγήσει και σε εν μέρει δαιμονοποίησή της. Δεν είναι η άσχετη, κομματική, υπηρεσιακή υπάλληλος που κάποιοι θέλουν να παρουσιάσουν. Δεν όρισε αυτή τα μέλη του ΚΑΣ στο οποίο προεδρεύει και σίγουρα η πλειοψηφία τους δεν είναι ανδρείκελα που επηρεάζονται από την γνώμη της προέδρου, είναι επιστήμονες κύρους.

Αρχαιολόγος με διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Clermont-Ferrand της Γαλλίας και θέμα την πόλη των Χανίων (Κυδωνία) στα μινωικά και γεωμετρικά χρόνια, έχει την ευθύνη της ανασκαφής που πραγματοποιείται στο λόφο Καστέλλι στο λιμάνι των Χανίων, όπου αποκαλύπτεται το σημαντικότερο μινωικό ανακτορικό κέντρο της δυτικής Κρήτης. Εχει δημοσιεύσει περισσότερα από 50 επιστημονικά άρθρα και μονογραφίες, έχει επιμεληθεί δεκάδες εκδόσεις, έχει συμμετάσχει ως ομιλήτρια σε 30 διεθνή συνέδρια.

Ηδη από το 1975 βρέθηκε να εργάζεται σε διοικητικές θέσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Η αρχή έγινε στην ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ακολούθησε η ΚΕ΄ Εφορεία Δυτικής Κρήτης, ενώ κατά τα έτη 2001-2003 υπήρξε Διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου και της αντίστοιχης ΚΓ΄ Εφορείας. Ως Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων από το 2009 ως το 2014 βρέθηκε να χειρίζεται καυτά θέματα ενώ επί υπουργίας Παύλου Γερουλάνου ανέλαβε μια αποστολή καυτή που τότε έμοιαζε να ανοίγει τον δρόμο για τον επαναπατρισμό αρχαιοτήτων στη χώρα.

Η εμπλοκή της στην «υπόθεση Γκετί»

Ηταν Μάρτιος του 2012 όταν το υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε μια μικρή νίκη: πέτυχε τον επαναπατρισμό δύο τμημάτων επιτύμβιου αναγλύφου και μίας ενεπίγραφης στήλης. Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι ότι μήνες πριν ο Παύλος Γερουλάνος είχε με άκρα μυστικότητα αναθέσει στη Μαρία Βλαζάκη να φέρει σε πέρας αυτή την κρίσιμη υπόθεση. Η αρχαιολόγος (που ως τότε οι περισσότεροι είχαν καταγράψει ως παραδοσιακών πασοκικών φρονημάτων, ήδη από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου) ανέλαβε την επικοινωνία, τις διαπραγματεύσεις, έκανε ταξίδια αστραπή στο Λος Αντζελες για συναντήσεις με τους ιθύνοντες του Μουσείου Γκετί. Και κατόρθωσε να φέρει την αποστολή εις πέρας, χωρίς διαρροές, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχε λάβει.

Το μήνυμα για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων και τη δέσμευση της κυβέρνησης για επαναπατρισμό έργων τέχνης είχε δοθεί με τον πιο ηχηρό τρόπο και η Μαρία Βλαζάκη απολάμβανε τότε την αμέριστη εμπιστοσύνη της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Κατόρθωσε όμως αλώβητη να επιβιώσει στη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και με την αλλαγή κυβέρνησης που ακολούθησε, κάτω από υπουργούς όπως ο Κώστας Τζαβάρας ή ο Πάνος Παναγιωτόπουλος. Ηταν όμως η υπουργία του Κώστα Τασούλα αυτή που την οδήγησε στην έξοδο, εν μέσω έντονου παρασκηνίου και φημών.

Η ίδια ισχυρίζεται ότι έμαθε για την απομάκρυνσή της –έγινε με βάση διάταξη που πέρασε σε σχετικό νομοσχέδιο για τον νέο Οργανισμό του ΥΠΠΟ- ενώ μιλούσε σε συνέδριο. Ηδη «εκλεκτή» του ΣΥΡΙΖΑ και των αριστερών κινήσεων στο χώρο του πολιτισμού, έγινε σύμβολο διωκόμενης. Η απομάκρυνσή της τον Οκτώβριο του 2014 αποδόθηκε στο γεγονός ότι αρνήθηκε να αξιολογήσει τους συναδέλφους της, όπως όριζε ο σχετικός νόμος για την αξιολόγηση στο Δημόσιο που είχε σχεδιάσει ο τότε υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκος Μητσοτάκης. Τη θέση της ανέλαβε η Ελένη Κόρκα. Η Βλαζάκη αποστρατεύθηκε, όμως όχι για πολύ: μια από τις πρώτες αποφάσεις που πήρε ο πρώτος αν. υπουργός Πολιτισμού της κυβέρνησης Τσίπρα-Καμμένου, ο Νίκος Ξυδάκης, ήταν η επιστροφή της και μάλιστα με αναβάθμιση: ήταν πλέον η νέα γενική γραμματέας, στη θέση της χαλκέντερης Λίνας Μενδώνη, με ΦΕΚ που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2015. Εμεινε μόλις πέντε μήνες εκτός.

Μην αναζητήσετε πίσω από αυτή την επιλογή Ξυδάκη σχέσεις φιλικές, κυκλώματα, κομματικές πιέσεις. Ο τότε υπουργός και η γενική γραμματέας του δεν είχαν καν την απαραίτητη «χημεία» με την Μαρία Βλαζάκη, λένε κύκλοι της Μπουμπουλίνας. Η γενική γραμματέας ήταν άφαντη, εργαλείο ουσιαστικά. Ελάχιστες φορές ανέβηκε από τον τέταρτο όροφο στο υπουργικό γραφείο του πέμπτου ορόφου. Ισως και να ήταν ακόμα μουδιασμένη… Όμως η έλευση του Αριστείδη Μπαλτά στο υπουργείο, τα άλλαξε όλα. Ο πανεπιστημιακός που όταν ήρθε στο υπουργείο, στην πρώτη συνάντηση που είχε με τους δημοσιογράφους είπε «τα πήγα κακά επικοινωνιακά στο υπουργείο Παιδείας, εδώ ελπίζω να πετύχω» είχε άριστη χημεία με τη γενική γραμματέα. Κοινοί ρυθμοί, κοινοί στόχοι, ίδιοι τρόποι, ίδια ιδεολογικά κίνητρα. Ιδια γλώσσα.

Η αρχαιολόγος νιώθει πιο σίγουρη, εισηγείται με τόλμη ιδέες, νιώθει ότι μπορεί να εφαρμόσει το όραμά της. Το δίδυμο Μπαλτά- Βλαζάκη είναι αυτό που αποφασίζει να κηρύξει αρχαιολογικό χώρο δεκάδες χιλιάδες στρέμματα στην περιοχή Αφάντου στη Ρόδο μπλοκάροντας προσωρινά την επένδυση (η κήρυξη δεν γίνεται ποτέ, το Μαξίμου εξοργίζεται). Είναι το ίδιο δίδυμο που προτείνει να κηρυχθούν διατηρητέα από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεοτέρων Μνημείων κελύφη κτιρίων στο Ελληνικό, ενώ ήδη έχει υπογραφεί η σύμβαση μεταξύ της Lamda και της κυβέρνησης.

Ο Αριστείδης Μπαλτάς απομακρύνθηκε τον Νοέμβριο του 2016, η Λυδία Κονιόρδου τον αντικατέστησε και η Μαρία Βλαζάκη βρήκε πάλι έναν πολιτικό επικεφαλής πρόθυμο να την εμπιστευθεί. Τυφλά. Χωρίς δεύτερες σκέψεις. Δεν άργησε να διαπιστώσει η υπουργός ότι συχνά έπεφτε σε παγίδες της γενικής γραμματέως. Η περίπτωση της απόφασής της να αναπέμψει στο ΚΣΝΜ την κήρυξη των κτιρίων στο Ελληνικό, και ο ελλιπής φάκελος για την Αμφίπολη που είχε ως αποτέλεσμα να χαθεί ένα σωτήριο ΕΣΠΑ για την συντήρηση του μνημείου, ήταν οι τελευταίες «μπανανόφλουδες» που πάτησε. Κινδύνευσε τότε να χάσει τη θέση της.

Αν και από τότε οι σχέσεις των δυο γυναικών μπήκαν στον πάγο, η Λυδία Κονιόρδου που δεν έχει σταματήσει να αιφνιδιάζεται από τη στάση της Βλαζάκη για το Ελληνικό, δηλώνει κατηγορηματικά σε συνεργάτες της ότι δεν προτίθεται να την απομακρύνει από τη θέση της. Αν θέλει ας το κάνει το Μέγαρο Μαξίμου, φέρεται να δηλώνει.

Το Μέγαρο Μαξίμου βέβαια μέχρι τώρα περιορίζεται σε ανακοινώσεις – τροχιοδεικτικές βολές που προειδοποιούν ότι δεν θα δεχθεί σκόπιμες κωλυσιεργίες. Στο πλευρό της Βλαζάκη παραμένει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ο Νίκος Φίλης (που πηγές ανέφεραν ότι το όνομά του είχε συζητηθεί ως επόμενου υπουργού Πολιτισμού), ο Πάνος Σκουρλέτης, οι βουλευτές ΣΥΡΙΖΑ Χανίων. Αν και δεν έχουν τοποθετηθεί δημοσίως, είναι γνωστό ότι η γενική γραμματέας διατηρεί κάτι παραπάνω από εξαιρετικές σχέσεις με τους συντοπίτες της Παύλο Πολάκη και Γιώργο Σταθάκη, υπουργούς που έχουν το «αυτί» του Αλέξη Τσίπρα.

Την προσεχή Τρίτη είναι η κρίσιμη συνεδρίαση του ΚΑΣ για το Ελληνικό μετά την αναβολή που ζήτησε και πέτυχε να πάρει η Μαρία Βλαζάκη με ψήφους 11 υπέρ, 6 κατά. Κάποιοι λένε ότι έκανε τις κινήσεις βιαστικά, πήρε όσο πιο γρήγορα την αναβολή και το σπάσιμο της συζήτησης σε δύο σκέλη όπως επιθυμούσε, προκειμένου να μην υπάρξει νέο τηλεφώνημα-παρέμβαση από το Μέγαρο Μαξίμου όπως έγινε στην οκτάωρη συνεδρίαση της 5ης Σεπτεμβρίου. Το βέβαιο είναι ότι αυτή θα είναι μια ιστορική συνεδρίαση του ΚΑΣ. Μένει να δούμε αν θα εξακολουθεί να προεδρεύει η Μαρία Βλαζάκη. Και αν θα είναι αυτή η ύστατη μάχη της…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News