Με την ευκαιρία του Γαστρονομικού Φεστιβάλ που είναι αφιερωμένο στον μεγάλο σιφνιό μάγειρο Νικόλαο Τσελεμεντέ, βρέθηκα φέτος το φθινόπωρο στη Σίφνο, για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια, και ομολογώ ότι η συγκίνησή μου ήταν πολύ μεγάλη.

Την ώρα που το πλοίο έδενε στις Καμάρες, θυμήθηκα ένα από τα πρώτα φοιτητικά ταξίδια, μια εποχή που τα αυτοκίνητα έμπαιναν στο καράβι με γερανό και αργότερα σε πολλά σημεία του νησιού εντυπωσιάστηκα, που μετά από τόσα χρόνια ήταν ίδια και απαράλλαχτα.

Τώρα βέβαια τα αυτοκίνητα, που διασχίζουν το νησί είναι αμέτρητα όπως αμέτρητα είναι και τα καινούργια σπίτια που έχουν εν τω μεταξύ χτιστεί όμως είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ορδές των τουριστών, που κατακλύζουν τη Σίφνο κάθε καλοκαίρι, δεν την έχουν αλλοιώσει.

Οι Σιφνιοί κατάφεραν να διατηρήσουν την ταυτότητα της πατρίδας τους, τις αξίες και τις παραδόσεις τους, την φιλόξενη διάθεση, την ευγένεια, την τρυφερότητα, τη γλύκα και την ηρεμία τους.

Στη Σίφνο η κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική γνωρίζει την καλύτερη έκφρασή της: λευκά εκκλησάκια και κυβόσχημα σπίτια είναι διάσπαρτα σε όλο το νησί και λουριά (οι ξερολιθιές που ακολουθούν την μορφολογία του εδάφους) το χωρίζουν οριζόντια σε ζώνες.

Χαρακτηριστική είναι και η πολυμορφία των ωραίων οικισμών -αξίζει, λοιπόν, να χαθείς στα δρομάκια της Απολλωνίας και του Αρτεμώνα με τα εκπληκτικά αρχοντόσπιτα και τα ωραία μαγαζάκια και οπωσδήποτε του Κάστρου, που διατηρεί αναλλοίωτο τον μεσαιωνικό χαρακτήρα του.

Σκοτεινές στοές, πολεμίστρες, μικρές γέφυρες και στενά σοκάκια, ξύλινα μπαλκόνια και οικόσημα, αρχαίοι κίονες ενσωματωμένοι στις οικοδομές και μαρμάρινες ρωμαϊκές λάρνακες στα δρομάκια συνθέτουν το μοναδικό σκηνικό του Κάστρου.

Ενδιαφέρον είναι επίσης το γεγονός ότι παντού γύρω από τους οικισμούς υπάρχουν επαρκείς χώροι στάθμευσης, οπότε (μεγάλη) έννοια για το όχημά σου δεν έχεις. Όμως σημαντικό είναι ότι τα χωριά συνδέονται όλο το χρόνο με την Απολλωνία, τον Αρτεμώνα και τις Καμάρες (το λιμάνι) με λεωφορεία.

Ο δήμος έχει εντάξει δρομολόγια και για την αρχαία μυκηναϊκή Ακρόπολη στον λόφο του Αγίου Ανδρέα, οπότε ακόμα και αν βρεθεί κανείς στη Σίφνο χωρίς μεταφορικό μέσο έχει την ευκαιρία να επισκεφτεί τον βραβευμένο με την διάκριση Europa Nostra αρχαιολογικό χώρο, την οχυρωμένη πόλη του 13ου αιώνα π.Χ., το μικρό αλλά πολύ κομψό μουσείο και φυσικά να θαυμάσει την εκπληκτική θέα από την αυλή του ναού, που είναι σίγουρα το καλύτερο μπαλκόνι του νησιού.

Η Τράπεζα της Αγάπης

Στην τραπεζαρία του Αγίου Ανδρέα έλαβε χώρα και η κορυφαία εκδήλωση του φεστιβάλ. Η αναπαράσταση της Τράπεζας της Αγάπης έγινε ειδικά για τους δημοσιογράφους, όμως, ανάλογες εκδηλώσεις μπορούν να απολαύσουν οι επισκέπτες στα πανηγύρια, που γίνονται στο νησί με την ευκαιρία της γιορτής ενός αγίου. Και δεν είναι λίγα.

Λένε πώς υπάρχουν 365 εκκλησάκια και μοναστήρια στη Σίφνο, που φανερώνουν την βαθιά πίστη των κατοίκων της, αλλά μάλλον είναι πολύ περισσότερα, δημόσια και ιδιωτικά. Και το καθένα έχει το δικό του πανηγύρι.

Οι οικογένειες των «πανηγυράδων» αναλαμβάνουν εναλλάξ κάθε χρόνο την φροντίδα του ναού και την διοργάνωση του πανηγυριού. Και για δυο εβδομάδες μετά τη γιορτή (και τις δύο προηγούμενες) παίρνουν την εικόνα στο σπίτι τους για να το προστατεύσει ο άγιος.

Στην Τράπεζα της Αγάπης προσφέρονται τα εμβληματικά φαγητά της Σίφνου, που μαγειρεύονται επί τόπου σε μεγάλες ποσότητες από εθελοντές μαγείρους.

Η ρεβυθάδα ψήνεται όλη τη νύχτα μέσα σε τσικάλια στον ξυλόφουρνο και το κοκκινιστό, που έχει «πιάσει» αδιόρατα στον πάτο της κατσαρόλας, πράγμα που το κάνει ακόμα πιο νόστιμο, είναι ο ορισμός του «μαμαδίστικου» φαγητού, όσο για τις χοντροκομμένες τηγανητές πατάτες, κουβέντα δεν θα πω. Θα σας αφήσω να τις φανταστείτε τραγανές και μαλακές ταυτόχρονα στο πλάι της μελωμένης σάλτσας.

Τα δοκιμάσαμε, μαζί με μανούρα γυλωμένη (όταν ωριμάσει τη βαζουν μέσα σε οινολάσπες) και ακόμα ένα εξαιρετικό (σπιτικό) τυρί με πιπέρι και αρωματικά βότανα και είναι αδύνατον να ξεχάσουμε την συγκλονιστική τους γεύση, όπως ούτε και τους δύο ιερείς που ευλόγησαν το φαγητό μας. Ήταν αναμφίβολα η πιο συγκινητική ώρα των εκδηλώσεων.

Ο ένας ιερωμένος τραγούδησε και ο άλλος έπαιξε βιολί (τους συνόδευε ένας νεαρός με λαγούτο) στο γλέντι που ακολούθησε, γράφοντας ανεξίτηλα τον ήχο τους στη μνήμη μας. Είναι, άλλωστε, έθιμο πολύ παλιό να συμμετέχουν οι ιερείς και οι ψάλτες στο τραγούδι και στον χορό μαζί με τους πιστούς.

Αν τώρα με ρωτήσετε σε ποιο από όλα τα πανηγύρια της Σίφνου θα ήθελα να βρεθώ, θα σας πω στον χορό του κυρ Βοριά, που αναβιώνει, λένε, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς στο προαύλιο της Παναγίας της Κόγχης στον Αρτεμώνα.

Το έθιμο, που υπάρχει από τα προχριστιανικά χρόνια, ενσωματώθηκε στην χριστιανική παράδοση και οι πιστοί (με τον ιερέα να σέρνει το χορό) χορεύουν για να ευχαριστήσουν τον Θεό καθώς τελειώνει ο χειμώνας και μαζί του ο κυρ Βοριάς, που λυσσομανάει. Υπέροχο δεν είναι;

Σπονδές στον «θεό του τουρισμού»

Έχω την εντύπωση ότι από τις παμπάλαιες παραδοσιακές γιορτές του νησιού εμπνεύστηκε ο Πολιτιστικός Σύλλογος της Σίφνου το τριήμερο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές», που έγινε φέτος για 11η χρονιά. Πέρσι μάλιστα που συμπλήρωσε δεκαετία, το φεστιβάλ της Σίφνου τιμήθηκε στη Λισσαβώνα με το χρυσό βραβείο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αδελφοτήτων Γαστρονομίας.

Είναι μια από τις 46 γαστρονομικές εκδηλώσεις, που γίνονται κάθε χρόνο στις Κυκλάδες (να σημειωθεί ότι σε όλη την Ελλάδα γίνονται κάθε χρόνο περισσότερες από 750  – τις έχει συγκεντρώσει όλες η Κατερίνα Μαρινάκη στον οδηγό της Greek Gastronomy Calendar) και ίσως η πιο μεγάλη αφού για τρεις ημέρες το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου στη Σίφνο συγκεντρώνονται αντιπροσωπείες από όλο το Αιγαίο.  Φέτος συμμετείχαν συνολικά 25 αποστολές εκτός, όμως, από τα νησιά, ήρθαν αντιπροσωπείες  και από την Καρδίτσα, την Αίγυπτο και τη Ρωσία

Καθώς έβλεπα παιδιά και μεγάλους από διάφορα μέρη με τις τοπικές τους ενδυμασίες να περπατούν σαν αερικά ανάμεσά μας, να τραγουδούν και να χορεύουν και στα περίπτερά τους να προσφέρουν στους επισκέπτες τις τοπικές τους λιχουδιές, σκέφτηκα ότι στην πραγματικότητα αυτή η γιορτή είναι μια «εσωτερική» υπόθεση των Κυκλάδων. Το Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές» εκφράζει ουσιαστικά την ανάγκη των νησιωτών μας να γιορτάσουν όλοι μαζί το τέλος του καλοκαιριού με σπονδές στον «θεό του τουρισμού» και να ευχηθούν να είναι ακόμα καλύτερη η επόμενη χρονιά. Και η Σίφνος το φιλοξενεί πλουσιοπάροχα.

Θα νοσταλγώ τη Σίφνο: το πεντακάθαρο δωμάτιο της κυρίας Σοφίας με την ήρεμη θέα στην μικρή κοιλάδα με τις καλλιέργειες του Αρτεμώνα,  το ζαχαροπλαστείο Κίτρινο Ποδήλατο του Γιάννη Ψαραύτη -κάνει μικρά θαύματα καθημερινά ως άξιος απόγονος του Τσελεμεντέ-, το εργαστήριο της οικογένειας Θεοδώρου με τα υπέροχα λουκούμια, τους κουραμπιέδες, τα αμυγδαλωτά και το υποβρύχιο-βανίλια-τριαντάφυλλο-περγαμόντο, αχ δεν μπορώ να αποφασίσω ποιο μου αρέσει περισσότερο.

Θα ξαναπάω σύντομα στο νησί. Για τους εξαιρετικούς ρεβυθοκεφτέδες της γριάς κυρίας στο Μεράκι του Μανώλη στο Βαθύ, αλλά και για τα περίφημα άνυδρα λαχανικά του στη Φάρμα του Γιώργου Ναρλή.

Και οπωσδήποτε για τους εξαιρετικούς ψαρομεζέδες, που ετοιμάζουν ο Αντώνης Φύσσας και η Στέλλα, η ευγενική γυναίκα του στην ταβέρνα τους στην Χερρόνησο. 15.000 άνθρωποι γεύτηκαν φέτος το καλοκαίρι τους εκπληκτικούς ψαρομεζέδες του σε εκείνη τη στενή λωρίδα πλάι στο νερό, μου είπε ο Αντώνης γεμάτος χαρά.

Θα τη νοσταλγώ τη Σίφνο και ειδικά την Χερρόνησο, το ψαροχώρι μέσα στον όρμο στο βορειότερο άκρο του νησιού. Για το χαμόγελο των ανθρώπων και για την ηρεμία του τόπου. Αν δεν έχετε πάει, να πάτε αλλά να προτιμήσετε τον Σεπτέμβριο ή τον Ιούνιο, που όλα είναι πιο γλυκά. Η αμμουδιά στη Χερρόνησο είναι μια σταλιά όλη κι όλη, και στα υπόψη: κινητά και ίντερνετ δεν πιάνουν εδώ πέρα. Σας προειδοποίησα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News