Ηταν η βασίλισσα του νυχτερινού Παρισιού. Η γυναίκα που επί μισό αιώνα και πλέον διηύθυνε σχεδόν όλα τα κλαμπ και τα καμπαρέ της περιοχής Πιγκάλ και περιχώρων, μεταξύ των οποίων και το περίφημο Folies Bergère. Η ιδιοκτήτρια που σε αυτά τα πενήντα χρόνια αγόραζε και πουλούσε κέντρα διασκέδασης από το Παρίσι έως το Λας Βέγκας. Για να ανεβάσει στο πάλκο τους όλους τους σταρ της εποχής: την Ζοζεφίν Μπέικερ και τον Ζακ Μπρελ, την Εντίτ Πιαφ και τον Σαρλ Αζναβούρ, τη Δαλιδά και τον Φρανκ Σινάτρα (που έλεγε σοβαρά στη γυναίκα του: «η Ελέν είναι το αφεντικό μου»).

Η Ελέν Μαρτινί άφησε την τελευταία της πνοή πριν από μερικές ημέρες στα 92 της χρόνια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, γράφει η Corriere della Sera, είχε πάει το 1952 για να ανοίξει το French Casinò. Τον πόλεμο τον είχε ζήσει στην Ευρώπη. Κόρη Γάλλου και Ρωσίδας, η Ελέν ντε Κρεϊσάκ ήταν η τελευταία επιζήσασα μιας οικογένειας ευγενών από εκείνα τα μέρη της Πολωνίας που σήμερα ανήκουν στη Λευκορωσία. Ηταν 14 χρονών όταν οι γερμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στη χώρα της. Κι εκείνη έμαθε να ζει «περιμένοντας τον θάνατο» όπως θα έλεγε συχνά με τη μεγαλύτερη φυσικότητα του κόσμου.

Και τον συνάντησε τουλάχιστον μια φορά: ήταν όταν ένας μεθυσμένος ρώσος αξιωματικός την σημάδεψε με το πιστόλι του κι εκείνη τον σαγήνευσε απαγγέλλοντας στα ρωσικά ολόκληρα αποσπάσματα από τον Γκογκόλ. Στο Παρίσι έφτασε στα 20 της ορφανή και από τους δύο της γονείς και ευγνωμονώντας την μητέρα της που την είχε κάνει να αγαπήσει τη ρωσική λογοτεχνία. Ηταν ολομόναχη στον κόσμο και τα μοναδικά της ρούχα ήταν αυτά που φορούσε. Κάποια φίλη την πήγε στα Folies Bergère όπου προσελήφθη ως μανεκέν.

Απολύθηκε επειδή κάποιος από τους υπεύθυνους την είδε να κουβεντιάζει πάνω στη σκηνή. Πήρε την εκδίκησή της τριάντα χρόνια αργότερα όταν θα αγόραζε το κέντρο πληρώνοντας μετρητά. Πού τα βρήκε; Ο μύθος έλεγε ότι είχε κερδίσει τρία εκατομμύρια γαλλικά φράγκα στο λότο. Η πραγματική της τύχη όμως ήταν ότι είχε συνάντησε σε ένα βιβλιοπωλείο στο Καρτιέ Λατέν τον Ναχάτ Μαρτινί, έναν δικηγόρο και πρώην μυστικό πράκτορα συριακής καταγωγής που είχε εγκαταλείψει τη Συρία το 1947.

Το ζεύγος αποδείχθηκε αξεπέραστο στη διαχείριση της νυχτερινής ζωής του Παρισιού. Η Πιγκάλ έγινε το κέντρο της ζωής τους. Και η Ελέν συνέχισε να ζει τις νύχτες της εκεί ακόμη κι όταν εκείνος πέθανε στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Η μέρα της, λένε εκείνοι που θυμούνται, ξεκινούσε στις δυο παρά τέταρτο το μεσημέρι και τελείωνε στις 7 το πρωί. Το μότο της; «Μπορείς πάντα να ξαναρχίσεις από την αρχή».

Φωτό: Η Ελέν Μαρτινί ποζάρει με φόντο «τις πιο τολμηρές νύχτες στον κόσμο» Πηγή: Corriere della Sera

Δεν ξεχνιούνται τα σπίτια με τα φαντάσματα – τα φώτα που ανάβουν και σβήνουν μόνα τους, οι πόρτες που ανοιγοκλείνουν αυθαίρετα, τα αντικείμενα που μετακινούνται χωρίς να τα έχει αγγίξει κανείς. Αυτά τα σπίτια δεν ανήκουν πια μόνο σε έναν εξωπραγματικό κόσμο ο οποίος τροφοδοτείται από την ανθρώπινη φαντασία. Γίνονται πραγματικότητα χάρις στο «Ιντερνετ των πραγμάτων». Που όμως, γράφουν οι Financial Times, εάν από τη μία πλευρά κάνει την καθημερινότητα πιο εύκολη, από την άλλη έχει μια σκοτεινή πλευρά.

Η εφημερίδα δεν φαντάζεται κάποιο «σπίτι των πνευμάτων», αλλά ένα σπίτι «έξυπνο» που δεν απαντά στις εντολές μας και δρα αυτόνομα αφήνοντάς μας έξω από την πόρτα. Το στέρεο παίζει στη διαπασών, τα φώτα μετατρέπουν το σαλόνι σε ντισκοτέκ για να διασκεδάζουν μόνο τα ρομπότ. «Τα κακά πνεύματα του 21ου αιώνα είναι τα φαντάσματα που ελέγχουν τα μηχανήματά μας» γράφουν οι FT. Δηλαδή; Ενας κόσμος όπου κυριαρχούν ηλεκτρικές σκούπες, ψυγεία, φωτιστικές εγκαταστάσεις και φούρνοι που συνομιλούν μεταξύ τους και επικοινωνούν, ενώ τα φαντάσματα που τα ελέγχουν συλλέγουν δεδομένα από τη ζωή μας.

Σε ένα μέλλον που δεν είναι και τόσο μακρινό, δεν θα χρειάζονται πια δημοσκοπήσεις για τα γούστα μας. Τα στοιχεία σχετικά με το ποιοι είμαστε, τι κάνουμε και ποια είναι η κατάσταση της υγείας μας θα αντλούνται σε πραγματικό χρόνο: καθώς θα κινούμαστε από δωμάτιο σε δωμάτιο (με τη θερμοκρασία να αυξομειώνεται βάσει της παρουσίας μας), καθώς θα ανοίγουμε το ψυγείο, καθώς θα μαγειρεύουμε, θα συμμετέχουμε ασυνείδητα σε έρευνες αγοράς για λογαριασμό της βιομηχανίας.

Κι αν οι έρευνες αγοράς θεωρήσουν κάποιους από εμάς «άχρηστους» ως μη κερδοφόρους; Αν τα ίδια μας τα ρομπότ μας καταστήσουν παρίες; Κάποτε φοβόμασταν τα κακά πνεύματα και τα διώχναμε από τα σπίτια μας με διάφορα ματζούνια. «Τώρα τα προσκαλούμε απευθείας στα σπίτια μας. Κι ακόμη χειρότερα, το κάνουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε». Μπρρ…

Φωτό: Δεν τα βλέπουμε, αλλά υπάρχουν. Πηγή: Shutterstock

Ο αριθμός τους μειώνεται συνεχώς. Αλλά παρ’ όλα αυτά, οι γκέισες δεν έχουν πάψει ποτέ να μαγεύουν τους Ιάπωνες και μαζί με αυτούς τους λάτρεις του πολιτισμού τους. Πώς όμως αποφασίζει μια νεαρή Γιαπωνέζα να ακολουθήσει αυτήν την «καριέρα»; Μια εικόνα δίνει το CNN με ένα ρεπορτάζ για τη ζωή των «μάικο», των νεαρών γυναικών που ονειρεύονται να εντρυφήσουν σε αυτήν την παλιά ιαπωνική τέχνη, η οποία έχει πια στις πλάτες της μια παράδοση 300 χρόνων. «Αυτά τα κορίτσια, μεταξύ 15 και 20 χρονών, είναι διατεθειμένα να ακολουθούν μια πενταετία μια δύσκολη και αυστηρή εκπαίδευση για να γίνουν κανονικές γκέισες» σημειώνεται.

Αυτός που είχε την τύχη να απαθανατίσει τον κόσμο τους στην συνοικία Τζιόν του Κιότο είναι ο γάλλος φωτογράφος Φιλίπ Μαρινίγκ. «Χρησιμοποίησα τη φωτογραφία σαν δικαιολογία για να γίνω μέρος τον κόσμου τους, αυτού του σύνθετου και αινιγματικού κόσμου που είναι φτιαγμένος από χάρη και ομορφιά» λέει. Καθορισμένη ηλικία για να γίνει γκέισα μια Γιαπωνέζα δεν υπάρχει. Συνήθως, πάντως, τα περισσότερα κορίτσια αποφασίζουν να γίνουν μάικο στα 15 τους χρόνια. Το εξασκημένο μάτι γνωρίζει βέβαια πως γκέισες και μάικο έχουν διαφορές στο ντύσιμο. Και όχι μόνο: «Οι μάικο -λέει ο γάλλος φωτογράφος- μοιάζουν να είναι πάνω στη σκηνή ακόμη κι όταν περπατάνε στον δρόμο».

Ε, νέα κορίτσια γεμάτα όνειρα είναι. Ή μάλλον μόνο με ένα: να γίνουν μια μέρα γκέισες.

Φωτό: «Στην ιαπωνική κουλτούρα, το πίσω μέρος του λαιμού θεωρείται ερωτογενής ζώνη». Πηγή: CNN/ Philippe Marinig

Τελικά γίνεται. Μπορεί κανείς να κοιμάται τον ύπνο του δικαίου και να μαθαίνει. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν γάλλοι ερευνητές, σύμφωνα με την επιθεώρηση Nature. Προσοχή όμως: η εκμάθηση είναι δυνατή μόνο σε ορισμένες φάσεις του ύπνου. Και ποιες είναι αυτές; «Εκείνες στις οποίες σχηματίζονται οι νέες μνήμες». Η κατ’ εξοχήν φάση μάλιστα που ευνοεί την αποστήθιση είναι η λεγόμενη rem, δηλαδή του βαθέος ύπνου. Σε εκείνη τη φάση, έδειξαν τα πειράματα της ομάδας του καθηγητή Τομά Αντριγιόν, ο εγκέφαλος απορροφά νέες μνήμες διώχνοντας τις παλιές. Σημαίνουν όλα αυτά ότι μαθητές και φοιτητές μπορούν να ονειρεύονται και ο εγκέφαλός τους να γεμίζει γνώση; Μένει να φανεί στη δεύτερη φάση του πειράματος. Εκείνη που δεν περιλαμβάνει την αποστήθιση ήχων, αλλά μαθηματικούς τύπους και κανόνες της γραμματικής. Κοιμάσαι δηλαδή κουμπούρας και ξυπνάς κλίνοντας τα ανώμαλα ρήματα των αρχαίων ελληνικών σε όλους τους χρόνους. Μοιάζουν όλα τόσο ξεκούραστα.

Φωτό: Επανάληψη κάνει το παιδί. Πηγή: Shutterstock