Ηταν 9 Μαΐου 2017 όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, απέλυσε -χωρίς καμία προειδοποίηση- τον διευθυντή του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών (FBI), Τζέιμς Κόμεϊ.

Με επιστολή του, που δημοσίευσε ο Λευκός Οίκος, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αναφέρει στον αρχηγό του FBΙ: «Είναι απαραίτητο να βρούμε νέα ηγεσία για το FBI που να επαναφέρει τη δημόσια εμπιστοσύνη και πίστη στη ζωτικής σημασίας αποστολής του, της επιβολής του νόμου». Μεταξύ άλλων, γράφει επίσης ότι «παρότι εκτιμώ ιδιαίτερα την ενημέρωσή μου από εσάς -τρεις ξεχωριστές φορές- ότι δεν υπόκειμαι σε έρευνα, ωστόσο συμφωνώ με την κρίση του υπουργείου Δικαιοσύνης ότι δεν είστε σε θέση να ηγηθείτε αποτελεσματικά της Υπηρεσίας».

Η ιστορία είναι, πια, γνωστή: ο Κόμεϊ είχε ανακοινώσει την έρευνα στα ηλεκτρονικά μηνύματα της Χίλαρι Κλίντον, όσο ήταν υποψήφια για την προεδρία των ΗΠΑ, τότε που τέθηκε θέμα για το αν η χρήση προσωπικού διακομιστή μηνυμάτων από την ίδια μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια της χώρας. Αν και ο Κόμεϊ θεώρησε λήξαν το θέμα, τον Ιούλιο του 2016, λίγες ημέρες -πριν από τις προεδρικές εκλογές της 8ης Νοεμβρίου- ξανάνοιξε την έρευνα, καθώς βρέθηκαν νέα ηλεκτρονικά μηνύματα, σχετικά με την υποψήφια πρόεδρο.

Το όνομα του Τζέιμς Κόμεϊ, όμως, εμπλέκεται και σε μια έρευνα η οποία αφορούσε πιθανή επέμβαση της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Στο Κογκρέσο, όμως, διεξάγονται ακόμα έρευνες για τυχόν ρόλο της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές, παρά την απομάκρυνση του Κόμεϊ από την ηγεσία του Ομοσπονδιακού Γραφείου Ερευνών. Και έτσι, ήρθε η ώρα να καταθέσει ο Κόμεϊ. Ή μήπως όχι;

Οπως μετέδωσε ο Guardian, τα σχετικά στοιχήματα έχουν αρχίσει να πέφτουν βροχή, καθώς ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο ο Ντόναλντ Τραμπ να εμποδίσει τον πρώην διευθυντή του FBI από το να καταθέσει ενώπιον του Κογκρέσου. Αυτό προκύπτει από δηλώσεις της συμβούλου του Τραμπ, Κέλιαν Κόνγουεϊ, στον τηλεοπτικό σταθμό ABC. Αρχικά, η Κόνγουεϊ δήλωσε πως ο Λευκός Οίκος θα παρακολουθεί την κατάθεση, όμως όταν της ζητήθηκε να απαντήσει ευθέως για το εάν ο πρόεδρος σκέφτεται να χρησιμοποιήσει τα εκτελεστικά του προνόμια, απέφυγε να απαντήσει δεσμευτικά: «Αυτή η απόφαση εναπόκειται στον πρόεδρο», είπε λακωνικά, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Κόμεϊ είναι προγραμματισμένο να καταθέσει δημοσίως και κεκλεισμένων των θυρών ενώπιον της Επιτροπής Πληροφοριών της Γερουσίας την Πέμπτη 8 Ιουνίου. Εκεί, σύμφωνα με πληροφορίες αμερικανικών μέσων ενημέρωσης, αναμένεται να επιβεβαιώσει πολύκροτο δημοσίευμα των New York Times, που θέλει τον πρόεδρο να είχε ζητήσει από το FBI τη διακοπή των ερευνών με αντικείμενο τον πρώην Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας της κυβέρνησης Τραμπ, Μάικλ Φλιν. Ο Φλιν υποχρεώθηκε σε παραίτηση τον Φεβρουάριο, προτού συμπληρώσει έναν μήνα θητείας, αφού παραδέχτηκε ότι δεν είχε ενημερώσει με ακρίβεια τον Λευκό Οίκο για τις επικοινωνίες του με τον ρώσο πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον, Σεργκέι Κίσλιακ. Και έτσι, ήρθε η απόλυση Κόμεϊ, δια χειρός Τραμπ.

Μπορεί ο αμερικανός πρόεδρος να αποτρέψει την κατάθεση Κόμεϊ;

Η απάντηση είναι ότι τυπικά μπορεί, επικαλούμενος τα «εκτελεστικά προνόμια» που του παρέχει ο θώκος του. Ωστόσο, ένας τέτοιος ελιγμός θα μπορούσε να του γυρίσει μπούμερανγκ και μπορεί να αμφισβητηθεί δικαστικώς, επί πολλά χρόνια: όταν ο ίδιος, μάλιστα, λόγω αυτής της υπόθεσης, θα έχει εκπέσει του αξιώματός του.

Ακόμα και στο σκάνδαλο του Teapot Dome, το 1921, ο τότε πρόεδρος Γουόρεν Χάρντινγκ δεν επενέβη στην έρευνα για εκείνη την υπόθεση, παρά το ότι ήξερε ότι στο τέλος η κυβέρνησή του θα στιγματιστεί – όπως και έγινε. Μισό αιώνα αργότερα, το 1972, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για την επανεκλογή του Ρίτσαρντ Νίξον, οι υπεύθυνοι της εκστρατείας έκαναν υποκλοπές τηλεφωνημάτων στα κεντρικά γραφεία των Δημοκρατικών, στο συγκρότημα Γουότεργκεϊτ. Οταν αυτό έγινε αντιληπτό, το 1974, εκείνοι που είχαν εμπλακεί στην επιχείρηση υποκλοπής προσπάθησαν να δωροδοκήσουν όσους γνώριζαν κάτι, προκειμένου να εξασφαλίσουν τη σιωπή τους, συμπεριλαμβανομένου και του Τύπου. Αυτό ήταν το μεγάλο λάθος. Ο Νίξον, αν και δεν ήταν άμεσα αναμεμιγμένος στην υπόθεση, όταν ο κλοιός στένεψε με τον ερχομό στην επιφάνεια των μυστικών κασετών του Οβάλ Γραφείου, παροτρύνθηκε από τους συνεργάτες του να παραιτηθεί για να μην ξεσπάσει σκάνδαλο. Δεν επενέβη για να εκφοβίσει τους ιθύνοντες της έρευνας.

• Διαβάστε εδώ: Πόσο εύκολο είναι να καθαιρεθεί ο Τραμπ;

Ετσι και τώρα, η χρήση του εκτελεστικού προνομίου από τον Τραμπ, θα ήταν μια απελπισμένη μάχη. Το γράφουμε ξανά: κανένας πρόεδρος δεν προσπάθησε ποτέ να το χρησιμοποιήσει για να σταματήσει έναν πρώην αξιωματούχο, ο οποίος ήταν πρόθυμος να μιλήσει, από το να δώσει μαρτυρία. Ο Ρίτσαρντ Πέιντερ, ο οποίος ήταν επικεφαλής δικηγόρος Δεοντολογίας στον Λευκό Οίκο επί Τζορτζ Μπους, επεσήμανε ότι έχοντας απολύσει τον διευθυντή του FBI, ο Τραμπ, πια, έχει λίγη δύναμη για να τον κάνει να σταματήσει να μιλάει.

Θεωρητικά, λοιπόν, ο Τραμπ θα μπορούσε να καταθέσει μια διαταγή για να μην καταθέσει ο Κόμεϊ, αλλά οι κυβερνητικοί δικηγόροι θα είχαν να αντιμετωπίσουν μια μάχη η οποία δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα έληγε υπέρ του αμερικανού προέδρου. Αντίστοιχα, τα δικαστήρια αποφάσισαν, κατά τη διάρκεια του σκανδάλου Watergate, ότι «το εκτελεστικό προνόμιο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κρύψει ακατάλληλη ή παράνομη συμπεριφορά κάποιου εκτελεστικού οργάνου».

Κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος για το τι θα πράξει ο αμερικανός πρόεδρος. Το δεδομένο είναι ότι όταν ο Κόμεϊ θα ορκίζεται ενώπιον της Γερουσίας την Πέμπτη, θα φέρει στο προσκήνιο μία από τις πιο ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της αμερικανικής δημόσιας ζωής.

«Μια συναρπαστική φιγούρα»

Οχι, δεν αναφερόμαστε στον Τραμπ, αλλά στον 56χρονο Κόμεϊ. Στην πραγματικότητα, ο ανατρεπτικός πρώην διευθυντής του FBI είναι ένα σπάνιο είδος στην αμερικανική πολιτική σκηνή, ένας δημόσιος διανοούμενος με περίπλοκη προσωπική ιστορία. Προέρχεται από μεσοαστική, δημοκρατική οικογένεια με ιρλανδο-αμερικανικές ρίζες. Ο πατέρας του δραστηριοποιείτο στο real estate και η μητέρα του ήταν σύμβουλος πληροφορικής. Γεννήθηκε το 1960 στα προάστια της Νέας Υόρκης. Πέρασε την εφηβεία στο Νιου Τζέρσει. Το 1985 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Επέλεξε να σπουδάσει στη Βιρτζίνια, έναν προμαχώνα του νότιου συντηρητισμού.

Εκεί εγκαταλείπει την καθολική πίστη της ανατροφής του και πειραματίζεται με διάφορες μορφές ευαγγελισμού. Εγραψε τη διατριβή του σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο φονταμενταλιστής τηλε-ευαγγελιστής ιεροκήρυκας Τζέρι Φάλγουελ ενσωμάτωνε τις διδασκαλίες του θεολόγου Ράινχολντ Νίμπουρ, ο οποίος έγραψε βιβλία για τον ηθικό άνθρωπο, την αθωότητα, για τη διασταύρωση της πίστης, της πολιτικής και της κοινωνικής δράσης. Ο οποίος, μάλιστα, επηρέασε και τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

Το 1987, δύο χρόνια μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, προσελήφθη στην εισαγγελία για το νότιο τμήμα της Νέας Υόρκης, επί δημαρχίας Τζουλιάνι. Ο Κόμεϊ είχε υπό την εποπτεία του το Μανχάταν και τον ναό του χρήματος, τη Γουόλ Στριτ, γεγονός που τον βοήθησε να γίνει γνωστός σε χρόνο-ρεκόρ στους επιχειρηματικούς και οικονομικούς κύκλους. Ο πανύψηλος άντρας, που θεωρείται ένας βαθιά θρησκευόμενος Ρεπουμπλικάνος, δεν άργησε να γίνει το Νο 2 στο υπουργείο Δικαιοσύνης επί κυβέρνησης Τζορτζ Μπους.

Εχει δώσει, όμως, δείγματα γραφής όχι μόνο στον κρατικό, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Υπήρξε στο παρελθόν (2009) διαχειριστής αμοιβαίων κεφαλαίων υψηλού κινδύνου, ενώ σήμερα διδάσκει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κολούμπια. Καθώς ο Κόμεϊ ανέβηκε στις τάξεις του FBI, πέρασε από τον ευαγγελισμό στη μεθοδικότητα. Αλλά το ενδιαφέρον και η προσήλωσή του στα έργα του Νίμπουρ παρέμειναν σταθερά. Τον Μάρτιο, το ηλεκτρονικό περιοδικό Gizmodo ανέφερε ότι ο Κόμεϊ δημιούργησε έναν προσωπικό λογαριασμό στο Twitter, υπό το προσωνύμιο «Νίμπουρ».

«Θεωρώ ότι είναι μια συναρπαστική φιγούρα βάσει των όσων έχει κάνει», δήλωσε ο Σκοτ Χόρτον, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μελέτησε το υπόβαθρο του Κόμεϊ. Η Κάρεν Γκρίνμπεργκ, διευθύντρια του Κέντρου για την Εθνική Ασφάλεια στο Πανεπιστήμιο Φόρντχαμ, δήλωσε ότι ο Κόμεϊ ήταν «πολύ περίπλοκος και στοχαστικός άνθρωπος και έχει συνείδηση, αν και μπορεί να παίξει με τρόπους διαφορετικούς από εκείνον που περιμένουν οι άλλοι».

Η κατάθεση Κόμεϊ την Πέμπτη θα μπορούσε να αποδειχθεί ως η πιο κατάλληλη κορύφωση της δημόσιας ζωής για έναν πιστό μαθητή του Νίμπουρ. Αν σκεφτείτε ότι ένας ηθικός άνθρωπος διώχθηκε από τη θέση του εν μέσω μιας ανήθικης κοινωνίας, για κάποιον που πραγματικά καταλαβαίνει τον Νίμπουρ και τις εγγενείς συγκρούσεις μεταξύ εξουσίας και Δικαιοσύνης, όλα αυτά ίσως κουβαλούν μια αύρα πεπρωμένου.

Αναφερόμαστε στον ίδιο άνθρωπο που ο Τραμπ χαρακτήρισε τρελό, «ένας πραγματικός τρελός για δέσιμο», σύμφωνα με έγγραφο το οποίο διάβασε στους The New York Times αμερικανός αξιωματούχος.

Η κατάθεση του Κόμεϊ θα είναι δημόσια και θα πραγματοποιηθεί στις 10:00 το πρωί της ερχόμενης Πέμπτης (17:00 ώρα Ελλάδας).
Τότε, η Ιστορία των ΗΠΑ ίσως γράψει ένα νέο κεφάλαιο, με πρωταγωνιστή έναν πρώην διευθυντή FBI και τον νυν πρόεδρο της χώρας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News