Ισως είναι η μοναδική φορά μέσα στη χρονιά, κατά την οποία η ευχή «Καλό Μήνα» έχει χαρά που αναβλύζει μέσα από άρωμα των λουλουδιών, αλλά πάντα θα συνοδεύεται και με ένα σφίξιμο στην καρδιά για όλα εκείνα που συνέβησαν και έβαψαν για πάντα αυτή την αργία με αίμα.

Διαβάστε όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον νέο μήνα και, βασικά, για την πρώτη ημέρα του…

O Μάιος πήρε το όνομά του από τη ρωμαϊκή θεότητα Maia (Μάγια), της οποίας το όνομα προήλθε από την ελληνική λέξη «Μαία» (τροφός και μητέρα). Η Μάγια ταυτίστηκε και με την Ατλαντίδα νύμφη Μαία, μητέρα του Ερμή, στον οποίο και αφιερώθηκε ο μήνας. Οι λατίνοι συγγραφείς τον εκφέρουν πάντα με τη λέξη «mensis» (μήνας) ή Kalendae (καλένδες).

Κατά τον Πλούταρχο, η ονομασία τού μήνα προήλθε από το όνομα της νύμφης Μαίας που ήταν η ομορφότερη από τις Πλειάδες, τις επτά κόρες του Ατλαντα (Ατλαντίδες) και της Πλειόνης, μητέρα του θεού Ερμή. Από άλλους, υποστηρίζεται ότι αυτό το όνομα είναι προσδιοριστικό πρεσβύτερης ηλικίας, εκ του «major» (μεγαλύτερος).

Από τις παλαιότερες γιορτές δημιουργήθηκαν τα Ανθεστήρια, η γιορτή των λουλουδιών. Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη γιορτή ανθέων των Ελλήνων, του Μάη με τα λουλούδια. Οι Αθηναίοι βάδιζαν σε πομπές με κανηφόρες, που έφερναν άνθη. Επειτα, τα Ανθεστήρια διαδόθηκαν και σ’ άλλες πόλεις της Ελλάδος.

Η 1η Μάη εξελίχτηκε ως μέρα μεγάλης απεργίας στο Σικάγο των ΗΠΑ, με αίτημα την καθιέρωση της 8ωρης εργάσιμης μέρας, αντί της 10ωρης, 11ωρης κ.λπ., που ήταν ως τότε, με αίτημα τα τρία οχτάρια: οχτώ ώρες εργασίας, οχτώ ψυχαγωγία και οχτώ ύπνος. Απεργία η οποία συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες και που βάφτηκε στο αίμα των εργατών από το χτύπημα της Αστυνομίας. Οι πρωτεργάτες των εργατικών κινητοποιήσεων καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Η 1η Μάη του 1886 αποφασίστηκε να καθιερωθεί ως η πρώτη Εργατική Πρωτομαγιά.

Το 1889, τρία χρόνια μετά το Συνέδριο της B´ Διεθνούς που συνήλθε στο Παρίσι, η Πρωτομαγιά καθιερώθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη ως  διεθνής ημέρα για την προβολή των εργατικών διεκδικήσεων.

Την 1η Μαΐου 1968 στη Γαλλία, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και φοιτητές συμμετέχουν στις μεγάλες διαδηλώσεις για την Εργατική Πρωτομαγιά. Δυο μέρες μετά, ξεσπούν τα πρώτα σοβαρά επεισόδια: ροπαλοφόροι αστυνομικοί εκκενώνουν βίαια τους προαύλιους χώρους στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Στη «λατινική συνοικία», το Καρτιέ Λατέν, οι φοιτητές στήνουν οδοφράγματα και καίνε αυτοκίνητα. Περισσότεροι από 100 τραυματίζονται και τουλάχιστον 600 συλλαμβάνονται. Στις 6 Μαΐου ξημερώνει η «Ματωμένη Δευτέρα». Είκοσι χιλιάδες φοιτητές «παρελαύνουν» στους δρόμους του Καρτιέ Λατέν, απαιτώντας την απελευθέρωση των συντρόφων τους και το σπάσιμο του αστυνομικού κλοιού: όταν η Αστυνομία τούς επιτίθεται, πολλοί φοιτητές δεν υποχωρούν, αλλά στήνουν οδοφράγματα και μάχονται σώμα με σώμα, επί ώρες, με τους αστυνομικούς. Αποτέλεσμα: σχεδόν 1.000 τραυματίες (345 αστυνομικοί και περισσότεροι από 600 φοιτητές) και 422 συλληφθέντες.

Το 1893, στην Αθήνα, είχαμε την πρώτη οργανωμένη μαζική εκδήλωση. «Ζήτω ο σοσιαλισμός!», φώναξε από το θεωρείο της Βουλής ο Σταύρος Καλλέργης. Είναι η χρονιά που γιορτάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η Εργατική Πρωτομαγιά. Ο Καλλέργης, που την καθιέρωσε στη χώρα μας, εφαρμόζοντας τις αποφάσεις του διεθνούς κινήματος, συνελήφθη από την Αστυνομία και του επιβλήθηκε κράτηση δώδεκα ημερών, κοντά στους βαρυποινίτες.

Η απεργία των καπνεργατών του 1936 στη Θεσσαλονίκη βάφτηκε με αίμα που καταγράφηκε, στις εφημερίδες της άλλης ημέρας, με μια χαρακτηριστική φωτογραφία η οποία έδειχνε μια μάνα να οδύρεται πάνω από το σκοτωμένο της παιδί. Η φωτογραφία εκείνη ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει τον «Επιτάφιο»: «Μέρα Μαγιού μού μίσεψες/μέρα Μαγιού σε χάνω…».  Δώδεκα χρόνια νωρίτερα, την Πρωτομαγιά του 1924, είχαμε την πρώτη δολοφονία απεργού, του κομμουνιστή εργάτη Σ. Παρασκευαΐδη στην Πλατεία Κοτζιά, όπου βρισκόταν το Εργατικό Κέντρο Αθήνας. Την Πρωτομαγιά του ’44 οι δυνάμεις κατοχής, σε αντίποινα για την εξόντωση ενός γερμανού στρατηγού και του επιτελείου του, εκτέλεσαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 κομμουνιστές, που τους πήραν από το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου.

Την Πρωτομαγιά του 1976 είχαμε δυναμικές συγκεντρώσεις στο πλαίσιο του μεταπολιτευτικού κλίματος και της άνθησης των εργοστασιακών σωματείων. Εκείνη η ημέρα σημαδεύεται από τον θάνατο του Αλέκου Παναγούλη σε τροχαίο. Ή, σε «τροχαίο»…

Στην αρχαία Ρώμη χρησιμοποιούσαν τον όρο «proletarius» (< proles= τέκνο, απόγονος) για να δηλώσουν τους απόρους πολίτες που δεν μπορούσαν να προσφέρουν τίποτα άλλο στην πολιτεία, παρά μόνο τα παιδιά τους για να υπηρετήσουν την πατρίδα ως στρατιώτες. Τον όρο «proletarius» θα χρησιμοποιήσει ο Κάρολος Μαρξ για να δηλώσει τον μισθωτό εργάτη, που δεν ελέγχει ή δεν κατέχει τα μέσα παραγωγής.

Σε αρκετές ορεινές περιοχές της Ελλάδας έχουν σημειωθεί χιονοπτώσεις μέσα στον Μάιο! Το 1964, το 1989 και το 1995 σημειώθηκαν χιονοπτώσεις και σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο.

Στο παλιό ιαπωνικό ημερολόγιο, ο μήνας Μάιος καλείται «Σατσούκι». Στην Ιαπωνία υπάρχει η αποκαλούμενη «ασθένεια του Μάη», κατά την οποία οι νέοι σπουδαστές ή οι εργαζόμενοι αρχίζουν να βαριούνται το σχολείο ή την εργασία τους.

Στα Φινλανδικά, αυτός ο μήνας καλείται «toukokuu», που σημαίνει «ο μήνας της σποράς». Στα Σλοβενικά, καλείται «veliki traven», που σημαίνει «ο μήνας της υψηλής χλόης». Σε χωριά της Γερμανίας, την 1η Μαΐου, ένα κλαδί στολισμένο με κορδέλες (το «Maibaum») τοποθετείται στην κεντρική πλατεία και γύρω του στήνονται ξέφρενοι χοροί.

Την Πρωτομαγιά του 1994 ο Αϊρτον Σένα, ο καλύτερος οδηγός όλων των εποχών στην F1, έχασε από αυτό που λάτρευε περισσότερο: την ταχύτητα.

Εν έτει 2017, την κήρυξη της Πρωτομαγιάς ως υποχρεωτικής αργίας δια νόμου -και όχι με υπουργική απόφαση του εκάστοτε υπουργού Εργασίας- προβλέπει τροπολογία που κατέθεσε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομίας η αρμόδια υπουργός Εργασίας, Εφη Αχτσιόγλου. Η οποία είναι 32 Μαΐων. Στόχος της τροπολογίας είναι η καθιέρωση της συγκεκριμένης ημέρας ως ημέρας υποχρεωτικής αργίας, «ως ελάχιστου φόρου τιμής στους αγώνες και στις θυσίες της εργατικής τάξης». Ως ημέρα υποχρεωτικής αργίας ενέχει το νομικό καθεστώς που διέπει τις συγκεκριμένες ημέρες, ενώ σε περίπτωση που συμπέσει με Κυριακή ή με τη Δευτέρα του Πάσχα – υποχρεωτική αργία- ή με ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, μετατίθεται σε άλλη εργάσιμη ημέρα.

Βασικά, να θυμίσουμε ότι αυτή η ημέρα δεν είναι αργία, είναι απεργία και ότι «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη». Αλλά τι τα θες; Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκεί από όπου ξεκίνησαν όλα, η Πρωτομαγιά δεν είναι αργία.

Η πρώτη ημέρα του Μαΐου κρύβει μια μικρή ή μεγάλη ιστορία, δείτε το κι από τον εαυτό σας, σε μια τελευταία παράσταση της Ανοιξης η οποία αξίζει υπόκλιση, χειροκρότημα και στεφάνι με λουλούδια.

Πηγές

• Εθνική Αντίσταση 1941- 1944: «Γράμματα και μηνύματα εκτελεσμένων πατριωτών»
• Ουίλιαμ Φόστερ: «Η Ιστορία των τριών Διεθνών»
• Μπόγιερ – Μόρε: «Η άγνωστη Ιστορία του Εργατικού Κινήματος των ΗΠΑ»
• Ch. R. Long: «The Gods of the Months in Ancient Art»
• Μέγας Γ. Α.: «Ελληνικαί εορταί και έθιμα της λαϊκής λατρείας», εκδόσεις ΕΣΤΙΑ.
• Wikipedia

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News