Είναι τα δημοψηφίσματα ο θρίαμβος της άμεσης δημοκρατίας; θεωρητικά, ναι. Στην πράξη, όμως, είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να πέσει κανείς για ύπνο το βράδυ της Κυριακής και το πρωί της Δευτέρας να ξυπνήσει σε μια άλλη χώρα. Σε μια άλλη χώρα ξύπνησαν οι Ελληνες το πρωί της 6ης Ιουλίου 2015, σε μια άλλη και οι Βρετανοί έναν χρόνο αργότερα. Και οι Τούρκοι; Σε ποια χώρα θα ξυπνήσουν το πρωί της Δευτέρας;

Πριν απαντήσει κανείς, αξίζει να ρίξει μια ματιά στη χώρα που κοιμούνται κάθε βράδυ έως σήμερα: από πέρυσι το καλοκαίρι, όταν εκδηλώθηκε το πραξικόπημα κατά του Ταγίπ Ερντογάν, έχουν συλληφθεί 39.274 πολίτες για την υποτιθέμενη σχέση τους με την πραξικοπηματική απόπειρα, ενώ περισσότεροι από 120.0οο δημόσιοι λειτουργοί και υπάλληλοι έχουν απολυθεί, από τους οποίους οι 30.000 είναι εκπαιδευτικοί όλοι των βαθμίδων της εκπαίδευσης και οι 4.000 δικαστές και εισαγγελείς. Κι αν λάβει κανείς υπόψη του ότι για τον ίδιο λόγο έχει μπει λουκέτο σε 160 μέσα ενημέρωσης και έχουν φυλακιστεί 200 δημοσιογράφοι, τότε είναι προφανές ότι κάθε βράδυ οι τούρκοι πολίτες κοιμούνται, μεταξύ άλλων, στη μεγαλύτερη φυλακή για δημοσιογράφους στον κόσμο.

Κι αν εγκρίνουν τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις με τις οποίες ο Ερντογάν θα αποκτήσει εξουσίες που δεν είχε ούτε ο Κεμάλ Ατατούρκ; Θα ξυπνήσουν σε μια χώρα όπου ο σημερινός πρόεδρος θα μπορεί να κυβερνά έως το 2034, έχοντας αποκτήσει το δικαίωμα να διορίζει 12 από τα 15 μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου, να ορίζει και να παύει υπουργούς, να νομοθετεί εκτάκτως χωρίς να χρειάζεται την έγκριση του κοινοβουλίου αλλά και να θέτει βέτο στα νομοθετήματα της βουλής, να προκηρύσσει εκλογές ανά πάσα στιγμή, να μην εκπίπτει τους αξιώματός του παρά μόνο εάν το ζητήσουν τουλάχιστον οι 400 από τους 600 βουλευτές, να ελέγχει απευθείας τις μυστικές υπηρεσίες. Κι όλα αυτά από ένα προεδρικό μέγαρο που φτιάχτηκε για να φέρνει στη συλλογική μνήμη τις καλύτερες στιγμές της παλιάς οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Αυτή θα είναι η Τουρκία το πρωί της Δευτέρας: μια χώρα με έναν δημοψηφισματικά εγκεκριμένο σουλτάνο. Εναν σουλτάνο που κυβερνά ήδη 14 χρόνια – όσα δεν έχει κυβερνήσει ποτέ κανείς στα εκατό και πλέον χρόνια ζωής του τουρκικού κράτους – και θα μπορεί να κυβερνήσει άλλα 17. Τριάντα χρόνια άσκησης της εξουσίας από έναν και μόνο άνθρωπο, αρκούν για να ξυπνήσει κανείς όχι σε άλλη χώρα, αλλά σε άλλον πλανήτη.

Κι αν χάσει; Σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να προσθέσει κανείς σε όλα τα ανοικτά μέτωπα της Τουρκίας –από την οικονομία που παραπαίει, τις ψυχρές της σχέσεις με τη Δύση και το αιώνιο Κυπριακό έως τη νέα σύγκρουση με τους Κούρδους, τις τρομοκρατικές επιθέσεις και τη συριακή κρίση–, άφθονες ποσότητες νευρικότητας. Ο Ερντογάν έχει ξεχάσει πια να χάνει. Και μια ήττα μπορεί να δράσει στο υπερτροφικό Εγώ του σαν απασφαλισμένη βόμβα. Πώς θα ρεφάρει επομένως από κάτι που θα εισπράξει ως ευθεία αμφισβήτηση όχι στα πολιτικά του σχέδια αλλά στο ίδιο του το πρόσωπο; Με υποτιθέμενες κινήσεις πυγμής που στην καλύτερη περίπτωση θα είναι παρά σπασμωδικές ενέργειες και στην χειρότερη επικίνδυνοι λεονταρισμοί.

Κάπως έτσι επιστρέφει κανείς στο αρχικό ερώτημα: είναι τα δημοψηφίσματα ο θρίαμβος της άμεσης δημοκρατίας; Θεωρητικά, ναι. Από την προτίμηση, όμως, που έχουν δείξει στη διαδικασία παλιοί και νέοι δικτάτορες, είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος για μια γιαλαντζί (μιας και μιλάμε για την Τουρκία) νομιμοποίηση μιας αυταρχικής εξουσίας. Αν κερδηθεί. Αν χαθεί, τον δρόμο έχει δείξει ο Γκράουτσο Μαρξ: σε περίπτωση που οι τούρκοι πολίτες αποφασίσουν ότι δεν τους αρέσει αυτός ο τρόπος, ο Ερντογάν έχει κι άλλους. Μόνο που οι άλλοι μυρίζουν ακόμη περισσότερο αίμα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News