Για τον Ταγίπ Ερντογάν ο δρόμος είναι πια ανοιχτός. Μπορεί να παραμείνει πρόεδρος της Τουρκίας μέχρι το 2029, απολαμβάνοντας χωρίς προηγούμενο υπερεξουσίες και να αφήσει το δικό του ισχυρό αποτύπωμα στην ιστορία όχι μόνο της χώρας του, αλλά και της ευρύτερης περιοχής. Κάπως σαν τους σουλτάνους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ή τους άραβες βασιλείς. Αυτό πρέπει να είναι το συμπέρασμα που προκύπτει μετά και τις τελευταίες εξελίξεις, αργά τη νύχτα της Παρασκευής, στην Αγκυρα.

Ο Ερντογάν βρέθηκε ένα βήμα ακόμα πιο κοντά για να αποκτήσει τις υπερεξουσίες που επιθυμούσε – με τη μετατροπή του τουρκικού πολιτεύματος από προεδρευόμενη σε προεδρική δημοκρατία. Τις πρώτες πρωινές ώρες του Σαββάτου το τουρκικό κοινοβούλιο ενέκρινε την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου. Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε με 339 ψήφους υπέρ, 9 περισσότερες από την πλειοψηφία των τριών πέμπτων που απαιτούνταν για να τεθεί η μεταρρύθμιση σε δημοψήφισμα πιθανότατα την άνοιξη. Πιστεύει κανείς ότι ο τουρκικός λαός θα πει «όχι» στον Ερντογάν μετά τα όσα έχουν συμβεί τους τελευταίους 12 μήνες;

Τα βασικά σημεία της συνταγματικής μεταρρύθμισης περιγράφουν μια «δημοκρατία του ενός», όπως σχολίασαν πολλοί αναλυτές.

Οι εξουσίες του προέδρου

Το νομοσχέδιο προβλέπει την πλήρη μεταβίβαση της εκτελεστικής εξουσίας στον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος θα ορίζει πλέον και τους υπουργούς της κυβέρνησης. Επίσης θα διορίζει έναν ή δύο αντιπροέδρους της κυβέρνησης, ενώ πλέον δεν θα υπάρχει πρωθυπουργός.

Το ισχύον Σύνταγμα, το οποίο υιοθετήθηκε το 1982 μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, διασφαλίζει την ελευθερία των δικαστηρίων απέναντι σε κάθε «όργανο, αρχή, πρόσωπο ή υπηρεσία». Όμως βάσει της συνταγματικής αναθεώρησης που εγκρίθηκε, ο πρόεδρος έχει την εξουσία να επεμβαίνει άμεσα στον δικαστικό τομέα.

Πλέον ο πρόεδρος και το κοινοβούλιο θα επιλέγουν από κοινού τέσσερα μέλη του Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων, το οποίο έχει την αρμοδιότητα να διορίζει και να αποπέμπει τους δικαστικούς υπαλλήλους. Το τουρκικό κοινοβούλιο θα επιλέγει μόνο του επτά μέλη.

Στόχος όπως είναι εμφανές είναι ο Φετουλάχ Γκιουλέν. Ο Ερντογάν κατηγορεί τις δικαστικές αρχές ότι χειραγωγούνται από τον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ πρώην ιεροκήρυκα, τον οποίο η Άγκυρα θεωρεί υπεύθυνο για την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο.

Κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Βάσει της συνταγματικής μεταρρύθμισης, κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα μπορεί να κηρύσσεται σε περίπτωση «εξέγερσης κατά της πατρίδας» ή «βίαιων ενεργειών που θέτουν το έθνος σε κίνδυνο διχασμού».

Ο πρόεδρος θα αποφασίζει αν θα κηρύξει ή όχι κατάσταση έκτακτης ανάγκης, προτού υποβάλει την πρότασή του στο κοινοβούλιο. Αυτό θα αποφασίζει αν θα μειώνει τη διάρκειά της, αν θα την παρατείνει ή αν θα την άρει, διευκρινίζει η ίδια πηγή.

Αρχικά η κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν θα μπορεί να ισχύει για περισσότερους από έξι μήνες και στη συνέχεια θα μπορεί να παρατείνεται για 4 μήνες κάθε φορά.

Το τουρκικό κοινοβούλιο δέχθηκε στις 4 Ιανουαρίου, έπειτα από αίτημα της κυβέρνησης, να παρατείνει κατά τρεις μήνες την κατάσταση έκτακτης ανάγκης που έχει κηρυχθεί στη χώρα μετά την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο.

Πρόεδρος ως το 2029;

Το προσχέδιο της συνταγματικής μεταρρύθμισης αναφέρει την 3η Νοεμβρίου 2019 ως ημερομηνία για τις επόμενες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές.

Για να είναι κανείς υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές θα πρέπει να είναι τούρκος πολίτης επί τουλάχιστον 40 χρόνια και να έχει κάνει ανώτατες σπουδές. Ο πρόεδρος θα εκλέγεται για μια πενταετή θητεία και θα μπορεί να επανεκλεγεί μία ακόμη φορά μόνο.

Ο Ερντογάν εξελέγη πρόεδρος τον Αύγουστο του 2014 στις πρώτες άμεσες εκλογές προέδρου, αφού διετέλεσε περισσότερα από δέκα χρόνια πρωθυπουργός της Τουρκίας. Αν ο ανώτατος αριθμός θητειών ξεκινήσει να ισχύει από τις εκλογές του 2019, κάτι που ακόμη δεν έχει ξεκαθαριστεί, ο Ερντογάν ενδέχεται να παραμείνει στην εξουσία ως το 2029.

Οι αλλαγές στη Βουλή

Εδώ ο στόχος είναι να ικανοποιηθούν όσο δυνατόν περισσότεροι και κυρίως η νέα γενιά, της οποίας ο Ερντογάν είναι ο αγαπημένος. Ετσι ο αριθμός των βουλευτών θα αυξηθεί από 550 σε 600, ενώ αντίθετα θα μειωθεί από τα 25 έτη στα 18 η ηλικία στην οποία μπορεί κάποιος να εκλεγεί βουλευτής. Θα μπορεί δηλαδή μέλος της τουρκικής εθνοσυνέλευσης να είναι ένας 18χρονος!

Επιπλέον οι βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονται ταυτόχρονα με τις προεδρικές, κάθε πέντε χρόνια, αντί για κάθε τέσσερα που ισχύει ως τώρα.

Το τουρκικό κοινοβούλιο θα εξακολουθήσει να έχει την εξουσία να καταθέτει, να τροποποιεί ή να ακυρώνει νόμους. Επίσης διατηρεί την εξουσία ελέγχου, με τη δυνατότητα να συντάσσει εκθέσεις για κάποιες υποθέσεις. Ο κοινοβούλιο θα ελέγχει τις ενέργειες του προέδρου, όμως αυτός θα μπορεί να εκδίδει διατάγματα που θα αφορούν τους τομείς της εκτελεστικής του εξουσία…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News