Σε συζητήσεις που κάνουν οι παρέες στην Ελλάδα πολλές φορές θα ακούσεις ότι «οι Γερμανοί μάς μισούν, μας λένε τεμπέληδες και μας ζηλεύουν επειδή έχουμε θάλασσα και νησιά, γι’ αυτό μας ρίχνουν στο κεφάλι τόσα μνημόνια». Η αλήθεια σε όλο αυτό βρίσκεται -όπως πάντα- στη μέση. Το πρόβλημα δεν είναι ότι μας θεωρούν ράθυμους, αλλά ότι δεν είμαστε αποδοτικοί, ότι το παραγόμενο έργο μας είναι μηδαμινό. Θα ήθελαν τα νησιά μας επειδή θεωρούν ότι θα μπορούσαν να τα αξιοποιήσουν τουριστικά και να αποτελούν όντως τη «βαριά βιομηχανία» μιας χώρας. Τα δάνεια και όλα τα πακέτα σωτηρίας -που δίνουν όχι μόνο σε εμάς, αλλά και σε άλλους ευρωπαίους εταίρους- αποτελούν μια μόνιμη πηγή άγχους για εκείνους, για το αν θα καταφέρουμε να τα αποπληρώσουμε. Και δεν μας μισούν, μας βλέπουν με άλλο μάτι επειδή, απλώς, όλα τα παραπάνω εκφράζουν τη λουθηρανική νοοτροπία την οποία ασπάζονται όλοι οι προτεστάντες. Για όλα, λοιπόν, φταίει ο Λούθηρος.

Πέρασαν 500 χρόνια -Οκτώβριος του 1517- από την εποχή που ένας γερμανός μοναχός, ιερέας, καθηγητής, θεολόγος, ηγέτης της εκκλησιαστικής μεταρρύθμισης του 16ου αιώνα στη Γερμανία και, εννοείται, θεμελιωτής των χριστιανικών δογμάτων και πρακτικών του Προτεσταντισμού, διακήρυττε τις 95 Θέσεις του στην πύλη της εκκλησίας της Βιτεμβέργης, κατά του Πάπα.

Και αφού τα βάζουμε όλα στη θέση τους -γερμανική τακτική- οι Γερμανοί, στην πλειοψηφία τους, είναι προτεστάντες Λουθηρανοί (οι Βαυαροί αποτελούν την Καθολική μειοψηφία). Και είναι ο Λουθηρανισμός -προσοχή, όχι γενικά ο «προτεσταντισμός»- ο οποίος αποτελεί τη βάση της βαθύτερης ηθικής νοηματοδότησης του βίου -δημόσιου και ιδιωτικού- των Γερμανών. Για ποιον λόγο αγαπούν και σέβονται τον Μαρτίνο Λούθηρο; Επειδή η διδασκαλία του και η μετάφραση της Αγία Γραφής στα Γερμανικά συνέβαλε στην περαιτέρω ανάπτυξη της γερμανικής γλώσσας και της τέχνης της μετάφρασης, επειδή ανύψωσε το πατριωτικό αίσθημα των Γερμανών οι οποίοι ήθελαν να κόψουν κάθε εξάρτηση με την Εκκλησία της Ρώμης και τους δυσβάσταχτους φόρους της και έτσι υπήρξε τεράστια ανάπτυξη της Λουθηρανικής Εκκλησίας στη Γερμανία.

Αλλά ας μη γελιόμαστε, έτσι κι αλλιώς, οι αρχές του Λουθηρανικού Προτεσταντισμού διέπουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο σκέψης και τη ζωή στη Γερμανία. Απλά πράγματα: ο χρόνος είναι χρήμα, άρα δεν προλαβαίνουν να τεμπελιάσουν και αν υποσχεθούν κάτι με φόντο μια οικονομική ή εμπορική συμφωνία, ο (γερμανικός) λόγος είναι συμβόλαιο. Ταυτόχρονα, ο Προτεσταντισμός δεν έχει στο λεξιλόγιό του το «χρέος» αφού θεωρείται μεγάλη ανευθυνότητα και είναι συνώνυμο με την «αμαρτία»: η λέξη «χρέος» (Schulden) και η λέξη «ενοχή» (Schuld) είναι ομόρριζες. Ετσι, ένα άτομο πρέπει να ζει με γνώμονα την ολιγάρκεια, να ξοδεύει βάσει των όσων έχει και, βασικά, να μην κολυμπά στην πλεονεξία.

Οι αρχές του Λουθηρανισμού προτάσσουν την αποταμίευση, την επένδυση και αυτά θα οδηγήσουν στο κέρδος, όχι στην άσκοπη σπατάλη, κάτι που ακολουθούν όσα κράτη ασπάζονται τις απόψεις του Λούθηρου – σκανδιναβικές χώρες, αλλά και η Γαλλία, Ολλανδία κ.λπ. Ο ευσεβής Προτεστάντης εργάζεται και δεν περνά τις ώρες του σε καφετέριες γεμίζοντας τασάκια με αποτσίγαρα – αν σας θυμίζει κάτι αυτό. Ο Λουθηρανισμός στέκεται επικριτικός απέναντι σε κάποιον ο οποίος δεν εργάζεται, η εργασιακή ηθική της Προτεσταντικής Θεολογίας «επιβραβεύει» τον επαγγελματισμό και την ασκητική ζωή μέσα σε μια κοινωνία. Ολες αυτές οι διδαχές του Λουθηρανικού Προτεσταντισμού εμποτίστηκαν στον γερμανικό λαό ο οποίος εμβαπτίστηκε στην πειθαρχία, η οποία απλώθηκε σε κάθε έκφανση – από την πολιτική μέχρι την καθημερινή ζωή. Αναφέροντας την πολιτική, εάν θέλουμε, πια, να εξηγήσουμε τις πολιτικές της Γερμανίας, θα διαπιστώσουμε ότι σχεδόν όλοι οι Καγκελάριοι της Γερμανίας είναι Λουθηρανοί Προτεστάντες – από τον πατέρα της Οστπολιτίκ Βίλι Μπραντ και τον Γκέρχαρντ Σρέντερ, μέχρι την Ανγκελα Μέρκελ (κόρη Λουθηρανού ιερέα) και τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Ο Λούθηρος, ταυτόχρονα, είχε μια προχωρημένη άποψη περί φιλανθρωπίας και φτωχών. Είχε προτείνει να θεσπιστεί κοινό ταμείο σε κάθε γερμανική πόλη και να χορηγηθούν δάνεια σε άπορους. Ετσι, κάθε οφειλέτης έπρεπε να δεσμευτεί ότι θα αποπλήρωνε το ποσό που πήρε, ενώ θα αναλάμβανε την ευθύνη και για εκείνο που πήρε κάποιος άλλος, δημιουργώντας μια μορφή κοινωνικής αλληλεγγύης. Και, βασικά, διασφαλίζοντας τα χρήματα του γερμανικού κράτους. Ετσι, κι αλλιώς, πριν από ακριβώς 500 χρόνια, ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές της Ευρώπης, ο Λούθηρος, εξέφραζε ήδη ανησυχίες ότι χρήματα που βγήκαν με θυσίες του γερμανικού λαού πήγαιναν χαμένα ως βοήθεια λαών γύρω από τη Μεσόγειο, μόνο και μόνο για να στηρίξουν οικονομικά τεμπέληδες ξένους. Για παράδειγμα τους Ιταλούς, οι οποίοι τότε οικοδομούσαν τον ναό του Αγίου Πέτρου, στο Βατικανό.

Είναι προφανές, λοιπόν, ότι οι διαφορετικές αξίες Βορρά-Νότου σκιαγραφούν αντίθετες προσεγγίσεις τόσο στη ζωή, όσο και στην οικονομική πειθαρχία, οι οποίες εκπορεύονται (και) από τις διαφορετικές θρησκευτικές αξίες που ενυπάρχουν στα δύο γεωγραφικά άκρα. Η άτεγκτη δημοσιονομική πειθαρχία της Προτεσταντικής Ηθικής δεν συνάδει με οικονομικές κρίσεις και μνημόνια. Αρα, οι Γερμανοί μάς αντιμετωπίζουν με αυτόν τον τρόπο επειδή, πολύ απλά, δεν μπορούν να ξεφύγουν από το λουθηρανικό παρελθόν τους.

«Αυτός που δεν έχει μπύρα να πιει, δεν έχει τίποτα να πιει», είχε πει κάποτε ο Λούθηρος, τα λόγια του οποίου μνημόνευσε η Ανγκελα Μέρκελ τον Απρίλιο του 2016 σηκώνοντας ψηλά ένα ποτήρι γεμάτο μπύρα για να γιορτάσει μαζί με εκατοντάδες Γερμανούς την 500ή επέτειο της Reinheitsgebot – της «καθαρότητας» αυτού του ποτού. Η «βασίλισσα της λιτότητας» θα μπορούσε να παραφράσει αυτή τη ρήση λέγοντας ότι «αυτός που δεν έχει μπύρα να πιει, θα ήταν προτιμότερο να μην πίνει από το ποτήρι κατοίκου κάποιας άλλης χώρας». Και είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Λούθηρος θα συμφωνούσε…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News