Η ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου της δεκάωρης τηλεοπτικής σειράς «The Young Pope» του ναπολιτάνου σκηνοθέτη Πάολο Σορεντίνο αξίζει, πέρα από τα εγκώμια, και μια ανάλυση της ουσίας της και των μηνυμάτων της, καθώς πρόκειται για ένα έργο ριζοσπαστικό, ενδεχομένως επαναστατικό, που θίγει τα ιερά και τα όσια της Καθολικής Εκκλησίας και δι’ αυτής την υποκρισία του δυτικού πολιτισμού.

Έχοντας δεδομένη την εξ αρχής άρνηση του Βατικανού, ακόμη και να φωτογραφήσει τους χώρους, ο Σορεντίνο έκανε μια διεθνή σειρά, όχι ιταλική, με Πάπα έναν Αμερικανό, ώστε να μπορέσει να ξεπεράσει πολλά ταμπού και να διευκολύνει την κατάποση της αλήθειας του.

Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι ο Σορεντίνο είναι ο σημαντικότερος ευρωπαίος σκηνοθέτης κατά την τελευταία δεκαετία, όχι μόνο επειδή σάρωσε βραβεία με τις ταινίες «Il divo: Η συναρπαστική ζωή του Τζούλιο Αντρεότι», «Η Τέλεια Ομορφιά», «Νιότη», αλλά και γιατί ενσωματώνει με ένα απίστευτα δημιουργικό τρόπο το αισθητικό μεγαλείο του Βισκόντι, τον σουρεαλισμό του Φελίνι, την ποίηση του Παζολίνι, τον ρεαλισμό του Ντε Σίκα, την πολιτικότητα του Μπερτολούτσι και την ντοκυμεντερίστικη γραφή του Ροσελίνι, κάνοντας μεγάλο σινεμά.

Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία πως ο «Νεαρός Πάπας» αποτελεί την ολοκλήρωση, σε υπερθετικό βαθμό, του στιλ Σορεντίνο, δηλαδή τον περφεξιονισμό και τα βαθιά νοήματα. Η αναπαραγωγή των χώρων του Βατικανού, τα κουστούμια, η μουσική, η φωτογραφία, το κάστινγκ, είναι τέλεια. Υπάρχουν πρόσωπα που νομίζεις ότι βγαίνουν από αναγεννησιακούς πίνακες. Οι ηθοποιοί δίνουν ρεσιτάλ, με τον Τζουντ Λο να καθιερώνεται με τον ρόλο αυτό στη χωρία των μεγάλων ερμηνευτών.

Η μεγάλη καινοτομία του έργου είναι το σενάριο, για τη συγγραφή του οποίου ο Σορεντίνο μελέτησε δεκάδες ημερολόγια καρδιναλίων, αυτοβιογραφίες, ρεπορτάζ και βιβλία για τα σκάνδαλα και φυσικά την ιστορία του Βατικανού και είχε τη συνδρομή του συνεργάτη του και συν-σεναριογράφου της «Τέλειας Ομορφιάς», Ουμπέρτο Κονταρέλο, και του τηλεοπτικού σεναριογράφου Στέφανο Ρούλι.

Έτσι, το κονκλάβιο των καρδιναλίων εκλέγει σχεδόν κατά λάθος έναν νεαρό Αμερικανό στη θέση του Πάπα με στόχο να μπορεί να τον χειραγωγεί. Αυτό όμως είναι ένα δραματικό λάθος, γιατί ο 47άρης όμορφος και καλογυμνασμένος Λένι Μπελάρντο, εγκαταλειμμένο παιδί δυο χίπηδων που μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο καλογραιών, παίρνει το όνομα Πίος ΧΙΙΙ.

Είναι ακραία αντισυμβατικός και απρόσμενα αυταρχικός και πολιτικός. Από την πρώτη στιγμή παίρνει όλη την εξουσία στα χέρια του, χειρίζεται με άνεση γνώσης την ιστορία και τις αποφάσεις του παρελθόντος και συμπεριφέρεται με μια πρωτοφανή αλαζονεία και εκκεντρικότητα, καπνίζοντας, πίνοντας coca cola, αλλά και προσευχόμενος σε στάση λωτού στον βυθό της πισίνας όπου παραμένει για πάρα πολλά λεπτά, αποκαλύπτοντας ένα παρελθόν αναζητήσεων και εμπειριών από τις πρακτικές της ανατολής.

Ο Σορεντίνο, ίσως ενθαρρυμένος από τις ανοιχτές θέσεις του τωρινού Πάπα Φραγκίσκου, επιχειρεί να επαναφέρει την Καθολική Εκκλησία στα θεμελιώδη που διαμόρφωσαν το κύρος της ανά τους αιώνες

Με δυο λόγια κάνει το Βατικανό της υποκρισίας, της εμπορευματοποίησης της πίστης, της αίρεσης, της ομοφυλοφιλίας, της παιδοφιλίας, της λαγνείας, της ανοχής στην άμβλωση, του αλκοολισμού, πραγματική Κόλαση. Τους βάζει όλους να ομολογήσουν τις αμαρτίες τους και τους τιμωρεί στέλνοντάς τους στην Αλάσκα… Ο Λένι Μπελάρντο ή Πίος ΧΙΙΙ κάνει τρία κρίσιμα πράγματα:

• Πρώτον, δεν εμφανίζεται κάθε Κυριακή να προσευχηθεί μπροστά στους πιστούς και να τους ευλογήσει. Δεν εμφανίζεται παρά σπάνια, δεν υπάρχουν φωτογραφίες του, ούτε πιάτα με την εικόνα του, και ΑΠΟΥΣΙΑΖΕΙ! Έτσι, έρχεται να υπογραμμίσει την απουσία του Θεού, για την ύπαρξη του οποίου ο ίδιος αμφιβάλει και μοιάζει να μην περιμένει τίποτε από αυτόν. Η απουσία αυτή είναι στρατηγική του επιλογή. Θέλει να διώξει τους ανθρώπους από την ασφάλεια της πολιτικής συγχώρεσης και ανοχής των προκατόχων του, έτσι ώστε να νοιώσουν μοναξιά και φόβο. «Ο φόβος είναι αγάπη» λέει κάποια στιγμή. Το επικοινωνιακό του στρατήγημα οδηγεί αρχικά στην απώλεια των πιστών και του οβολού τους, αλλά δημιουργεί μυστήριο και έλξη, με αποτέλεσμα στο φινάλε τη μαζική επιστροφή του ποιμνίου.
• Δεύτερον, ο άπιστος Πάπας προσεύχεται συνεχώς, ενίοτε θυμωμένος με τον Θεό. Φαίνεται όμως ότι ο Θεός τον ακούει.
• Τρίτον, δια της έντονης προσευχής και παράκλησης, σε εφηβική ηλικία, σώζει τη μητέρα ενός φίλου του από βέβαιο θάνατο, η νεαρή στείρα γυναίκα ενός φρουρού της ελβετικής φρουράς του Βατικανού συλλαμβάνει και μια εξουσιαστική και αμαρτωλή καλόγρια στην Αφρική πεθαίνει. Αυτά εκλαμβάνονται στο Βατικανό ως θαύματα και έτσι διαμορφώνεται εντός της Εκκλησίας η φήμη πως ο Πίος ΧΙΙΙ είναι άγιος. Το αρνείται μετά βδελυγμίας και συνεχίζει να τονίζει πως είναι ένας απλός άνθρωπος.

Ο Σορεντίνο με την απαράμιλλη τέχνη του δεν έκανε μια ταινία ανατρεπτική για την Καθολική Εκκλησία, αλλά αναστηλωτική. Η κριτική του εστιάζεται στην απώλεια της πνευματικότητάς της. Βάζει το Βατικανό μπροστά σε έναν μεγάλο καθρέπτη και εκμεταλλεύεται το Αλάθητο του Πάπα για να υποτάξει τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς στη βούλησή του. Τελικά, ο βασικός του αντίπαλος θα ομολογήσει: «Νομίζεις πως είσαι ο μεντεσές, αλλά είσαι η πόρτα…». (προς τον ουρανό)

Ο Σορεντίνο, ίσως ενθαρρυμένος από τις ανοιχτές θέσεις του τωρινού Πάπα Φραγκίσκου, επιχειρεί να επαναφέρει την Καθολική Εκκλησία στα θεμελιώδη που διαμόρφωσαν το κύρος της ανά τους αιώνες, ώστε να αποκαταστήσει την εξουσία της και να ξαναπαίξει τον ρόλο της.  Βασικός του άξονας είναι η υποταγή, η αναζήτηση μέσα από την απουσία, και η αγάπη.

Ο Πάπας του Σορεντίνο θυμίζει τον φονταμενταλισμό (θεμελιωτισμό) ένα όρο που αναπτύχθηκε στις τάξεις της αμερικανικής προτεσταντικής κοινότητας μεταξύ φονταμενταλιστών και νεωτεριστών στο τέλος του 19^ου αιώνα και ο οποίος εκφράζει τάσεις εμμονής ή επιστροφής σε άκρως συντηρητικά θρησκευτικά βιώματα του παρελθόντος, τα οποία λειτουργούν ως μέσο αντίστασης σε κάθε ενδεχόμενη αλλαγή ή θρησκευτική μεταρρύθμιση.

«Θέλω φανατικούς για τον Θεό… γιατί ο φανατισμός είναι αγάπη» θα κραυγάσει κάποια στιγμή στους καρδινάλιους, αν και σε κάποια άλλη φάση θα πει: «ο Θεός είναι για τους ανθρώπους που δεν τους ευνοεί η ελευθερία». Ο σορεντινός Πάπας θα αλλάξει τους πιστούς, αλλά και τους αμαρτωλούς καρδινάλιους. Αλλά θα αλλάξει και τα media, τα οποία –ως εκ θαύματος– δεν λένε πια ειδήσεις του Κακού, αλλά δίνουν πλέον έμφαση στην Αγάπη και στο χαμόγελο, το οποίο αποδεικνύεται μεταδοτικό.

Προφανώς ο Σορεντίνο δεν θέλησε να κάνει θεολογία, αλλά ένα τολμηρό δράμα για την πίστη και την αμφιβολία και τη δύναμη της αγάπης. Όμως, το εγχείρημά του ενέχει κινδύνους, διότι θα μπορούσε να εκληφθεί ως μόχλευση του φανατισμού, ως απάντηση στον τζιχαντισμό ή να ενταχθεί στη ρητορική της αντιπολιτικής.

Βέβαια, ο γοητευτικός του Πάπας, στο τέλος θα προσχωρήσει στη συμπόνια και στη συγχώρεση που αποκήρυττε καθ΄ όλη τη διάρκεια της σειράς, όμως ποιοι θα καταλάβουν τη μεταστροφή του της τελευταίας στιγμής;

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News