Η Ζακλίν Σοβάζ και ο Νορμπέρ Μαρό ήταν ακόμη έφηβοι όταν παντρεύτηκαν και έχτισαν το σπίτι των ονείρων τους στo χωριό Λα Σελ-συρ-λε-Μπιε, 110 χιλιόμετρα νότια του Παρισιού. Σαράντα επτά χρόνια αργότερα, στην ταράτσα του σπιτιού τους, η κυρία Σοβάζ πυροβόλησε τον σύζυγό της τρεις φορές στην πλάτη με ένα κυνηγετικό όπλο. Έτσι έβαλε τέλος στην σωματική βία και τη σεξουαλική κακοποίηση που υφίσταντο αυτή και τα τέσσερα παιδιά της επί δεκαετίες. Η δίκη της ολοκληρώθηκε στα τέλη της περασμένης χρονιάς. Η 68χρονη Σοβάζ κρίθηκε ένοχος για φόνο και καταδικάστηκε σε κάθειρξη 10 ετών. Η καταδίκη της όμως συντάραξε τη χώρα προκαλώντας τη μαζική αντίδραση των Γάλλων. Περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι υπέγραψαν μια αναφορά, που ξεκίνησε από τους δικηγόρους της, ζητώντας από τον Φρανσουά Ολάντ να της δώσει χάρη.

Πράγματι, σε πρώτη φάση, τον περασμένο Ιανουάριο ο γάλλος Πρόεδρος μετέτρεψε μέρος της ποινής της Ζακλίν Σοβάζ και τώρα λίγο πριν εκπνεύσει το 2016 της απένειμε χάρη. Η ποινή της μειώνεται σε φυλάκιση «2 ετών και 4 μηνών» γεγονός που θα της «επιτρέψει να υποβάλει αμέσως ένα αίτημα αποφυλάκισης υπό όρους» ανακοίνωσε η γαλλική προεδρία. Όμως η γυναίκα αισθάνεται ήδη ελεύθερη και μάλιστα για πρώτη φορά στη ζωή της όπως δήλωσαν οι δικηγόροι της.

 

Η υπόθεση αυτή έφερε στην επιφάνεια το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας κατά των γυναικών στη Γαλλία, καθώς και την ανεπάρκεια των γαλλικών θεσμών όσον αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος. Αλλά έχει επίσης εγείρει μια δυσάρεστη ερώτηση για τη Γαλλία: εάν ο σύζυγος κακοποιεί τη σύζυγό του για χρόνια και μια μέρα εκείνη τον πυροβολήσει και τον σκοτώσει, πρόκειται για αυτοάμυνα ή όχι; Κάποιοι στη Γαλλία θέλουν να αλλάξει ο νόμος περί ανθρωποκτονίας έτσι ώστε αν ο δολοφόνος είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας αυτό να λαμβάνεται υπόψη.  Σε κάθε περίπτωση, η κυρία Σοβάζ είναι πλέον η πρωταγωνίστρια μιας διάσημης υπόθεσης.

Αξιοσημείωτο στην υπόθεση Σοβάζ, γράφουν οι New York Times, είναι το μεγάλο χρονικό διάστημα που κράτησε η κακοποίησή της, η οποία δεν καταγγέλθηκε ούτε από την ίδια ούτε από τους γείτονες, αλλά και οι λίγες επιλογές που είχε στη διάθεσή της. Δυστυχώς, η περίπτωσή της δεν είναι μοναδική.

Σύμφωνα με το υπουργείο που είναι αρμόδιο για τις οικογενειακές υποθέσεις και τα δικαιώματα των γυναικών στη Γαλλία, 223.000 γυναίκες κακοποιούνται κάθε χρόνο σωματικά ή ψυχολογικά από τους συντρόφους τους. Μόνο το 2014, 134 γυναίκες βρήκαν το θάνατο από τη βία των συζύγων ή των συντρόφων τους, και πέντε γυναίκες σκότωσαν τους συζύγους τους εξαιτίας της.

Η Μιριέλ Σαλμονά, ψυχίατρος που ειδικεύεται στο τραύμα, δήλωσε ότι οι γυναίκες αντιδρούν συνήθως όταν φτάσουν σε ένα «κρίσιμο σημείο» μετά από χρόνια ή ακόμα και δεκαετίες κακοποίησης. «Όταν είσαι θύμα κακοποίησης σε μόνιμη βάση, ο εγκέφαλός σου «κλείνει» και δεν αισθάνεσαι τον πόνο ή τα συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο», είπε. «Χρειάζεται κάτι να σε ξυπνήσει για να αντιδράσεις και μερικές φορές, μπορεί να είναι κάτι πολύ βίαιο.»

Μια νύχτα του Σεπτεμβρίου του 2012 ενώ η Ζακλίν Σοβάζ κοιμόταν, ο 65χρονος σύζυγός της, Νορμπέρ Μαρό, την ξύπνησε με ένα χτύπημα στο πρόσωπο απαιτώντας να του ετοιμάσει κάτι να φάει.  Τότε, εκείνη αντί να πάει στην κουζίνα, πήρε μια καραμπίνα από ένα ντουλάπι, πήγε στην ταράτσα όπου καθόταν ο άντρας της πίνοντας ουίσκι, και τον πυροβόλησε τρεις φορές στην πλάτη.

Η Σοβάζ είχε παντρευτεί τον Μαρό όταν ήταν 18 ετών, η οικογένειά της όμως δεν ενέκρινε τον γάμο τους. Από τότε λοιπόν έχασε κάθε επαφή  με τους γονείς, τα πέντε αδέλφια της και τους υπόλοιπους συγγενείς της. Στα 25 γέννησε το τέταρτο παιδί της και το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της το πέρασε δουλεύοντας στην εταιρεία με τα φορτηγά του  συζύγου της. Δεν είχε φίλους, η μόνη της επαφή ήταν με τα μέλη της στενής οικογένειάς της.

Κανείς δεν φαίνεται να την έχει γνωρίσει  στη Λα Σελ-συρ-λε-Μπιε, μια κωμόπολη περίπου 1.000 κατοίκων, όπου όλοι φαίνεται να συμφωνούν ότι αυτό που συμβαίνει στην οικογένεια της διπλανής πόρτας δεν είναι δική τους δουλειά. Ωστόσο, η αγένεια,  τα νεύρα και ο βίαιος χαρακτήρας του Μαρό ήταν κοινό μυστικό.

«Αυτά τα πράγματα μένουν πίσω από κλειστές πόρτες», δήλωσε ένας ντόπιος στο Bar de l’Amitié, το μοναδικό μπαρ της πόλης, ο οποίος όμως θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, γιατί είχε προβλήματα με τον Μαρό στο παρελθόν. Πίσω λοιπόν από τις κλειστές πόρτες, ο Μαρό κακοποιούσε σωματικά και σεξουαλικά τις τρεις κόρες του όταν ήταν έφηβες -όπως κατέθεσαν οι ίδιες- και χτυπούσε τον Πασκάλ, τον αδελφό τους. Ο Πασκάλ αυτοκτόνησε μια ημέρα πριν σκοτώσει η μητέρα του τον πατέρα του, όμως η Ζακλίν Σοβάζ δεν το γνώριζε όταν διέπραξε το φόνο.

Όπως αποκαλύφθηκε στο δικαστήριο η κυρία Σοβάζ και τα παιδιά της ένιωθαν να απειλούνται συνεχώς από τον Μαρό, ο οποίος είχε πει στη σύζυγό του ότι αν προσπαθούσε να φύγει θα τη σκότωνε και αυτή και τα παιδιά της. Η Ζακλίν Σοβάζ προσπάθησε κάποτε να αυτοκτονήσει, αλλά ο γιατρός δεν τη ρώτησε ποτέ γιατί το έκανε. Όταν η κόρη της κατήγγειλε στην αστυνομία ότι ο πατέρας της την βίασε, ο αστυνομικός αντί να την πάρει στα σοβαρά την προέτρεψε να ανακαλέσει την καταγγελία της από το φόβο της αντίδρασης του Μαρό.

Η Κατρίν Λε Μαγκερές, μια ερευνήτρια που ειδικεύεται στη βία κατά των γυναικών, δήλωσε ότι η υπόθεση Σοβάζ εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αποτυχία των γαλλικών θεσμικών οργάνων να παρέχουν βοήθεια σε κακοποιημένες γυναίκες. «Το σύστημα της δικαιοσύνης δεν είναι εκπαιδευμένο για τέτοιες περιπτώσεις», είπε. Πρόσθεσε, όμως ακόμη ότι «κανείς στους φεμινιστικούς κύκλους και στο δικαστικό σύστημα δεν ένιωσε άνετα με αυτή την υπόθεση, γιατί όταν είσαι θύμα σωματικής κακοποίησης και σκοτώσεις τον βιαστή σου, γίνεσαι κατά κάποιον τρόπο σαν αυτόν, επιλέγεις τη βία.»

Η Γαλλία αναγνώρισε πρώτη την ενδοοικογενειακή βία στον ποινικό της κώδικα το 1992, ενώ επίσης τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετήσει μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το 2013 η εκπαίδευση σε θέματα βίας κατά των γυναικών έγινε υποχρεωτική για τους γιατρούς και τις μαίες, το 2014 δημιουργήθηκε μια δωρεάν εθνική τηλεφωνική γραμμή, ενώ επίσης έχουν σχεδιαστεί προγράμματα κατάρτισης για τους αστυνομικούς και τους κοινωνικούς λειτουργούς.

Αλλά το θέμα των γυναικών που σκοτώνουν τους κακοποιητικούς συζύγους τους έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα περίπλοκο. Συχνά οι υποθέσεις δεν πληρούν τον αυστηρό ορισμό της αυτοάμυνας, δηλαδή άμεση αντίδραση σε μια επίθεση.

Στη διάρκεια της δίκης της, η Ζακλίν Σοβάζ είπε στο δικαστήριο ότι ενήργησε παρορμητικά μετά από μια ακόμη προσβολή. Και ήταν πάρα πολλές αυτές που είχαν προηγηθεί. Αλλά οι ένορκοι διαπίστωσαν ότι δεν ήταν αυτοάμυνα. Τον πυροβόλησε από πίσω αρκετά λεπτά αφού την χτύπησε.

Όταν ο δικαστής τη ρώτησε επανειλημμένα γιατί περίμενε τόσο καιρό, η Ζακλίν Σοβάζ δεν μπορούσε να δώσει μια πειστική απάντηση. « Οι ένορκοι δεν έλαβαν υπόψη την ιστορία της», δήλωσε η Ζανίν Μπονατζιούντα, μία από τις δικηγόρους της Σοβάζ, «Αλλά αν βρίσκεστε μόνιμα σε κίνδυνο για περισσότερα από 50 χρόνια, δεν είναι αυτοάμυνα;»

Η Βαλερί Μπουαγιέ, βουλευτής του κόμματος των Ρεπουμπλικάνων του Νικολά Σαρκοζί, ετοιμάζει τώρα ένα νέο νομοσχέδιο το οποίο θα λάβει υπόψη περιπτώσεις γυναικών που κακοποιούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα, χωρίς βεβαίως να τους δίνει την «άδεια να σκοτώνουν.»

Η υπόθεση Σοβάζ φαίνεται πάντως ότι έχει ήδη επηρεάσει και άλλες παρόμοιες περιπτώσεις. Τέσσερις ημέρες μετά την αρχική μείωση της ποινής της από τον γάλλο Πρόεδρο, άλλη μια γυναίκα, η 59χρονη Μπερναντέτ Ντιμέ, που πυροβόλησε θανάσιμα τον σύζυγό της το 2012 μετά από 40 χρόνια κακοποίησης, καταδικάστηκε σε πενταετή ποινή με αναστολή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News