Αναμφίβολα περιεκτική, αναμφίβολα εντυπωσιακή. Αναμφίβολα ιστορική. Έτσι φάνηκε η ομιλία του απερχόμενου αμερικανού προέδρου Ομπάμα στο «Σταύρος Νιάρχος» την περασμένη εβδομάδα. Οι φήμες λένε πως την ετοίμασε μόνος τους, δίχως τον κειμενογράφο του. Ήταν ένα μάθημα και ταυτόχρονα παγκόσμιο μήνυμα δημοκρατίας από τη χώρα στην οποία γεννήθηκε η τεράστια αυτή ιδέα – και στην οποία χώρα οι περισσότεροι την αγνοούν επιδεικτικά.

Δεν είναι όμως τόσο τα λεγόμενα του Ομπάμα περί δημοκρατίας που προκαλούν αίσθηση όσο ο τόνος και η χρονική στιγμή που αυτά ελέχθησαν. Ήταν σαν προειδοποίηση για κάτι που έρχεται, κάτι τεράστιο που δύναται να αλλάξει άλλη μία φορά τις ισορροπίες της πολιτικοοικονομικής ζωής που έχουμε συνηθίσει. Αυτή τη φορά προς το χειρότερο και μακάρι ο πλέον προοδευτικός των αμερικανών προέδρων να μη μνημονεύεται στην ιστορία ως ο άνθρωπος που έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου αλλά μάταια.

Είναι λάθος να στεκόμαστε σε μεμονωμένα περιστατικά και να αγνοούμε τη σφαιρική εικόνα. Το ρεύμα εθνικισμού και σκεπτικισμού που δημιουργήθηκε με το βρετανικό Βrexit εκτοξεύθηκε με την εκλογή Τραμπ. Ξαφνικά τα φασιστικά μορφώματα σε Γαλλία, Ολλανδία, Αυστρία και Ελλάδα αναθάρρησαν διεκδικώντας δυναμική επάνοδο σε θέσεις εξουσίας. Την τελευταία φορά είχαμε τον μεγαλύτερο παγκόσμιο πόλεμο που γνώρισε η ανθρωπότητα, τότε που η ανθρώπινη υπόσταση δεν είχε καμία αξία.

Από τότε δόθηκαν αγώνες εντός και εκτός κοινοβουλίων και κερδήθηκαν αναφαίρετα δικαιώματα που συντέλεσαν στην πρόοδο του ανθρώπου συνολικά. Έως τη διάλυση της σοσιαλδημοκρατικής Ευρώπης από το δίδυμο Ρίγκαν-Θάτσερ τη δεκαετία του 1980 είχαμε μια διαρκή ανάπτυξη σε όλες τις εκφάνσεις τις ανθρώπινης ζωής. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και μετά δείχνουν όλα όσα απέκτησαν οι κοινωνίες, να χάνονται στο όνομα του Νεοφιλελεύθερου Κινήματος –που περιέχει τη λέξη ελευθερία και προβάλλεται ως προοδευτικό αλλά στη βάση του είναι βαθιά συντηρητικό– μιας αναντίρρητης ασθένειας της αγοράς. Άραγε είναι τυχαίο που ο παγκόσμιος πλούτος τα τελευταία 15-20 χρόνια συγκεντρώνεται σε ολοένα και λιγότερους με παράλληλη διάλυση μιας επί χρόνια παγιωμένης εργασιακής σταθεράς;

Έχουμε λοιπόν μια ασθένεια που τώρα φαίνεται πως επιδεινώνεται αντί να θεραπευθεί. Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο σταδιακά φαίνεται πως θα αντικατασταθεί από κάτι ακραία δεξιό. Άρνηση της επιστήμης (να μην παραβλέπουμε ότι φτάσαμε να υπάρχουν αντι-εμβολιακά κινήματα το 2016, όταν σε άλλες εποχές ελλείψει εμβολίων είχαμε μαζικούς θανάτους) και απώλεια των βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι μερικά παραδείγματα. Τα χειρότερα και απευκταία σενάρια θέλουν την επιστροφή του δυτικού κόσμου σε εμπόλεμη κατάσταση, γυρίζοντας τα ρολόγια και τα ημερολόγια 75 χρόνια πίσω. Επιστροφή στη βαρβαρότητα.

Η ευρωπαϊκή μεταπολεμική γενιά ως και τη δεκαετία του 1990, ζούσε όπως φαίνεται σε έναν άλλο κόσμο, ένα κόσμο με όνειρα για πρόοδο, τραγουδώντας Τζον Λένον. Αυτό μας τελείωσε. Τα όνειρα διαλύθηκαν, εξανεμίστηκαν. Όσο σκληρό και αν ακούγεται, η σημερινή κοινωνία στερείται ονείρων και αρνείται να προσαρμοστεί στη σύγχρονη εποχή. Οι χρονομηχανές όμως δεν υπάρχουν, δεν μπορείς να κοιτάς πίσω παρά μόνο μπροστά.

*Ο Θεμιστοκλής Τοσκάνης είναι φοιτητής Ιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News