Η ανάπλαση των τριών ιστορικών κτιρίων της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος στην ομώνυμη συνοικία κοντά στο λιμάνι του Πειραιά άρχισε ήδη μετά την αγορά τους από την εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Dimand που ανακοινώθηκε πρόσφατα. Στη συμφωνία προβλέπεται η διατήρηση των προσόψεων των κτιρίων καθώς και η δημιουργία του Μουσείου Παπαστράτος με αντικείμενα ιστορικής αξίας που έχουν βρεθεί κυρίως μέσα στο παλιό λιθογραφείο.

Η συνοικία, που βρίσκεται βόρεια της ακτής Κονδύλη (πάνω από τις πύλες Ε3 και Ε4 του λιμανιού) πήρε το όνομά της από τον Άγιο Διονύσιο, την πρώτη μεγάλη εκκλησία που χτίστηκε στον σύγχρονο Πειραιά περί τα μέσα του 19ου αιώνα. Περίπου 100 χρόνια αργότερα έγινε βιομηχανική περιοχή και χάρη στη βιομηχανία που ίδρυσε εκεί ο πιο διάσημος καπνέμπορος της εποχής, μετονομάστηκε σε συνοικία Παπαστράτου. Για τη δημιουργία του εργοστασίου, ο Ευάγγελος Παπαστράτος αγόρασε διάφορα οικόπεδα δίπλα στις ήδη υπάρχουσες αποθήκες της καπνεμπορικής εταιρείας που είχε ιδρύσει μαζί με τους αδελφούς του και έτσι δημιουργήθηκε ένα ενιαίο συγκρότημα με συνολική επιφάνεια 12.000 τετραγωνικούς πήχεις. Η μελέτη για το εργοστάσιο και τις εγκαταστάσεις του έγινε στη Γερμανία.

Ήταν υπερσύγχρονο και άνετα μπορούσε να συγκριθεί με τα καλύτερα εργοστάσια σιγαρέτων του κόσμου. «Χτίστηκε με ταχύτητα που απετέλεσε πραγματικό ρεκόρ, και τούτο οφείλεται στον εξαίρετο συντονισμό των εργασιών που επέτρεπε, παράλληλα με την πρόοδο της οικοδομής, να προχωρεί κι η εγκατάσταση των μηχανημάτων» γράφει στα απομνημονεύματά του με τίτλο «Η δουλειά κι ο κόπος της», ο ιδρυτής της μεγαλύτερης ελληνικής καπνοβιομηχανίας Ευάγγελος Παπαστράτος (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις GeMa). Πράγματι εντεκάμιση μόλις μήνες μετά την κατάθεση του θεμέλιου λίθου, στις 21 Μαϊου 1931, ο Ελευθέριος Βενιζέλος «πάτησε ένα κουμπί κι έβαλε σε κίνηση τα μηχανήματα του εργοστασίου». Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου μέρος του εργοστασίου καταστράφηκε αλλά συνέχισε να υπολειτουργεί και στη συνέχεια ανακαινίστηκε.

Σταδιακά η συνοικία, που δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ σαν περιοχή κατοικίας, έγινε το κέντρο  της μεγαλύτερης βιομηχανικής ζώνης στην Ελλάδα με ένα πλήθος από εργοστάσια, συνεργεία, μηχανουργεία, ελασματουργεία και λαμαρινάδικα. Σήμερα κάποια υπολειτουργούν ενώ τα περισσότερα από αυτά έχουν εγκαταλειφθεί και η περιοχή έχει ερημώσει με εξαίρεση το δρόμο κατά μήκος της Ακτής Κονδύλη (απέναντι από το λιμάνι) όπου τα  τελευταία χρόνια έχουν οικοδομηθεί κτίρια με πολυτελή γραφεία εφοπλιστικών επιχειρήσεων.

Το 2003, η μεγαλύτερη ελληνική καπνοβιομηχανία, η οποία μεγαλούργησε και πέρα από τα ελληνικά σύνορα, εξαγοράστηκε από την Philip Morris International και πέντε χρόνια αργότερα,  μετά από αδιάκοπη λειτουργία 77 χρόνων, οι μηχανές στο εργοστάσιο του Πειραιά σταμάτησαν για πάντα. Τότε η εταιρεία μεταφέρθηκε στον Ασπρόπυργο, όπου εν τω μεταξύ είχε κατασκευαστεί ένα υπερσύγχρονο εργοστάσιο και το κτίριο των διοικητικών υπηρεσιών.

Τα ακίνητα του Πειραιά βγήκαν προς πώληση και τελικά στις αρχές του 2016 αγοράστηκαν από την εταιρεία Dimand Real Estate Development που έγινε γνωστή με το κτίριο της Cosmote στην Παιανία. Με την αναπροσαρμογή των τιμών εξαιτίας της κρίσης η Dimand προτιμά πλέον να εστιάζει σε αστικά κέντρα. Και ξεκίνησε με τον Πειραιά, όπου απέκτησε και τα τρία μεγάλα κτίρια – οικοδομικά τετράγωνα του Παπαστράτου εκατέρωθεν  της οδού Γραβιάς, που σχηματίζουν ένα Γ. Το κτίριο Βόμβα στέγαζε τις καπναποθήκες, το παλιό εργοστάσιο βρίσκεται ακριβώς από πίσω και το λιθογραφείο στην άλλη πλευρά του δρόμου, εκεί όπου πρόσφατα στήθηκε μια ενδιαφέρουσα έκθεση για τη γιορτή των 85 χρόνων από την ίδρυση της μεγαλύτερης ελληνικής καπνοβιομηχανίας.

«Εστιάσαμε στον Πειραιά για πολύ συγκεκριμένους λόγους, για το λιμάνι, για την Cosco, τον μεγάλο καταλύτη που πρόκειται να κάνει μια πολύ μεγάλη επένδυση στην περιοχή, για τα μεγάλα κελύφη που υπάρχουν έτοιμα προς χρήση, την πολύ καλή ρυμοτομία αλλά και γιατί ο δήμος αντιμετωπίζει θετικά τις επενδύσεις.», μας είπε ο Γενικός Διευθυντής της Dimand Πάνος Παναγιωτίδης και συμπλήρωσε ότι: «Στον Πειραιά, εξάλλου, δημιουργείται ο μεγαλύτερος συγκοινωνιακός κόμβος σταθερής τροχιάς στην Αττική, που θα αλλάξει τα δεδομένα της μετακίνησης. Κάποιος που μένει στην Χαλκίδα ή στο Λουτράκι θα μπορεί για παράδειγμα να δουλεύει στον Πειραιά.». Σκοπεύουν να αγοράσουν και άλλα ακίνητα στην περιοχή; «Προς το παρόν ξεκινάμε με αυτά. Έχουμε φτιάξει ένα master plan και για τα τρία οικοδομικά τετράγωνα που είναι ένας πολύ μεγάλος όγκος για τα ελληνικά δεδομένα, συνολικά περίπου 60.000 τμ ανωδομής χωρίς τα υπόγειά τους και θα διατεθούν σταδιακά στην ελληνική αγορά» λέει.

Από την πλευρά της Παπαστράτος δεν ήταν μια απλή πώληση ακινήτων, είχαν τα δικά τους οράματα για το τι θα αφήσουν στον Πειραιά, στο σημείο όπου γιγαντώθηκε η καπνοβιομηχανία. Μέσα από διαπραγμάτευση, λοιπόν, τα οράματα των δύο εταιρειών ενώθηκαν και προέκυψε μια επιχειρηματική συμφωνία που περιλαμβάνει τη διατήρηση των όψεων των ιστορικών κτιρίων καθώς και τη δημιουργία ενός μουσείου με αντικείμενα που έχουν βρεθεί κυρίως στο παλιό λιθογραφείο και στο εργοστάσιο.

Το γεγονός ότι τα τρία κτίρια γειτνιάζουν είναι μια ευκαιρία για να δημιουργηθεί μια πολύ δυναμική νέα γειτονιά σε μια περιοχή που εδώ και χρόνια είναι σε εγκατάλειψη.  «Θέλουμε να φτιάξουμε ένα πυρήνα που θα φέρει καινούργιο πληθυσμό στον Πειραιά και επιχειρήσεις που θα δώσουν νέα πνοή στην περιοχή» λέει ο κ. Παναγιωτίδης. Στο σχέδιό τους προβλέπονται 5.000 θέσεις εργασίας. Έτσι θα δημιουργηθούν ανάγκες, που θα φέρουν στη γύρω περιοχή και άλλους επενδυτές σε διάφορους τομείς της επιχειρηματικότητας. Ο Δήμος του Πειραιά εξάλλου έχει στο πρόγραμμά του την ανάπλαση της περιοχής, υπάρχει λοιπόν στα σκαριά μια διαδικασία συνολικής τακτοποίησης και εξωραϊσμού με πεζοδρόμια, φωτισμό κλπ

Τα στελέχη της Dimand έχουν ήδη κάνει επαφές με την Cosco και εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, παροχής υπηρεσιών κλπ που σκοπεύουν να εγκατασταθούν στα νέα κτίρια γραφείων ενώ στο ισόγειο θα δημιουργηθούν επίσης κάποια εμπορικά καταστήματα για την άμεση εξυπηρέτηση των εργαζομένων, δεν πρόκειται όμως να φτιάξουν εμπορικό κέντρο. Ακόμη, σε συνεργασία με tour operators, διερευνούν επίσης την πιθανότητα δημιουργίας ενός ξενοδοχείου, αφού κάτι τέτοιο λείπει από τον Πειραιά. Προς το παρόν, οι εταιρείες που είναι ήδη εγκατεστημένες κοντά στο λιμάνι εξυπηρετούνται από τα ξενοδοχεία της λεωφόρου Συγγρού, η Cosco σκοπεύει να χτίσει ένα ξενοδοχείο για την κρουαζιέρα μέσα στις εγκαταστάσεις της αλλά σίγουρα θα υπάρξει ανάγκη και για κάτι περισσότερο.

Οι εργασίες για την μετατροπή της καπναποθήκης  σε κτίριο γραφείων έχουν  ήδη ξεκινήσει και υπολογίζεται ότι θα έχουν τελειώσει μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι ενώ το συνολικό έργο προβλέπεται να ολοκληρωθεί σταδιακά μέσα στην επόμενη τριετία. Σταδιακά, σε μια τριετία υπολογίζουν ότι θα έχει ολοκληρωθεί το έργο. Η χρηματοδότηση στηρίζεται σε ίδια κεφάλαια, υπάρχει ένας θεσμικός επενδυτής -η Grivalia Properties- που είναι πιθανό να μπει και στα υπόλοιπα κτίρια ενώ θα υπάρξει τραπεζικός δανεισμός.

Το κτίριο Βόμβα είναι μια κλασική αποθήκη με προαύλιο χώρο. Το κέλυφός της θα διατηρηθεί,  αφού στατικά, όπως και τα άλλα δύο κτίρια, είναι σε πολύ καλή κατάσταση, και θα μετατραπεί σε ένα υπερ-σύγχρονο βιοκλιματικό κτίριο με υπόγειο γκαράζ. Θα φτιαχτεί επίσης μια καινούργια πέργκολα και μια πλατεία προς κοινή χρήση (έχει επιφάνεια 1,5 στρέμμα), που θα αποτελέσει το πρώτο βήμα της συνολικής ανάπλασης της περιοχής. Εσωτερικά θα δημιουργηθεί ένα αίθριο για να φέρει φυσικό φως, ενώ επεμβάσεις θα γίνουν και στα πλαϊνά του κτιρίου όπου θα ανοίξουν παράθυρα.

Σε επόμενη φάση θα κρατηθεί ο βιομηχανικός χαρακτήρας της όψης του εργοστασίου που θα μετατραπεί επίσης σε κτίρια γραφείων και όπως όλα τα κτίρια θα πιστοποιηθεί με το αμερικανικό πιστοποιητικό LEED, το μέγιστο πιστοποιητικό ενεργειακής κατάστασης και περιβαλλοντικής αντιμετώπισης σύγχρονων κατασκευών, ώστε να καλύπτονται οι κτιριακές ανάγκες για τα επόμενα 50 χρόνια. Το παλιό εργοστάσιο έχει σχήμα Λ με άλλα δύο κτίρια και μια εσωτερική αυλή που σήμερα δεν μπορεί να τη δει κανείς γιατί είναι περιφραγμένη.  Στόχος όμως είναι να ανοίξει και αυτή και να δοθεί προς κοινή χρήση.

Τέλος στο Λιθογραφείο θα  γίνουν οι απαιτούμενες μετατροπές στο κεντρικό κτίριο, ενώ υπάρχουν σκέψεις να κατεδαφιστούν κάποιες αποθήκες και να γίνουν κτίρια με «πράσινες» ταράτσες. Υπάρχει επίσης ένα διατηρητέο κτίριο που προβλέπεται να αξιοποιηθεί με τη μετατροπή του σε καφέ. Ήταν μια από τις αγορές που έκανε κάποτε ο Παπαστράτος ώστε να ολοκληρωθεί το οικοδομικό τετράγωνο, παρέμεινε όμως κλειστό και μάλλον δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ.

Έμφαση έχει εξάλλου δοθεί στον εξωραϊσμό του περιβάλλοντος χώρου με φυτά της αττικής γης, ενώ θα φυτευτούν και οι ταράτσες των νέων κτιρίων που προβλέπεται να οικοδομηθούν στο οικοδομικό τετράγωνο του Λιθογραφείου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News