Με άλλη επωνυμία φαίνεται να επιστρέφει το γνωστό αντικυβερνητικό κίνημα διαμαρτυρίας «Παραιτηθείτε», που είχε διοργανώσει στις 15 Ιουνίου τις δύο παράλληλες συγκεντρώσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

Η νέα πρωτοβουλία, που έχει εξαγγείλει συγκέντρωση στο Σύνταγμα για την 1η Νοεμβρίου, εμφανίζεται υπό τον τίτλο «Στο Σύνταγμα για τη Δημοκρατία». Ενδιαφέρον είναι ότι, προς το παρόν, στην καμπάνια λάμπει δια της απουσίας του το κεντρικό σύνθημα των εκδηλώσεων του Ιουνίου. Αυτή η αποφυγή επανάληψης του παλιού hashtag υποδηλώνει μάλλον μια επιθυμία αποστασιοποίησης, τουλάχιστον εν μέρει· πιθανότατα κρίθηκε ότι το πρώτο (και τελευταίο;) «Παραιτηθείτε» δεν κατάφερε να φτάσει στο ύψος των μεγάλων προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί. Ίσως όμως η ασυνέχεια του τίτλου να αντανακλά και αλλαγές στο επίπεδο των προσώπων που φέρουν το κύριο βάρος της διοργάνωσης.

Ξεχωριστό σημειολογικό ενδιαφέρον έχει και ο υπότιτλος «Φτάνει πια». Το μοτίβο «η ανοχή εξαντλήθηκε» θυμίζει το παλαιότερο «Ως Εδώ», πρωτοβουλία ομάδας συγγενών των θυμάτων της τρομοκρατίας που ανατρέχει στο 2000, την περίοδο μετά την δολοφονία Σόντερς από τη 17Ν, και έκτοτε αναβιώνει κατά καιρούς. Ο κοινός παρονομαστής των δύο κινήσεων είναι η εναντίωση σε μια αντιδημοκρατική και καταπιεστική εκδοχή της Αριστεράς, η οποία όμως συγκεντρώνει μεγάλα ποσοστά ανοχής από την κοινή γνώμη· αυτήν ακριβώς την απάθεια και την παθητικότητα απέναντι σε ένα κακό που τείνει να καταστεί κοινότοπο και άρα μη ανιχνεύσιμο και μη αναγνωρίσιμο, είναι που θέτουν στο στόχαστρό τους οι εν λόγω πρωτοβουλίες πολιτών. Επειδή τίποτε δεν είναι αυτονόητο, ας σημειωθεί ότι σε καμία περίπτωση η παραπάνω αντιπαραβολή δεν κρύβει έστω την παραμικρή διάθεση απαξίωσης όσων άδικα έχασαν ανθρώπους τους από οργανώσεις ένοπλης βίας.

Το ασθενές ιδεολογικό στίγμα και οι αλληλοσυγκρουόμενες προσωπικές στρατηγικές φαίνεται να αποτελούν σημαντική τροχοπέδη στην ανάπτυξη αυτού του ιδιότυπου αντι-αριστερού ακτιβισμού των μεσοστρωμάτων

Όταν κάποτε γραφτεί η συνολική Ιστορία της πρώτης αριστερής διακυβέρνησης στην Ελλάδα, ένα μικρό κεφάλαιο θα είναι αφιερωμένο σε αυτές τις ιδιότυπες «αστικές» κινήσεις διαμαρτυρίας: τον τρόπο συγκρότησης και διαμόρφωσής τους με τη βοήθεια των κοινωνικών δικτύων, τις ιδεολογικές τους προκείμενες, την ανθρωπογεωγραφία τους, την συχνά περίπλοκη και προβληματική σχέση τους με τα συγγενή κόμματα του «φιλοευρωπαϊκού» τόξου· ίσως να εξετάζει ακόμη και τις όποιες ομοιότητες, σε πραγματικό και φαντασιακό επίπεδο, με τα κινήματα «αντιφρονούντων» στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ. Θα ήταν ένα ενδιαφέρον πείραμα «ιστορίας από τα κάτω» που μετατοπίζει την εστίαση στο μαζικό επίπεδο, βασισμένο ως επί το πλείστον σε προφορικές μαρτυρίες διοργανωτών ή συμμετεχόντων.

Τέτοιου είδους ερευνητικές διαδρομές δεν είναι εύκολες, μεταξύ άλλων διότι οι πρωτεργάτες των «αστικών» κινήσεων διαμαρτυρίας συχνά ερίζουν μεταξύ τους για την πατρότητα των πρωτοβουλιών ή των συνοδευτικών συνθημάτων. Για παράδειγμα, κάτι που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι το πρώτο «Μένουμε Ευρώπη» δεν ήταν αυτό της 18ης Ιουνίου 2015, στην κορύφωση της αγωνίας για τη διαπραγμάτευση μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των ευρωπαϊκών θεσμών. Είχε προηγηθεί εκδήλωση, πάλι στο Σύνταγμα, με το ίδιο κεντρικό σύνθημα την Τρίτη 31 Μαρτίου 2015, σχεδόν τρεις μήνες νωρίτερα. Η συγκέντρωση εκείνη, με πολύ μικρή προσέλευση, έγινε κατόπιν προσκλητηρίου στο facebook του Στέφανου Παπανίκου, ο οποίος είχε γίνει γνωστός το 2012 με ένα κείμενο που «κωδικοποιούσε» το δεύτερο Μνημόνιο σε 63 προτάσεις και αναδημοσιεύτηκε σε πολλά σάιτ. Αργότερα, οι διοργανωτές των μεγάλων «Μένουμε Ευρώπη» του Ιουνίου (ορισμένοι εκ των οποίων ενεργά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας) φαίνεται πως απέφυγαν να μνημονεύσουν την πρωτοβουλία Παπανίκου στη γενεαλογία της κίνησης τους. Θα ήταν παρακινδυνευμένο να αποδώσουμε πρόθεση στην παράλειψη αυτή, η οποία μπορεί να οφείλεται σε απλή άγνοια ή απροσεξία. Αναγνωρίστηκε εντούτοις ως μακρινός πρόγονος του «Μένουμε Ευρώπη» μια εκδήλωση με το ίδιο όνομα από τις 10 Ιουνίου 2012, μια εβδομάδα πριν από τις τότε βουλευτικές εκλογές, που οργάνωσαν «νέοι», κυρίως φοιτητές, από την Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες· αυτή η εκδοχή ενσωματώθηκε και στο ειδικό λήμμα της αγγλόφωνης Wikipedia για το «Μένουμε Ευρώπη» (Menoume Evropi – Stay in Europe), μια πρωτόλεια απόπειρα ιστορικής αποδελτίωσης του φαινομένου.

Ο λόγος περί δικαιωμάτων και ελευθεριών προσφέρει αντιπολιτευτικές λαβές σε μια συγκυρία που είναι δύσκολο να στοιχειοθετηθούν ευδιάκριτες διαφορές των κομμάτων με βάση την οικονομική τους πολιτική

Το ασθενές ιδεολογικό στίγμα και οι αλληλοσυγκρουόμενες προσωπικές στρατηγικές φαίνεται να αποτελούν σημαντική τροχοπέδη στην ανάπτυξη αυτού του ιδιότυπου αντι-αριστερού ακτιβισμού των μεσοστρωμάτων. Κατά γενική ομολογία τόσο στο «Μένουμε Ευρώπη» –πριν αυτό εκβάλει στη μεγάλη δεξαμενή του «ΝΑΙ» κατά το δημοψήφισμα– όσο και στο «Παραιτηθείτε» του περασμένου καλοκαιριού πρωταγωνίστησαν πρόσωπα που μπορούν να αποδοθούν στον κεντρώο-σοσιαλδημοκρατικό-«εκσυγχρονιστικό» χώρο. Εξ ου και η έμφαση στα συνθήματα περί δημοκρατίας και οι κατηγορίες προς την κυβέρνηση για καθεστωτική διολίσθηση και αντισυνταγματικές παρεμβάσεις. Ο λόγος περί δικαιωμάτων και ελευθεριών προσφέρει αντιπολιτευτικές λαβές σε μια συγκυρία που είναι δύσκολο να στοιχειοθετηθούν ευδιάκριτες διαφορές των κομμάτων με βάση την οικονομική τους πολιτική. Παρουσίες με πιο «δεξιό» στίγμα ήταν σαφώς μειοψηφικές. Μία από αυτές ήταν ο επιχειρηματίας Γιώργος Τσουκαλαδάκης, κεντρικό πρόσωπο στην καμπάνια του «Παραιτηθείτε», που αποστασιοποιήθηκε πρόσφατα από το εγχείρημα, κατόπιν προστριβών με πασοκογενείς συνδιοργανωτές του για το θέμα του σχολείου στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, και προς το παρόν τηρεί στάση αναμονής.

Τι είναι τελικά αυτά τα αντικαθεστωτικά κινήματα του «αστικού» χώρου που διαφημίζουν σε κάθε ευκαιρία τον ερασιτεχνικό και ειρηνικό χαρακτήρα της αμφισβήτησής τους; Αδέξιες πλην συγκινητικές μιμήσεις του κραταιού αριστερού κινηματισμού; Αντιδραστικές συσπειρώσεις των χορτάτων και οχήματα προσωπικής ανάδειξης; Γνήσια έκφραση ανησυχίας μιας κοινωνίας που αισθάνεται εγκλωβισμένη στις παλιές κομματικές ταυτότητες; Φάρσα ή κραυγή αγωνίας; Αφορμή για socializing ή πολιτικό ένστικτο μιας επαγρυπνούσας ελίτ; Μάχες οπισθοφυλακής ενός κόσμου που χάνεται ή προανάκρουσμα ενός νέου κοινωνικού παραδείγματος; Άποψή μας είναι ότι οι προοπτικές του αναβαπτισμένου εγχειρήματος δεν διαγράφονται ιδιαίτερα ευοίωνες· μπορεί όμως και να βρεθούμε προ εκπλήξεως.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News