Kρατάμε στα χέρια τη λιτή, στο χρώμα της ώχρας, καρτέλα με το πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που παραπέμπει στα πρώτα προγράμματα της από τη δεκαετία του ‘40– κλείσιμο ματιού για το γεγονός πως είναι αυτή η τελευταία σεζόν του οργανισμού μέσα στο θρυλικό θέατρο Ολυμπια. Πάνω σε αυτή την καρτέλα όμως, με το ύφος ντοκουμέντου και vintage νοσταλγίας, βλέπουμε να αναγράφονται πλάι σε σημαντικές παραστάσεις του κλασικού αγαπημένου ρεπερτορίου, μερικά από τα πιο ορμητικά, καυτά ονόματα αυτή τη στιγμή διεθνώς.

Και είναι το όνομα του Μπενζαμέν Μιλπιέ, έως την άνοιξη διευθυντή του μπαλέτου της Οπερας του Παρισιού και πρώην πρώτου χορευτή του Μπαλέτου της Νέας Υόρκης  (οk, ναι συζύγου της Νάταλι Πόρτμαν)  που έρχεται για το σπονδυλωτό «Τοπία» αυτό που προκάλεσε επιφωνήματα –και αναστεναγμούς στην αίθουσα. Αλλά δεν ήταν το μόνο. Το πρόγραμμα που παρουσιάστηκε το μεσημέρι της Τρίτης είχε εκπλήξεις, είχε αναμενόμενες προτάσεις, επαναλήψεις, έμφαση στις συνέργειες (Εθνικό Θέατρο, Ασυλο Ανιάτων, σωφρονιστικά ιδρύματα, Ερυθρός Σταυρός) έμφαση στα προγράμματα μύησης στο λυρικό θέατρο. Το βασικό χαρακτηριστικό ήταν όμως πως πρόκειται για μια σεζόν και ένα πρόγραμμα που θα υλοποιηθούν ενώ η Λυρική θα μπαίνει σε μια ιστορική και κρίσιμη στιγμή της: Καθώς θα μετακομίζει στη νέα της στέγη στο ΚΠΙΣΝ.

Ηταν προφανές ότι ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Μύρων Μιχαηλίδης και το ΔΣ έχουν αυτό που λέμε «πολλά καρπούζια κάτω από μια μασχάλη». Διοικητικά, οργανωτικά, οικονομικά, η μετακόμιση, μεταστέγαση και λειτουργία στο εντελώς νέων προδιαγραφών θέατρο που σχεδίασε ο Ρέντσο Πιάνο, είναι ένα έργο τιτάνιο. Και μπορεί προ ημερών ο διευθυντής διανομών της Royal Opera Πίτερ Κάτονα να αναφώνησε βλέποντας το θέατρο ότι είναι «το ομορφότερο και αρτιότερο κτίριο όπερας που έχω δει», όμως το στοίχημα της μεταφοράς είναι μεγάλο και δύσκολο. Ενώ σε αντίστοιχες περιπτώσεις μετακόμισης πολλοί μεγάλοι οργανισμοί πολιτισμού επέλεξαν να αναστείλουν για ένα διάστημα τη δράση τους, η Λυρική αποφάσισε να προχωρήσει ακάθεκτη.

Και σε αυτή τη στιγμή «την ιστορική» όπως την χαρακτήρισε ο νέος διευθυντής του Μπαλέτου της Λυρικής, διεθνής δημιουργός Αντώνης Φωνιαδάκης, η Λυρική κάνει τομές. Με την αφόρητα απαιτητική βαγκνερική  παραγωγή του «Λόενργκριν» που θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά μετά από μισόν αιώνα από την Λυρική, σε μουσική διεύθυνση Μύρωνα Μιχαηλίδη.  Λόενγκριν – ρόλος που απαιτεί σχεδόν υπεράνθρωπες αντοχές- θα είναι ο διάσημος τενόρος Πήτερ Ουέντ, ενώ με αυτή την παραγωγή θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν το βαγκνερικό ντεμπούτο τους, να βάλουν νέους ρόλους στο διεθνές ρεπερτόριό τους ο Δημήτρης Πλατανιάς και η Τσέλια Κοστέα.

Οι κορυφαίοι του χορού διεθνώς τώρα στην Αθήνα

Άλλη τομή, μεγάλη, πρωτοφανή για την Ελλάδα είναι αυτή που θα συντελεστεί στο μπαλέτο. Τον Απρίλιο, στα «Τοπία» θα δούμε χορογραφίες του Αντώνη Φωνιαδάκη, του Μπενζαμέν Μιλπιέ, αλλά και του διεθνώς αναγνωρισμένου χορογράφου Ντάγκλας Λη. Όπως τόνισε ο κ. Φωνιαδάκης ένας από τους στόχους που έχει θέση είναι οι συμπράξεις με χορογράφους που αυτή τη στιγμή καθορίζουν το διεθνές καλλιτεχνικό τοπίο. Και αυτό θα δούμε στα «Τοπία» με το θέατρο Ολύμπια να αναρριχάται στη λίστα των κορυφαίων σκηνών χορού του κόσμου.

Από το μπαλέτο έρχεται και η άλλη δυνατή στιγμή του προγράμματος και δη μέσα από τη συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο. Λόγος και χορός συναντιούνται υπό τη μουσική των Λίγκετι, Ξενάκη, Ταρρίντ στην παράσταση «Γαλαξίας» σε σύλληψη, χορογραφία, σκηνοθεσία, αλλά και κοστούμια Αντώνη Φωνιαδάκη. Το έργο καταπιάνεται με την έννοια της αρχής, με την έννοιας της  δημιουργίας του σύμπαντος που πάντα εξιτάρει, ενώ «αφορμή για αυτό το έργο, αυτή τη σύλληψη, είναι το γεγονός πως για πρώτη φορά συνεργάζεται η Λυρική με το Εθνικό Θέατρο», σημείωσε ο χορογράφος. Η αρχή έχει την έννοια του καινούριου, του συναρπαστικού αλλά και το φόβο της αρχής, πρόσθεσε ενώ ο Μύρων Μιχαηλίδης μας θύμισε πως στο παρελθόν η Λυρική εντασσόταν στο Εθνικό Θέατρο και αργότερα απόκτησε την ανεξαρτησία της.

Τι άλλο θα δούμε στο πρόγραμμα της μεταβατικής καλλιτεχνικής περιόδου; Η αρχή θα γίνει στις 21 Οκτωβρίου με την επανάληψη της παραγωγής «Βαφτιστικός» του Θεόφραστου Σακελλαρίδη σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα για πέντε παραστάσεις. Θα ακολουθήσει για 16 παραστάσεις ο «Γαλαξίας» στη σκηνή Μαρίκα Κοτοπούλη του θεάτρου Ρεξ και από τις 19 Νοεμβρίου για επτά παραστάσεις η «Τραβιάτα» του Βέρντι στο Μέγαρο Μουσικής σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού και σκηνοθεσία Νίκου Πετρόπουλου.

Κλασικός χορός στη συνέχεια και δη «Ζιζέλ», από τα δημοφιλέστερα μπαλέτα του ρομαντισμού σε μουσική Αλντόλ Ανταμ και χορογραφία του Ιρέκ Μουχαμέντοφ βασισμένη στην κλασική εκδοχή του Μαριύς Πετιπά.  Με αυτή την παράσταση θα κλείσει και το ημερολογιακό έτος, στο θέατρο Ολύμπια.  Ακολουθεί η δυναμική, φιλόδοξη όπερα «Λόενγκριν» του Βάγκερ για πέντε παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής, σε νέα παραγωγή προερχόμενη από την Εθνική Οπερα της Ουαλίας και την Εθνική Οπερα της Πολωνίας. Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο ο «Κουρέας της Σεβίλλης» σε μουσική διεύθυνση Αναστάσιου Συμεωνίδη  έρχεται με εξολοκλήρου ελληνική διανομή για να ακολουθήσει μετά το μπαλέτο με τα ήδη πολυσυζητημένα «Τοπία».

Ποια χρήση θα έχει πλέον το ιστορικό Ολύμπια

Και η αυλαία, θα πέσει οριστικά για την Εθνική Λυρική Σκηνή στο θέατρο Ολύμπια στις 19 Μαΐου του 2017 με την όπερα σε ημισκηνοθετημένη μορφή «Ρέα» του Σπυρίδωνα Σαμάρα. 73 χρόνια της Λυρικής στο θέατρο Ολύμπια κλείνουν με αυτό τον τρόπο, σε μια βραδιά που αναμένεται να είναι ιστορική. Τη σκηνοθετική επιμέλεια θα έχει ο Νίκος Διαμαντής (καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά) και τη μουσική διεύθυνση το Βύρωνας Φιδετζής. Και μετά; Τι θα συμβεί με το ιστορικό θέατρο Ολύμπια όπου επί δεκαετίες έχουμε βιώσει εμπειρίες που δεν θα ξεχάσουμε (και ναι φυσικά, και κάποιες που θέλουμε επειγόντως να λησμονήσουμε); Ο υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς που ήταν παρών στη συνέντευξη Τύπου, τόνισε ότι οι αίθουσες του θεάτρου έχουν χαρακτηριστεί από το υπουργείο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για δράσεις συναφείς με αυτές της Λυρικής Σκηνής (χωρίς να την ανταγωνίζονται, όπως τόνισε). Σημειώνουμε ότι το κτίριο ανήκει στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Σφίγγα ήταν όμως ο υπουργός όσον αφορά στην χρηματοδότηση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και για την ακρίβεια την χορήγηση των επιπλέον δυο εκατομμυρίων. Συγκεκριμένα, το 2015 η ΕΛΣ πήρε 12 εκατομμύρια ως επιχορήγηση και φέτος έχει πάρει ήδη 9, αναμένει την εκταμίευση ενός ακόμα εντός των ημερών και προσδοκά πως θα πάρει τα δύο ακόμα που έχει αιτηθεί. Και αυτά ενώ την προηγούμενη περίοδο κατόρθωσε για πρώτη φορά, όπως τόνισε ο Μύρων Μιχαηλίδης, να έχει περισσότερα έσοδα παρά έξοδα. Συγκεκριμένα οι καλλιτεχνικές παραγωγές στοίχησαν 2.301.098 εκατομμύρια ενώ οι εισπράξεις από εισιτήρια ανήλθαν στα 2.510.098 ευρώ.

Επιπλέον, προκηρύχθηκαν 12 οργανικές θέσεις για να καλυφθούν τα κενά στην Ορχήστρα της Λυρικής Σκηνής, ενώ με τροπολογία που ψηφίστηκε στη Βουλή θα δημιουργηθούν εργαστήρια στον Ελαιώνα για την αποθήκευση των σκηνικών και των 60.000 κοστουμιών από το βεστιάριο της Λυρικής.  Στα θέματα που συζητεί αυτή τη στιγμή η Λυρική με το ΥΠΠΟ είναι η έγκριση του νέου οργανογράμματος και το φλέγον ζήτημα της συνταξιοδότησης των χορευτών. Πάντως ο Αριστείδης Μπαλτάς αρκέστηκε να χαμογελάσει ελαφρά όταν ο Μύρων Μιχαηλίδης αναφερόμενος στην χρηματοδότηση της ΕΛΣ που πέρυσι στηρίχθηκε με παρέμβαση του υπουργού Πολιτισμού, τόνισε «ελπίζουμε το ίδιο να συμβεί και φέτος» ο Αριστείδης Μπαλτάς χαμογέλασε ελαφρά χωρίς να προδίδει τις προθέσεις του.

Λυρική όμως δεν είναι μόνο οι παραστάσεις. Εχουμε μάθει τόσα χρόνια να την ακολουθούμε σε κινήσεις εξωστρέφειας στο δημόσιο χώρο, σε σχολεία, στην περιφέρεια, φέτος όμως θα ανοίξει ακόμα περισσότερο την βεντάλια των δράσεων εκτός τειχών και στερεοτύπων. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά το πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από ΕΣΠΑ «Η Λυρική στη Μεγάλη Οθόνη» που ξεκινά στις 26 Νοεμβρίου με την προβολή της «Τραβιάτας» του Βέρντι σε σκηνοθεσία Νίκου Πετρόπουλου και θα ταξιδέψει σε 13 πόλεις της Ελλάδας, το εργαστήριο μουσικής στην ανδρική πτέρυγα του σωφρονιστικού καταστήματος Κορυδαλλού, το εργαστήριο χορού στη γυναικεία πτέρυγα του σωφρονιστικού καταστήματος  Ελαιώνα Θηβών, το εργαστήριο ηχοθεραπείας και μουσικοθεραπείας στο Ασυλο Ανιάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαπολιτισμική χορωδία – για την οποία η Λυρική συζητά να συνεργαστεί με τον Ερυθρό Σταυρό. Θα απευθύνεται σε μόνιμους και προσωρινούς κατοίκους της Αθήνας, πρόσφυγες, μετανάστες, ημεδαπούς και θα συνδυάζει παραδοσιακά τραγούδια από τις χώρες προέλευσης των συμμετεχόντων σε κλασικό χορωδιακό ρεπερτόριο!

Η Λυρική βρίσκεται πλέον στην τελική ευθεία με τον Μύρωνα Μιχαηλίδη να δηλώνει πως το στοίχημα της σχέσης της Λυρικής με τη νεολαία και την κοινωνία είναι κερδισμένο. Και είναι η ώρα να περάσει στην νέα εποχή με την μεταφορά στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Όχι μόνο στο κτίριο της Λυρικής αλλά και έξω από αυτό. Όπως θα συμβεί με το πρόγραμμα «το πάρκο των… οπεροφόρων» που θα είναι ένα βιωματικό εργαστήριο για τις τέχνες και το περιβάλλον. Τον Δεκέμβριο θα ανακοινωθεί το πρόγραμμα για το ΚΠΙΣΝ για τη σεζόν 2017-2018 και οι βασικοί άξονες της σεζόν 2018-2019. Η δοκιμαστική λειτουργία της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ αναμένεται από τον Μάρτιο ως τον Αύγουστο του 2017.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News