Επειτα από ένα τραυματικό καλοκαίρι που έφερε την απόφαση της Βρετανίας για αποχώρηση και με ανοιχτά τα ζητήματα που απειλούν τη συνοχή της ΕΕ, όπως η διαχείριση του Προσφυγικού, οι 27 ηγέτες της ΕΕ προσέρχονται σήμερα Παρασκευή στην Μπρατισλάβα της Σλοβακίας για να συζητήσουν το μέλλον της Ενωσης. Τυπικά, τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι 28, αλλά η Τερέζα Μέι, πρωθυπουργός της Βρετανίας δεν συμμετέχει, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο -μετά την ψήφο υπέρ του Brexit- έχει διαχωρίσει τη θέση του από το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Επισήμως η ατζέντα της Συνόδου Κορυφής στην Μπρατισλάβα είχε τρία μεγάλα θέματα: ασφάλεια και άμυνα, Προσφυγικό και Μεταναστευτικό και Οκονομία. Πρόκειται για θέματα στα οποία και οι 27, λίγο ως πολύ, συμφωνούν για τη  σπουδαιότητά τους, αν και διαφωνούν στην προσέγγιση και τις λεπτομέρειες της υλοποίησης. Οι 27 ηγέτες καλούνταν να δώσουν απαντήσεις και στα τρία και να στείλουν, σύμφωνα με τις προσδοκίες της σλοβακικής προεδρίας, «ένα καθαρό μήνυμα ότι η ΕΕ παραμένει δυνατή και ικανή να φτάνει σε συμφωνίες και να επιφέρει βελτιώσεις στην καθημερινότητα τον πολιτών της».

Χαμηλά οι προσδοκίες

Οι δηλώσεις των ηγετών ενώ προσέρχονταν στη Σύνοδο αφενός κρατούσαν χαμηλά τις προσδοκίες για τα αποτελέσματα, από την άλλη όμως εστίαζαν στο ότι η σύνοδος αποσκοπεί -πρώτα από όλα ίσως- στην εξομάλυνση των διαφορών.

Αυτό ήταν το πνεύμα των δηλώσεων του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ: «Η σημερινή σύνοδος διεξάγεται για την εξομάλυνση των διαφορών μας. Χρειαζόμαστε ενότητα ώστε η Ευρώπη να μπορεί να λειτουργεί».

«Είμαστε σε μια κρίσιμη κατάσταση στην Ευρώπη. Δεν μπορούμε σε λίγους μήνες να λύσουμε τα προβλήματα χρόνων όπως είναι η ανεργία, η τρομοκρατία και το αυξανόμενο κύμα των μεταναστών», δήλωσε η Ανγκελα Μέρκελ. Ο πρωθυπουργός της προεδρεύουσας Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, ανέφερε προσερχόμενος στο χώρο της Συνόδου πως «θέλουμε όλοι να δείξουμε ενότητα», εκφράζοντας την ελπίδα πως η Σύνοδος θα είναι στο τέλος «σε θέση να ετοιμάσουμε έναν οδικό χάρτη για τα πιο βασικά θέματα».

Από την πλευρά του ο Αλέξης Τσίπρας υπογράμμισε ότι «αυτό που χρειάζεται τώρα η Ευρώπη είναι ένα νέο όραμα και μια συμπαγή ατζέντα για αλλαγή». Η έμφαση πρέπει να δοθεί σε μια «κοινωνική Ευρώπη, με ανάπτυξη, απασχόληση και ευημερία για όλους, για τους νέους της και όλους τους πολίτες της, μια Ευρώπη που να μπορεί να διαχειρίζεται τη μετανάστευση αποτελεσματικά και με ανθρωπιστικό τρόπο».

Ο κ. Τσίπρας τόνισε ότι «σε κάθε περίπτωση αυτό που δεν πρέπει να κάνει η Ευρώπη είναι να συνεχίσει να υπνοβατεί προς τη λάθος κατεύθυνση».

Τις τελευταίες ημέρες ηγέτες και αξιωματούχοι της ΕΕ με παρεμβάσεις τους έδωσαν τον τόνο για την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η Ενωση το επόμενο διάστημα.

Την Τετάρτη, στην τοποθέτησή του ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ επισήμαινε ότι «η Ευρώπη δεν είναι αρκετά κοινωνική και αυτό οφείλουμε να το αλλάξουμε».

Ανγκελα Μέρκελ: «Η Ευρώπη δεν είναι σε καθόλου καλή κατάσταση. Αυτό με πονάει και καταβάλλω κάθε προσπάθεια η οποία θα μας επιτρέψει να αναζωπυρώσουμε όλα όσα αντιπροσώπευε κάποτε η κοινότητα»

Παράλληλα, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, επισήμαινε στη Le Monde ότι το χειρότερο για την Μπρατισλάβα θα είναι να μη βγει κανένα αποτέλεσμα. Στο περιοδικό Spiegel σχολιάζοντας τις φωνές που ζητούν επιστροφή στη δομή των εθνικών κρατών, ο Σουλτς μιλά για «δαίμονες που θέσαμε υπό έλεγχο μέσω των ευρωπαϊκών δομών – αν καταστρέψουμε όμως αυτές τις δομές, θα επιστρέψουν και οι δαίμονες. Αυτό δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε».

Την Πέμπτη ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολαντ, μετά από τη συνάντηση που είχε με την Ανγκελα Μέρκελ δήλωνε ότι η Ευρώπη πρέπει να αποκτήσει ένα ξεκάθαρο όραμα για το μέλλον της.

Η ίδια η Μέρκελ σε ομιλία της στο Πότσνταμ της Γερμανίας τόνιζε: «πρέπει να επισημάνω ότι η Ευρώπη δεν είναι σε καθόλου καλή κατάσταση. Αυτό με πονάει και καταβάλλω κάθε προσπάθεια η οποία θα μας επιτρέψει να αναζωπυρώσουμε όλα όσα αντιπροσώπευε κάποτε η κοινότητα». Η Ευρώπη, πρόσθεσε, δεν μπορεί να κλείσει την πόρτα στην παγκοσμιοποίηση ή να αγνοήσει τους πολέμους και την φτώχεια: «Είναι ζήτημα πολέμου και ειρήνης», είπε, αναφερόμενη στον εθνικισμό, τον εγωισμό και τις τάσεις για ριζοσπαστικοποίηση, που παρεμποδίζουν ή ακόμη και τορπιλίζουν την κοινή ευρωπαϊκή δράση. «Εγώ πάντως δεν θα σταματήσω ποτέ να προωθώ μια κοινή Ευρώπη», τόνισε ακόμη.

Επίσης την Πέμπτη, από τη RAI o Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι δήλωνε ότι «στην ευρωπαϊκή σύνοδο της Μπρατισλάβα θα φέρω τη φωνή μιας χώρας η οποία κουράστηκε να λαμβάνει κατάλογο με υποχρεώσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθεί».

Μόλις την περασμένη εβδομάδα και η ευρωμεσογειακή σύνοδος της Αθήνας (Ελλάδα, Γαλλία, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα) έστελνε το μήνυμα για την αναγκαιότητα ενός νέου οράματος για την Ευρώπη.

Ακούγονται όμως και διαμαρτυρίες και αλληλοκατηγορίες. Μέσα στην εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Ζαν Ασελμπορν είπε ανοιχτά ότι η Ουγγαρία πρέπει να εκδιωχτεί από την ΕΕ για την σκληρή στάση της στο Προσφυγικό και για το πώς «φέρεται στους πρόσφυγες σαν να είναι ζώα». Η απάντηση της Βουδαπέστης ήταν να υπενθυμίσει ότι το Λουξεμβούργο έχει βρεθεί να βοηθά μεγάλες εταιρείες να φοροαποφύγουν συστηματικά.

Ανάλογη είναι η θέση και του Τύπου, με την γερμανική Die Zeit να παρατηρεί ότι «οι επικεφαλής των κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ έχουν θέσει φιλόδοξους στόχους για τη Σύνοδο». Μιλώντας για μια «Σύνοδος ενάντια σε φόβους και δαίμονες», η εφημερίδα επισημαίνει ότι «για πρώτη φορά δεν θα εκπροσωπείται η Βρετανία» και διερωτάται: «Πώς μπορεί να αποφευχθεί ένα χάος αντίστοιχο του περσινού, όταν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ήρθαν εδώ διασχίζοντας τα ευρωπαϊκά σύνορα; Και πώς μπορεί να ενισχυθεί ξανά η συνοχή των κρατών-μελών με όλες τις διαφορές που υπάρχουν στην προσφυγική κρίση ή και στην κρίση χρέους;».

Ο Ντόναλντ Τουσκ καλεί τους ηγέτες της ΕΕ να δουν τα προβλήματα της Ενωσης «με ωμή ειλικρίνεια»

Εν μέσω όλων αυτών, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ κάλεσε τους ηγέτες να δουν «με ωμή ειλικρίνεια» τα προβλήματα της Ενωσης. «Δεν μπορούμε να αφήσουμε την κρίση να πάει χαμένη, δεν ερχόμαστε στη Μπρατισλάβα για να αντιπαρατεθούμε ο ένας τον άλλο ή -ακόμα χειρότερα- να αρνηθούμε τις πραγματικές προκλήσεις μετά την ψήφο στην ΕΕ», επισήμανε σχετικά.

Ο Guardian σημειώνει ότι από τη Σύνοδο οι συνεργάτες του Τουσκ δεν αναμένουν κάτι περισσότερο από «μικρές και συμβολικές αλλαγές». Υπάρχει γενικότερα η αίσθηση ότι για αρκετό διάστημα, όσο δεν αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις για το Brexit και όσο η Γαλλία και η Γερμανία κινούνται προς τις εκλογές τους μέσα στο 2017, τα πράγματα μάλλον θα κινούνται με βραδύτητα.

Οι θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης

Σε ό,τι αφορά την ελληνική πλευρά, κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι προσεγγίζει τα θέματα αυτά με τις θέσεις που συνδιαμόρφωσαν και υιοθέτησαν με τη Διακήρυξη των Αθηνών οι επτά ηγέτες του μεσογειακού Νότου της ΕΕ, ενώ θα βάλει πρόσθετα και δικές της θέσεις.

Σχετικά με την ασφάλεια, η κυβέρνηση θεωρεί ότι κάθε βήμα ενίσχυσης της άμυνας των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και της εσωτερικής ασφάλειας, πρέπει να συνοδεύεται από ουσιαστική αναβάθμιση της εξωτερικής πολιτικής και του διεθνούς ρόλου της ΕΕ.

Για το Προσφυγικό, επιδίωξη της κυβέρνησης είναι να ενισχυθεί η άποψη που υποστηρίζει την επίλυση του ζητήματος στην βάση της αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη-μέλη και της δίκαιη κατανομή των βαρών της προσφυγικής κρίσης. Υπάρχει και εδώ, όπως και στα θέματα ασφάλειας, έδαφος από την Διακήρυξη της Αθήνας.

Βασικά σημεία που θα τεθούν, τέλος, τόσο από την ελληνική πλευρά όσο και από ηγέτες άλλων χωρών στην συζήτηση για την οικονομία, είναι ο διπλασιασμός του «πακέτου Γιούνκερ», η μεγαλύτερη ευελιξία στην εφαρμογή του Συμφώνου Δημοσιονομικής Σταθερότητας, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και του αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού ανάμεσα στα κράτη-μέλη, η σύνδεση της ανάπτυξης με την κοινωνική συνοχή, η διέξοδος προς μια πιο κοινωνική Ευρώπη, με μέτρα για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News