Μοιάζει με ιπτάμενο λουκάνικο σε χολιγουντιανή ταινία επιστημονικής φαντασίας. Επίσης, αν το δεις ξαφνικά μπροστά σου σε ξέφωτο, φαίνεται σαν ιπτάμενος δίσκος. Θυμίζει πολύ και το «Κουρδιστό πορτοκάλι» (1973). Οταν όμως γυριζόταν η ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, το καινοτομικό λυόμενο «διαστημικό» σπίτι Futuro ήδη έβγαινε ήδη από την παραγωγή… Η δόξα του κράτησε μόνο 5 χρόνια.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πρόσφατα έπεσα πάνω στη φωτογραφία με το καταπράσινο τοπίο, τον «ιπτάμενο δίσκο», τα διάφορα design αντικείμενα της δεκαετίας του 1960 και την οικογένεια που τρέχει ευτυχισμένη με μαγιό ανάμεσα στα χρωματιστά έπιπλα.

Αυτή η φωτογραφία ανήκει στον συλλέκτη Δάκη Ιωάννου (τον Νο1 σύγχρονης τέχνης παγκοσμίως το 2004) και εικονίζει ένα σπίτι Futuro. Σύμφωνα με το futurohouse.com, η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στην περιοχή Λίμνη της Κέρκυρας, και εικονίζει το Futuro που αγόρασε ο ελληνοκύπριος συλλέκτης (ίσως το 2007) από δημοπρασία των Christie’s.

Οσο για το www.futurohouse.com, αποτελεί ένα φόρουμ για συλλέκτες και φαν των συγκεκριμένων σπιτιών, που προσπαθούν να εντοπίσουν όλα όσα έχουν απομείνει στον κόσμο και τα σημειώνουν σε ηλεκτρονικό χάρτη για κάθε ενδιαφερόμενο.

Τι είναι όμως το Futuro; Σπίτι ή έργο τέχνης;

Σύμφωνα με τον φινλανδό ιστορικό τέχνης Μάρκο Χόμε, ο οποίος έχει ειδίκευση σε αυτόν το τύπο σπιτιού, και στον οποίο με παρέπεμψε το μουσείο WeeGee στη Φινλανδία, που εκθέτει το πρώτο Futuro που δημιουργήθηκε, «πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό φινλανδικό προϊόν της μεταπολεμικής περιόδου. Εκφράζει την τότε πίστη στην τεχνολογία και τον ενθουσιασμό για την κατάκτηση του Διαστήματος. Την χωρίς προηγούμενο οικονομική άνθιση αλλά και την αύξηση του ελεύθερου χρόνου».

Το σπίτι Futuro σχεδιάστηκε από τον πρωτοπόρο φινλανδό αρχιτέκτονα Μάτι Σουρόνεν (1933-2013), ο οποίος είναι διάσημος για τον πειραματισμό με διάφορα υλικά. Ο Σουρόνεν στη Φινλανδία έχτισε πολλά εμπορικά και δημόσια κτίρια. Επίσης έχτισε πολύ ιδιαίτερα σπίτια, κλασικά παραδείγματα της σκανδιναβικής μοντερνιστικής αρχιτεκτονικής, και καταχωρήθηκε στις παγκόσμιες λίστες του design χάρη στα λυόμενα, σπίτια Futuro (1968) και Venturo (1971).

«To Futuro σχεδιάστηκε αρχικώς για να λειτουργεί σαν καμπίνα του σκι», μου εξήγησε ο Μάρκο Χόμε. «Λόγω της μόνωσης με πολυουρεθάνη και της θέρμανσης με ηλεκτρικό ρεύμα, το σπίτι ζεσταίνεται πολύ γρήγορα (από -28°C σε 16°C μέσα σε μισή ώρα). Η κατασκευή λοιπόν αυτή, χρησιμοποιήθηκε κυρίως υπό τη μορφή εξοχικού σπιτιού. Στέγασε όμως και καταστήματα, καφέ και γραφεία σε διάφορες πόλεις στον κόσμο.

»Για παράδειγμα στο Νιου Τζέρσι των ΗΠΑ ένα Futuro λειτούργησε ως “διαστημικού στιλ τράπεζα”. Ηταν τοποθετημένο στο εμπορικό κέντρο Woodbridge. Επίσης μεταξύ 1969 και 1971 η σουηδική πολεμική αεροπορία αγόρασε τρία Futuro για να χρησιμοποιήσει ως πύργους ελέγχου σε πεδία βολής».

Το σπίτι Futuro είναι κατασκευασμένο από πλαστικό, έχει ύψος 4 μέτρα, είναι στρογγυλό και ελλειπτικό (σαν παστίλια Mentos) και έχει διάμετρο 8 μέτρα. Συνολικά δεν ξεπερνάει τα 50 τετραγωνικά. Στηρίζεται σε τέσσερα τσιμεντένια πόδια, εξ ου και τοποθετείται εύκολα παντού – ακόμα και σε απόκρημνη βουνοπλαγιά ή ακριβώς πάνω στη θάλασσα. Εχει ενσωματωμένη ανακλινόμενη σκάλα όπως τα μικρά αεροπλάνα και μπορεί να φιλοξενήσει έως έξι άτομα. Διαθέτει κεντρικό τζάκι, μικρή κουζίνα, μπάνιο και κρεβατοκάμαρα.

«Για να μπορεί να μεταφέρεται εύκολα διαλυόταν σε 16 στοιχεία, τα οποία σχημάτιζαν το πάτωμα και την οροφή. Το σπίτι μπορούσε να συναρμολογηθεί in situ σε δύο μέρες ή μπορούσε να μεταφερθεί στην επιθυμητή τοποθεσία συναρμολογημένο με ελικόπτερο», είπε ο Μάρκο Χόμε.

Και πόσο κόστιζε να αποκτήσεις τότε ένα τέτοιο σπίτι; «Περίπου 95.000 ευρώ με τα σημερινά δεδομένα. Ηταν ακριβό».

Πάντως όταν λανσαρίστηκε προκάλεσε σάλο! «Ολα τα περιοδικά και οι εφημερίδες έγραψαν για αυτό, από το 1968 έως το 1973. Από τους New York Times μέχρι το Playboy. Επίσης ο κόσμος ήταν περίεργος να το δει από κοντά. Οπότε κάθε φορά που ένα Futuro house εγκαθίστατο σε μία τοποθεσία, έτρεχαν όλοι να το περιεργαστούν».

Και τότε γιατί διακόπηκε η παραγωγή του;

Ο Χόμε είναι σαφής και ξεκάθαρος: «Ηταν ακριβό και πολύ ιδιαίτερο για να κυκλοφορήσει μαζικά. Ετσι κατέληξε σε εμπορική αποτυχία».

Οχι μόνο απέτυχε… Πολεμήθηκε κιόλας. Το πρώτο που συναρμολογήθηκε κοντά σε μια λίμνη στη Φινλανδία το 1968 προκάλεσε κύματα αντιδράσεων διότι, σύμφωνα με τους κατοίκους της περιοχής, δεν έδενε με τη ρουστίκ αρχιτεκτονική της τοποθεσίας. Στις ΗΠΑ, σε πολλούς δήμους περιορίστηκε η τοποθέτησή του σε συγκεκριμένες ζώνες. Τράπεζες δεν έδιναν δάνεια σε ιδιώτες για την αγορά του. Ορισμένα σπίτια Futuro βανδαλίστηκαν. Ορισμένα επίσης καταστράφηκαν – ακόμα και με πυροβολισμούς! Αλλα και πελάτες που είχαν παραγγείλει και είχαν δώσει την απαιτούμενη προκαταβολή 1.000 δολαρίων, άλλαζαν γνώμη και έχαναν την προκαταβολή.

«Μέχρι που προέκυψε η πετρελαϊκή κρίση το 1973. Αυτή έδωσε το τελειωτικό χτύπημα. Η τιμή του πετρελαίου τριπλασιάστηκε οπότε και η τιμή του πλαστικού έγινε δυσβάσταχτη για την κατασκευή του Futuro house. Είχαν προλάβει να πουληθούν περίπου 100 σπίτια. Τότε, σταμάτησε η παραγωγή», εξηγεί ο Μάρκο Χόμε.

Και πώς σήμερα μιλάμε ακόμα γι’ αυτό; «Στη δεκαετία του 1990 εμφανίστηκε ένα νέο διαφορετικό ενδιαφέρον, που προκάλεσε έκπληξη. Το σπίτι Futuro, τότε άρχισε να εκλαμβάνεται ως έργο τέχνης και όχι πια ως ένα από τα εμβλήματα της διαστημικής αρχιτεκτονικής και του design. Από τη στιγμή λοιπόν που άλλαξε η αντίληψη, έγινε συλλεκτικό, πολύτιμο αντικείμενο», λέει ο ιστορικός.

Σήμερα έχουν εντοπιστεί 65 σπίτια Futuro σε όλο τον κόσμο. Ένα από αυτά βρίσκεται ή πέρασε από την Κέρκυρα το 2010, σύμφωνα με το δημοσίευμα του www.futurohouse.com, στην περιοχή Λίμνη. Η φωτογραφία του Google τραβήχτηκε το 2010. Εν συνεχεία όμως το ρεπορτάζ του εν λόγω «κυνηγού Futuro» λέει ότι μάλλον το σπίτι μεταφέρθηκε για να εκτεθεί στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Λουξεμβούργο.

«Σήμερα τα σπίτια Futuro έχουν μεγάλη ζήτηση», λέει ο Μάρκο Χόμε. «Με το που γίνεται γνωστό ότι κάποιο διατίθεται προς πώληση, “φεύγει” αμέσως».

Και πόσο κοστίζει; «Από 50.000 έως 150.000 ευρώ – αναλόγως την κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Η επισκευή φυσικά είναι εφικτή, αλλά απαιτεί χρόνο και χρήμα για να γίνει σωστά. Για παράδειγμα το Futuro No 001, το πρώτο που κατασκευάστηκε μετά το πρωτότυπο, βρέθηκε σε πολύ κακή κατάσταση. Η επιδιόρθωση κράτησε πολύ και ήταν δύσκολη διαδικασία. Κράτησε δύο χρόνια! Ολοκληρώθηκε όμως το 2012 κι έτσι σήμερα εκτίθεται στο εκθεσιακό κέντρο WeeGee».

Το μουσείο βρίσκεται στη φινλανδική πόλη Εσπό, κοντά στο Ελσίνκι, εκεί όπου είχε την έδρα του ο Μάτι Σουρόνεν. «Σήμερα το Νο 001 είναι στην πιο γνήσια και άριστη κατάσταση από όλα τα άλλα που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο», λέει Μάρκο Χόμε.

Οσο για το πρωτότυπο, το Νο 000 αυτό ανήκει στη συλλογή του ολλανδικού μουσείου Boijmans Van Beuningen, και βρίσκεται… σταθμευμένο στο Ρότερνταμ.

Δείτε στον χάρτη της Google τα σημεία σε όλο τον κόσμο στα οποία έχουν εντοπιστεί τα 65 εναπομείναντα συλλεκτικά σπίτια Futuro

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News