Το είχε πει ο Κλάουζεβιτς ήδη από τον 19ο αιώνα: «Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα». Τι μπορεί να σημαίνει αυτό στη Μέση Ανατολή του 21ου αιώνα; Ότι όταν οι Τούρκοι εισβάλουν στη Συρία με άρματα μάχης, μαχητικά και πεζοπόρα τμήματα των ειδικών τους δυνάμεων, η Αγκυρα και η Ουάσινγτον έρχονται πιο κοντά. Εμμέσως, έρχονται πιο κοντά και η Ουάσινγκτον με τη Μόσχα. Και οι Κούρδοι, που έκαναν σταθερά την πιο βρώμικη δουλειά στη μάχη κατά των τζιχαντιστών, πέφτουν θύματα της ρεαλπολιτίκ των μεγάλων.

Ο στόχος της τουρκικής εισβολής ήταν διπλός: οι τζιχαντιστές και οι Κούρδοι. Στο συριακό έδαφος αυτοί οι δύο είναι αντίπαλοι. Αλλά στο οπτικό πεδίο της Αγκυρας είναι ίδιοι. Οι πρώτοι σπέρνουν βόμβες στην Τουρκία, οι δεύτεροι θα μπορούσαν να παρασύρουν με τις αυτονομιστικές τους φιλοδοξίες τους Κούρδους της Τουρκίας. Και οι δυο βρίσκονται πολύ κοντά στα τουρκικά σύνορα. Ακόμη χειρότερα, τα περνάνε όποτε θέλουν.

Εντάξει, η τουρκική οπτική δεν είναι καινούργια. Μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος, στα μέσα του περασμένου Ιουλίου, ο Ταγίπ Ερντογάν έβαλε όλους τους εχθρούς του στο ίδιο μίξερ – τζιχαντιστές, Κούρδους και οπαδούς του Φετουλάχ Γκιουλέν, του ιμάμη που ζει αυτοεξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες και θεωρείται από τον τούρκο πρόεδρο ιθύνων νους της πραξικοπηματικής απόπειρας.

Το πραξικόπημα δεν πέτυχε αλλά και ως αποτυχημένο ήταν αρκετό για να επηρεάσει τις διεθνείς σχέσεις της Τουρκίας. Ή, καλύτερα, για να τις κάνει ακορντεόν. Ο Ερντογάν απομακρύνθηκε γενικώς από τη Δύση θεωρώντας ότι δεν τον στήριξε και από τις Ηνωμένες Πολιτείες ειδικότερα επειδή η Ουάσινγκτον αρνείται να εκδώσει στην Τουρκία τον Γκιουλέν. Την ίδια ώρα, και σχεδόν αντανακλαστικά. ερχόταν πιο κοντά στη Μόσχα. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εξάλλου ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που σήκωσε το τηλέφωνο για να του συμπαρασταθεί στις δύσκολες ώρες του πραξικοπήματος όταν στις δυτικές πρωτεύουσες οι συσκευές έμειναν βουβές.

Κάπως έτσι, οι σχέσεις Αγκυρας – Ουάσινγκτον πάγωσαν όσο ποτέ άλλοτε τα τελευταία πολλά χρόνια. Και οι σχέσεις Αγκυρας – Μόσχας θερμάνθηκαν σε σημείο θαλπωρής μετά το ψύχος που προκάλεσε η κατάρριψη του ρωσικού τζετ από την τουρκική αεράμυνα τον περασμένο Οκτώβριο. Οι θερμοκρασίες όμως αλλάζουν. Με ποιον τρόπο; Τα αμερικανικά μαχητικά υποστήριξαν την τουρκική εισβολή με χτυπήματα από αέρος. Λίγες ώρες αργότερα, οι φιλότουρκοι σύροι αντάρτες είχαν ανακαταλάβει το Γιαραμπουλούς, τη μεγαλύτερη πόλη κοντά στα τουρκικά σύνορα που βρισκόταν στα χέρια των τζιχαντιστών. Και οι Κούρδοι της Συρίας υποχωρούσαν από τα εδάφη που είχαν κάνει δικά τους.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναπροσδιορίζουν τις σχέσεις τους με δυο συμμάχους τους που είναι εχθροί μεταξύ τους, την Τουρκία και τους κούρδους αντάρτες» ενημέρωναν την επομένη της εισβολής τους αναγνώστες τους οι New York Times. Με ποιον τρόπο; Το εξηγούσε παραστατικά η ίδια εφημερίδα: «Πετώντας ένα κόκαλο στην Τουρκία, η οποία είχε θυμώσει από την εμβάθυνση της αμερικανικής συνεργασίας με τους Κούρδους». Η Τουρκία – υπενθυμίζουν οι ΝΥΤ – ζητούσε εδώ και καιρό την από αέρος υποστήριξη των ΗΠΑ, αλλά και την έγκριση, για να επιχειρήσει σε μια περιοχή που θέλει να την μετατρέψει σε ένα είδος ουδέτερης ζώνης.

Με άλλα λόγια, η Τουρκία θέλει στα σύνορά της με τη Συρία ένα μαξιλάρι. Και τι είναι διατεθειμένη να κάνει γι’ αυτό εκτός από στρατιωτικές επιχειρήσεις; Να εμφανιστεί λιγότερο ανυποχώρητη στο θέμα της παραμονής του Μπασάρ αλ Ασαντ στην εξουσία. Ο σύρος δικτάτορας δεν είναι πλέον ο εχθρός που η Τουρκία αγαπά να μισεί. Ο τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ ήταν σαφής πριν από μερικές ημέρες: ο Ασαντ μπορεί να παραμείνει στην εξουσία κατά τη «φάση της μετάβασης» – δηλαδή για πολύ καιρό ακόμη.

Η στροφή της Αγκυρας δεν είναι άσχετη με τη στήριξη που προσφέρει στον Ασαντ η Μόσχα. Το Κρεμλίνο θέλει το καθεστώς της Δαμασκού στη θέση του. Και ξεπλήρωσε την τουρκική υποχωρητικότητα με μια καταδίκη της τουρκικής εισβολής που όλοι οι διεθνείς αναλυτές χαρακτήρισαν «χλιαρή». Ετσι, για τα μάτια του κόσμου. Για τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου, πάλι, η εισβολή στη Συρία ήταν «μια ένδειξη σημαντικής προόδου». Ο αμερικανός αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν ήταν ακόμη πιο συγκεκριμένος: Οι κούρδοι αντάρτες που μάχονται στη Συρία – είπε – θα πρέπει να ικανοποιήσουν το αίτημα της Τουρκίας και αποσυρθούν στην ανατολική πλευρά του Ευφράτη. Προσοχή στο τελεσιγραφικό ύφος: «Εάν δεν το πράξουν δεν θα έχουν καμία στήριξη από τις ΗΠΑ. Τελεία και παύλα».

Επειτα απ’ όλα αυτά, το αρχικό ερώτημα επαναδιατυπώνεται. Τι μπορεί να σημαίνει ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή του 21ου αιώνα; Ό,τι σήμαινε και στη Μέση Ανατολή του 19ου: να πολεμούν διάφοροι και στο τέλος να χάνουν πάντα οι Κούρδοι.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News