Ηταν το πένθιμο μπλουζ του έρωτα. Βγαλμένο μέσα από την αιθάλη του Γ.Χ. Ωντεν και την ευωχία της σάρκας που τόσο πολύ ο Ε.Ε. Κάμινγκς ύμνησε. Από τους ποιητές που αγάπησε, αλλά κι από τη δική του ποιητική πηγή που τη δεκαετία του ’60 άρχισε να ρέει, ο Λέοναρντ Κοέν έγραψε εκείνο το τραγούδι-ύμνο στη μούσα του που έχανε. Ηταν η στιγμή που συνέθετε το «So long, Marianne», αφιερωμένο στη σαγηνευτική Μαριάνε Ιλέν που του είχε κλέψει την καρδιά. Πιο γαλάζια και από τα νερά της Yδρας. Πιο φωτεινή και από τον ήλιο που ξυπνούσε κάθε μέρα το νησί.

Μόνο που οι σχέσεις που γεννήθηκαν στην Yδρα εκείνη την εποχή ήταν καταδικασμένες. «Δεν το καταλαβαίναμε τότε», θα γράψει κάποια στιγμή ο Κοέν, «αλλά δεν γινόταν να επιβιώσουν μπροστά σ’ όλα όσα τους επέβαλε η ζωή. Οι σχέσεις που δημιουργήθηκαν με βάση το ιδεατό, με βάση τον έρωτα, με βάση το σεξ, δεν μπόρεσαν ν’ αντέξουν τις προκλήσεις της καθημερινής ζωής. Καμιά από εκείνες τις σχέσεις δεν επέζησε, επέζησαν μόνο στη μνήμη μας, για να τις τιμούμε και ν’ αναγνωρίζουμε πόσα πολλά μάς έδωσαν εκείνες οι εμπειρίες».

Και κάπως έτσι εκείνο το τραγούδι βγήκε αμφίθυμο, γλυκόπικρο, γελαστό μέσα στην πίκρα του αποχωρισμού, ένα διαρκές πήγαινε-έλα των ερωτιδέων, μια κλίμακα έλξης και άπωσης.

Πενήντα και κάτι χρόνια μετά, με το χρόνο να έχει σαρώσει μνήμες, εικόνες και τα πρώτα φιλιά που έδωσαν, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων, ο Λέοναρντ Κοέν έγραψε ξανά στην Μαριάνε. Μόνο που αυτή τη φορά δεν ήταν ένα τραγούδι, αλλά ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα, ένα memento mori. Στις 29 Ιουλίου, σε ηλικία 81 ετών, η Μαριάνε άφησε την τελευταία της πνοή κάπου στη Νορβηγία. Ομως, ο Κοέν δεν την ξέχασε και την ύστατη στιγμή της έστειλε ένα μακρινό άγγιγμα από το παρελθόν. Την ύπαρξη του γράμματος, όπως αναφέρει και η βρετανική εφημερίδα Guardian, επιβεβαίωσε ένας πολύ κοντινός φίλος της Μαριάνε, o Γιαν Κρίστιαν Μόλεσταντ, σε καναδικό ραδιόφωνο.

Ηταν εκείνος που ήρθε σε επαφή με τον Κοέν για να τον πληροφορήσει για την κρίσιμη κατάσταση της υγείας της Μαριάνε. «Μέσα σε δύο ώρες ο Κοέν είχε γράψει και είχε στείλει ένα πανέμορφο γράμμα στην Μαριάνε. Την επόμενη ημέρα της το πήγαμε και ευτυχώς είχε τις αισθήσεις της και πραγματικά χάρηκε για το γεγονός ότι της έγραψε», είπε ο Μόλεσταντ.

Το γράμμα που της διάβασε έγραφε μεταξύ άλλων: «Σωστά λένε, Μαριάνε ότι έρχεται κάποια στιγμή ο καιρός όπου πραγματικά είμαστε πολύ γέροι και τα σώματά μας διαλύονται και νομίζω ότι πολύ σύντομα θα σε ακολουθήσω. Τώρα που είμαι τόσο κοντά, πίσω σου, που αν απλώσει το χέρι σου θα μπορέσεις να πιάσεις το δικό μου. Και ξέρεις, πάντα σε αγαπούσα για την ομορφιά και τη σοφία σου, αλλά δεν χρειάζεται να πω τίποτα περισσότερο γι’ αυτά διότι τα γνωρίζεις ήδη. Αλλά τώρα, θέλω μόνο να σου ευχηθώ ένα καλό ταξίδι. Αντίο, καλή μου φίλη. Ατέλειωτη αγάπη, θα τα πούμε στο μέλλον».

Τα λόγια του Κοέν λειτούργησαν τόσο θετικά στην Μαριάνε που κάποια στιγμή, στο σημείο που την προτρέπει να απλώσει το χέρι της, εκείνη ασυναίσθητα το έκανε σαν να νόμιζε ή να ήξερε ή να ήλπιζε ότι μόλις το κάνει αμέσως θα αισθανθεί τη θερμότητα του χεριού του πρώην αγαπημένου της και ότι η παλιά εγγύτητα θα αποκτήσει πάλι σαρκικό βάρος.

Λίγο πριν κλείσει τα μάτια της, η Μαριάνε ζήτησε από τον Μόλεσταντ να της σιγοψιθυρίσει το τραγούδι του Κοέν με το οποίο ταυτιζόταν περισσότερο – το «Bird on the wire». Κι όπως είπε στη συνέχεια, μόλις εκείνη άφησε την τελευταία ανάσα, έσκυψε, τη φίλησε στο μέτωπο και όλα πήραν το δρόμο τους. Όταν έφυγε από το δωμάτιο, γύρισε και της είπε: «so long, Marianne». Όπως ακριβώς ήθελε να γράψει και ο Κοέν για τη μούσα του.

Για την ιστορία, το συγκεκριμένο τραγούδι υπάρχει στην πρώτη συλλογή του Κοέν «Songs of Leonard Cohen» που κυκλοφόρησε στις 27 Δεκεμβρίου 1967. Εκτοτε έγραψε γι’ αυτήν και το επίσης γνωστό τραγούδι «Bird on the wire», ενώ της αφιέρωσε και την τρίτη ποιητική του συλλογή, την περίφημη «Flowers for Hitler», όπως επίσης και άλλα κομμάτια του. Στον δεύτερο δίσκο του, το «Songs from a Room», που βγήκε τον Απρίλιο του 1969, έβαλε τη φωτογραφία της στο οπισθόφυλλο. Ηταν μια καρμική σχέση, η οποία μπορεί να πληγώθηκε από το χρόνο, αλλά ποτέ δεν έπαψε να λάμπει μέσα τους. Η πρώτη σπίθα έμεινε αναλλοίωτη ως το τέλος.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News