Στις εβδομάδες πριν από το βρετανικό δημοψήφισμα, κάθε αποτέλεσμα και ενδεχόμενο έπεσε στο τραπέζι για την επόμενη ημέρα, ειδικά αν ήταν ημέρα αποχώρησης – όπως και πράγματι έγινε.

Το συναίσθημα που κατά κόρον επικαλέστηκαν και οι δύο πλευρές, χωρίς να έχουν πάντα δίκιο ή να έχουν και τόσο βάσιμα επιχειρήματα, δεν άφηνε πάντα χώρο για μια πιο σοβαρή προσέγγιση, ειδικά σε ζητήματα ασφάλειας που έθετε -και σχεδόν σίγουρα θα θέσει στο μέλλον- ένα Brexit. Θα είναι πράγματι ως προς την ασφάλεια η Βρετανία σε καλύτερη θέση έξω από την Ευρωπαϊκή Ενωση;

Οι πρώτες προσπάθειες για ένωση μεταπολεμικά ήταν για τον συντονισμό της χρήσης και παραγωγής άνθρακα και χάλυβα. Οπως υπενθυμίζει σε άρθρο γνώμης  στην Deutsche Welle η Ντάγμαρ Ενγκελ, επικεφαλής του κοινοβουλευτικού ρεπορτάζ, είχαν περισσότερο στόχο όχι τον άνθρακα αλλά τα κανόνια. Μέσα από τις στάχτες και τα ερείπια του πολέμου η δυτική Ευρώπη -νικητές και ηττημένοι από κοινού- προσπάθησε να βρει τρόπους συνεργασίας. Είναι πολύ μακρινή η εποχή για τους σημερινούς νέους, αλλά τη δεκαετία του 1950 οι στάχτες και τα ερείπια δεν ήταν σχήμα λόγου αλλά νωπή ανάμνηση.

Ενα, λοιπόν, από τα κεντρικά επιχειρήματα κατά της αποχώρησης ήταν ότι η έξοδος της Βρετανίας αναστρέφει την ιστορική πορεία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, η οποία ακριβώς είναι μια πορεία ειρήνης. Μέσα από την ωρίμανση αυτής της πρώτης ένωσης σε ΕΟΚ και έπειτα σε ΕΕ χτίστηκε το μεγάλο μεταπολεμικό πείραμα που κατέληξε και σε ένα (μάλλον αμφιλεγόμενο) Νομπέλ Ειρήνης το 2012.

Αυτό ακριβώς υπενθύμισε και η Ανγκελα Μέρκελ στις πρώτες δηλώσεις της την Παρασκευή μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Πέρα από την έμφαση στην ώρα των ορθών αποφάσεων για το μέλλον και το πώς πρέπει οι πολιτικοί να πειστούν τους πολίτες των 27 ότι η ένωση και όχι ο κατακερματισμός είναι η ορθή απάντηση, η Μέρκελ επισήμανε σαν βασική πρόκληση το ότι το ευρωπαϊκό πείραμα οργανώθηκε για να φέρει μια κάθε άλλο παρά αυτονόητη ηρεμία μέσα σε ταραγμένο κόσμο και σε συγκρούσεις που μαίνονται στην περιφέρεια της Ευρώπης.

Είναι υπερβολή ή ένα μακρινό σήμερα αλλά πιθανό στο μέλλον ενδεχόμενο το ότι το Brexit θα αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη;

Δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η μόνη που είχε επισημάνει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την ειρήνευση στην ΕΕ ένα Brexit. Υπερβάλλει όμως; Μπορεί να διανοηθεί κανένας ότι η Βρετανία και η Γερμανία θα ξαναβρεθούν σε πολεμική αντιπαράθεση μεταξύ τους όπως έκαναν δύο φορές στον 20ο αιώνα ή ότι Γερμανία και Γαλλία -πρώην εχθροί αλλά αργότερα πυλώνες του ευρωοικοδομήματος που προωθούσαν και την ιδέα του ευρωστρατού- θα ξαναβρεθούν σε εμπόλεμη θέση;

Δεν είναι τόσο απλό όμως. Οι στρατιωτικές λύσεις φαίνονται ξανά της μόδας, γράφει η DW και φέρνει το παράδειγμα της Ουκρανίας και της Ρωσίας, μιας διαμάχης που απασχόλησε (και εξακολουθεί να το κάνει) την ΕΕ αρκετά και που εκτυλίσσεται σχεδόν στα σύνορά της. Και με δεδομένη την άνοδο θερμοκέφαλων εθνικιστών και ακροδεξιών σε πολλές χώρες της Ευρώπης, μέσα και έξω από την ΕΕ, οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται.

Πριν από την Πέμπτη, μεταξύ άλλων, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ υπενθύμιζε ότι η Βρετανία έχει έναν ηγετικό ρόλο στην Συμμαχία και ότι η παραμονή της στην ΕΕ θα ήταν θετική και για το ΝΑΤΟ σαν χώρα με ρόλο-κλειδί για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την παράτυπη μετανάστευσης. Τι επιπτώσεις θα έχει η αποχώρηση στο πλαίσιο της συνεργασίας ΝΑΤΟ και ΕΕ μένει να φανεί – και ο γγ της Συμμαχίας δεν θέλησε να επεκταθεί σε σενάρια για το ενδεχόμενο αποχώρησης.

Αυτή ήταν και η θέση της Ουάσινγκτον: Σεβόμαστε το αποτέλεσμα της κάλπης, υπενθυμίζουμε ότι Βρετανία και ΕΕ είναι στενοί στρατηγικοί εταίροι των ΗΠΑ. Ειδικά όμως «η σχέση με τη Βρετανία είναι πολύ σημαντική: Αφγανιστάν, Συρία, Ουκρανία, Ειρηνικός Ωκεανός, οι Βρετανοί είναι πολύ σημαντικός εταίρος για να εκτροχιαστεί αυτή η σχέση».

Από την άλλη πλευρά, χωρίς τη Βρετανία η Ευρώπη θα μπορούσε να βρει μια επαρκέστερη λύση για ισχυρότερα κοινά σύνορα, συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, χωρίς την ανάγκη για χωριστές συνομιλίες ή αλλαγές συνθηκών που θα φέρουν και νέα δημοψηφίσματα.

Υπάρχουν όμως και οι ασύμμετρες απειλές, από τις οποίες η Βρετανία και άλλες χώρες της Ενωσης (όπως η Γαλλία, η Ισπανία και το Βέλγιο) υπήρξαν θύματα την τελευταία δεκαπενταετία. Με τη Βρετανία ούτως η άλλως να αυτοεξαιρείται από την μεταναστευτική πολιτική των υπολοίπων μελών και χωρίς όλα αυτά τα ζητήματα να έχουν επιλυθεί, μια αποχώρηση μπορεί να μην βοηθήσει αρκετά τη Βρετανία, αν δεν στερήσει από την Ευρώπη ένα κράτος-μέλος με τεχνογνωσία και ικανότητες.

Σε έναν κόσμο μετά το Brexit, επιχειρηματολογεί ακόμη η Ενγκελ στην Deutsche Welle, η Γερμανία θα εξωθηθεί να αναλάβει έναν κυρίαρχο ρόλο που δεν επιθυμεί και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει. Ως προς αυτό ρωτήσετε τους Ελληνες γράφει ο συντάκτης του άρθρου: οι λαοί δεν πιστεύουν ότι η Γερμανία ενεργεί προς τα συμφέροντα της Ευρώπης.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News