Η ψήφιση του Μνημονίου ΙΙΙ από την ελληνική Βουλή πέρυσι το καλοκαίρι αποτέλεσε μια μεγάλη αλλαγή πορείας για τη χώρα, αλλαγή η οποία άρχισε να συνειδητοποιείται με τα capital control και τώρα, με το Ασφαλιστικό και το Φορολογικό Νομοσχέδιο, χωρίς όμως να γίνεται ακόμη αντιληπτό το εύρος και κυρίως το βάθος της, πόσο μάλλον η κατεύθυνσή της. Πρόκειται για ένα βίαιο εξευρωπαϊσμό έπειτα από διακόσια χρόνια παλινωδιών, ο οποίος δεν έγινε κατορθωτό να πραγματωθεί στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους παρά τις όποιες θαυμαστές απόπειρες έγιναν.

Στην ουσία πρόκειται για αλλαγή καθεστώτος (regime change), καθώς το Μνημόνιο ΙΙΙ επιφέρει ταχύτατα και αυταρχικά το ξήλωμα του πελατειακού κράτους με κύρια συνέπεια το τέλος του «κοτζαμπασισμού» υπέρ ενός κράτους  δικαίου και ίσων ευκαιριών. Αυτή είναι η γραμμική ερμηνεία των κειμένων που υπογράψαμε ως χώρα, χωρίς αυτό απαραίτητα να σημαίνει πως και πάλι δεν μπορεί να υπάρξει εκτροπή προς το «παλιό καθεστώς» ή το «νέο καθεστώς» να μολυνθεί σε τέτοιο βαθμό από το απερχόμενο, έτσι ώστε να μεταλλαχθεί σε μια ακόμη πιο ακραία εκδοχή του παλιού. Όμως, οι εξουθενωτικές λεπτομέρειες των συμφωνιών και των προγραμμάτων που αποδεχθήκαμε και οι ασφαλιστικές δικλείδες που αυτά εμπεριέχουν, δείχνουν πως μόνο μία έξοδος υπάρχει κι αυτή είναι εμπρός.

Το ιστορικό παράδοξο είναι πως αυτή η εθνική δέσμευση στον βίαιο εξευρωπαϊσμό δεν επιδιώχθηκε από ένα αστικό κόμμα με την καθοδήγηση μιας αστικής ελίτ, αλλά επιτυγχάνεται, έστω εξ ατυχήματος, από την τρέχουσα Αριστερά, τις διαχειριστικές δυνατότητες της οποίας άπαντες έχουν αντιληφθεί. Ο διανοούμενος ακτιβίστας Στέλιος Ελληνιάδης σε ένα προφητικό κείμενό του πριν από δύο χρόνια υπό τον τίτλο «Συμβολή στο αύριο: Μανιφέστο ανάτασης» προέβλεψε πως η Αριστερά θα χρειαστεί «να καλύψει το κενό της αστικής τάξης, το κενό της σοσιαλδημοκρατίας, το κενό του κέντρου»…

Πριν ψηλαφίσουμε λοιπόν τις κρίσιμες αλλαγές που επιφέρει το μοιραίο Μνημόνιο ΙΙΙ στις εστίες της διαπλοκής, της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής και της καταλήστευσης του δημοσίου πλούτου είναι σκόπιμο να σημειώσουμε δύο ιστορικές παραμέτρους της ελληνικής κακοδαιμονίας για να κατανοήσουμε τι φεύγει και τι έρχεται.

Η πρώτη αφορά στον «κοτζαμπασισμό», δηλαδή στην επικυριαρχία μιας κοινωνικής κάστας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που εκφράστηκε στον εμφύλιο σπαραγμό του 1831, στην δολοφονία του Καποδίστρια κ.ο.κ. Σε έκθεσή του (1947) για την αμερικανική βοήθεια στην Ελλάδα ο επικεφαλής της αρμόδιας επιτροπής Πολ Πόρτερ διαπιστώνει ότι «η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καμιάν άλλη πολιτική πρακτική από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία απαριθμώντας θορυβωδώς τις θυσίες της Ελλάδος», καθώς και ότι «στόχος της είναι να χρησιμοποιήσει την ξένη βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση των προνομίων μίας μικρής κλίκας εμπόρων και τραπεζιτών, οι οποίοι αποτελούν την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα». Η κάστα αυτή με το Μνημόνιο ΙΙΙ θα υποχρεωθεί να λειτουργήσει πλέον με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, αλλιώς θα εκπέσει. Ήδη υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις προσαρμογής τέτοιου τύπου συμφερόντων.

Το Μνημόνιο ΙΙΙ, η σκληρότητα και η ανατρεπτικότητα του οποίου αρχίζει μόλις να γίνεται αντιληπτή, θα μας οδηγήσει εκεί που εμείς θα θελήσουμε να μας πάει. Μια αισιόδοξη τοποθέτηση απέναντί του δεν είναι κατ΄ ανάγκη ούτε χαζοχαρούμενη, ούτε ταξικά μεροληπτική, ούτε φθηνός λαϊκισμός

Οι κοτζαμπάσηδες ήταν η βασική αιτία της «καχεξίας του αστικού στοιχείου στη νεοελληνική κοινωνία και ιδεολογία», όπως την κατέγραψε και την εξήγησε ο μεγάλος στοχαστής Παναγιώτης Κονδύλης. Όμως, φαίνεται πως τώρα έρχεται η σειρά της να κυριαρχήσει στην ιστορική πορεία της χώρας. Ο αμερικανός μαρξιστής φιλόσοφος J. Burnham στο περίφημο βιβλίο του The Managerial Revolution διατυπώνει τη θεωρία πως στις επαναστατικές αλλαγές καθεστώτων, ανεξάρτητα από την εμπλοκή του λαϊκού στοιχείου στην διαδικασία της ανατροπής, την τάξη που εκπίπτει την διαδέχεται η αμέσως επόμενη. Έτσι, η επικείμενη έκπτωση της φεουδαρχίζουσας τάξης των κοτζαμπάσηδων θα διαδεχθεί -κατά Burnham- η αμέσως επόμενη, δηλαδή, η αστική.

Ποιες λοιπόν είναι οι ανατροπές που επέρχονται στις εστίες της κακοδαιμονίας:

1. Στις τράπεζες, καθιερώνονται και εφαρμόζονται οι κανόνες της Τραπεζικής. Όσοι επιχειρηματίες μπορέσουν να στηρίξουν τις επιχειρήσεις τους  και να ρυθμίσουν τα χρέη τους, θα επιβιώσουν. Αλλιώς θα χάσουν τις επιχειρήσεις τους. Επίκειται και αλλαγή διοικητικών συμβουλίων στις τράπεζες με όρους που ευνοούν ξένους μάνατζερ…
2. Στις κατασκευές, που αποτέλεσαν επί δεκαετίες «σούπερ νόβα» φόρων και υπερτιμολογήσεων, πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού αποκάλυψε καρτέλ εργολάβων που επί 27 χρόνια «άρμεγε» το Δημόσιο. Εκτός από τα βαριά πρόστιμα που θα πέσουν, απαιτείται και γραπτή ομολογία για τις παρανομίες που διεπράχθησαν. Στην ουσία πρόκειται για ένα συμβιβασμό μεταξύ Πολιτείας και εργολάβων, καθώς έτσι αφενός αποφεύγονται χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες και αφετέρου αποφεύγεται η δυσλειτουργία, αν όχι καταστροφή, αυτών των εταιρειών, αλλά και οι δυσμενείς συνέπειες που κάτι τέτοιο συνεπάγεται  στα δημόσια έργα. Στην ουσία επιτυγχάνεται η συμμόρφωση ενός κρίσιμου παραγωγικού κλάδου και περιορίζεται δραστικά το καθεστώτος των ανεξέλεγκτων  υπερτιμολογήσεων.
3. Στις κρατικές προμήθειες αλλάζει το σύστημα υπό την επίβλεψη των δανειστών για να τερματισθεί το καθεστώς των στημένων διαγωνισμών, των εκβιασμών, των ενστάσεων κ.ο.κ.
4. Στις ΔΕΚΟ που αποτέλεσαν κεντρικό μοχλό διαπλοκής και αρπαγής του δημοσίου χρήματος, με τις διοικήσεις νέου τύπου ή τις ιδιωτικοποιήσεις, ολικές ή μερικές, θα περιοριστεί δραστικά η εμπλοκή της διαπλοκής και των συμφερόντων.
5. Στο Φορολογικό, αλλά και σε δεκάδες νέους νόμους που έρχονται τα επόμενα χρόνια ως εφαρμοστικοί νόμοι του Μνημονίου ΙΙΙ, με διατάξεις και τις διαδικασίες ελέγχου που υιοθετούν «κλείνουν όλα τα παράθυρα» φοροδιαφυγής και ατασθαλιών με τρόπο ερμητικό. Ο κατάλογος θα είναι ατέλειωτος…

Το μέγα ερώτημα που προκύπτει είναι, αφού δεν μπορέσαμε να τα κάνουμε όλα αυτά μόνοι μας σε διάρκεια δεκαετιών, ώστε οι αλλαγές να μην είναι επώδυνες για τα συνήθη υποζύγια, θα μπορέσουμε να τα εφαρμόσουμε τώρα, μόνοι μας; Και μπορεί άραγε να τα κάνει όλα αυτά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και το υπαρκτό πολιτικό σύστημα;

Στην Ιστορία όλα είναι ανοιχτά, όπως άλλωστε και στη ζωή των ανθρώπων. Εγγυήσεις δεν υπάρχουν, ενδεχομένως ούτε και κανόνες, πέραν εκείνου της ισχύος. Αυτό σημαίνει πως τα καλύτερα μπορούν να συμβούν, όπως και τα χειρότερα. Μπορεί να μην συμβεί και τίποτε και η χώρα να συνεχίσει να σέρνεται. Το Μνημόνιο ΙΙΙ, η σκληρότητα και η ανατρεπτικότητα του οποίου αρχίζει μόλις να γίνεται αντιληπτή, θα μας οδηγήσει εκεί που εμείς θα θελήσουμε να μας πάει.

Μια αισιόδοξη τοποθέτηση απέναντί του δεν είναι κατ΄ ανάγκη ούτε χαζοχαρούμενη, ούτε ταξικά μεροληπτική, ούτε φθηνός λαϊκισμός. Η αισιοδοξία στην Ελλάδα της κατάθλιψης και του brain drain μπορεί να αποτελεί στράτευση στην φωτεινή πλευρά της ζωής, ένας αγωνιστικός πραγματισμός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News