Ενας βιαστικός καφές, ίσως και μια λιχουδιά από τον γειτονικό φούρνο και κάπως έτσι ολοκληρώνεται το καθημερινό πρωινό για τους περισσότερους από εμάς. Ωστόσο διατροφολόγοι, έρευνες και blogs, τα τελευταία χρόνια έχουν βαλθεί να μας πείσουν για την αναγκαιότητα του πρωινού με επιμονή… μαμάς! «Είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας», «δίνει δύναμη και αντοχή στον οργανισμό», είναι κάποια από τα βασικά τους επιχειρήματα. Οπως όμως τονίζει ο καθηγητής παιδιατρικής Ααρον Κάρολ, από την Ιατρική Σχολή της Ιαντιάνα στις ΗΠΑ, σε άρθρο του στους New York Times, τίποτα το ξεχωριστό δεν έχει το γεύμα του πρωινού.

Ο καθηγητής Κάρολ δεν ακυρώνει τη σημασία του πρωινού, πάντοτε ένα θρεπτικό γεύμα είναι πολύτιμο, επιχειρεί όμως μια προσεκτική κριτική σε όλες τις έρευνες που -σχεδόν εμμονικά- έχουν βαλθεί νας μας πείσουν πως το να παίρνεις πρωινό είναι παραπάνω από αναγκαίο ή, ακόμα περισσότερο, πως συντελεί κατά της παχυσαρκίας.

Οπως ισχύει σε πολλές διατροφικές συμβουλές, ο Κάρολ πιστεύει πως η… «δύναμη» του πρωινού βασίζεται σε έρευνες που έχουν κάπως παρερμηνευθεί ή έχουν ειδωθεί με κάποια προκατάληψη. Λίγη αλήθεια μπερδεμένη με ανακρίβειες. Συνηθίζεται βέβαια στους επιστημονικούς – και δη ιατρικούς – κύκλους, η μία έρευνα να αναιρεί την άλλη. Μα εδώ τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Είναι κάτι σαν… φετίχ για τους ερευνητές, να δημοσιεύουν ξανά και ξανά μελέτες που αποδεικνύουν πόσο πολύ συνδέεται το καλό πρωινό με την καλή κατάσταση της υγείας!

Το πλέον εύκολο είναι να εντοπίσουμε έρευνες που συνδέουν την παράλειψη του πρωινού με την κακή κατάσταση της υγείας. Ο Κάρολ αναφέρεται σε μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Circulation το 2013, και διαπίστωσε πως οι άνδρες που δεν συνήθιζαν να γευματίζουν το πρωί, αντιμετώπιζαν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν στεφανιαία νόσο, σε σύγκριση με τους «πρωινούς» τύπους. Με αυτή την αφορμή επισημαίνει το σφάλμα των περισσότερων τέτοιου τύπου ερευνών: πρόκειται για συσχετισμό και όχι για σχέση αιτίου – αποτελέσματος.

Διαπιστώνει μάλιστα μια προκατάληψη στη δημοσίευσή τους. Είναι κάτι σαν… φετίχ των ερευνητών, να δημοσιεύουν ξανά και ξανά μελέτες που αποδεικνύουν πόσο ισχυρά συνδέεται ένα καλό πρωινό με την καλή κατάσταση του οργανισμού και πώς βοηθά στο να μην αυξάνεται το βάρος μας. Από ένα σημείο και μετά, η επανάληψη είναι τόσο συχνή, που σχεδόν δεν υπάρχει λόγος να δημοσιεύονται εκ νέου!

Και αντί να γίνεται μια ξεκάθαρη αξιολόγηση των ευρημάτων, τα συμπεράσματα βασίζονται κυρίως στη συνάφεια, σε ιστορίες άλλων και σπάνια είναι τεκμηριωμένα επιστημονικά. Υπάρχουν ενδιαφέρουσες, αλλά όχι αρκετές, δημοσιεύσεις επιστημόνων που καταδεικνύουν τις μεθοδολογικές αδυναμίες αυτών των ερευνών και επισημαίνουν πως πρέπει να αντιμετωπίζονται τουλάχιστον με σκεπτικισμό, καθώς είναι λίγες οι αξιόπιστες, τυχαιοποιημένες μελέτες που αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο – πως το πρωινό δεν επηρεάζει το βάρος ή την κατάσταση της υγείας.

Ο Κάρολ καταλήγει πως η πιο συνετή στάση απέναντι στο θέμα είναι να παραδεχτούμε πως «δεν έχουμε ιδέα» τι ισχύει και τι όχι. Βάζει στο παιχνίδι και έναν ακόμα παράγοντα, τις οικονομικές συγκρούσεις συμφερόντων, καθώς -τουλάχιστον στις ΗΠΑ- πολλές από αυτές τις μελέτες χρηματοδοτούνται από τη βιομηχανία τροφίμων. Επίσης οι μελέτες αυτές επικεντρώνονται στα παιδιά και υποστηρίζουν πως όσα πιτσιρίκια παραλείπουν το πρωινό έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι υπέρβαρα σε σχέση με τα παιδιά που έχουν ένα πλήρες γεύμα λίγο μετά το ξύπνημα. Μα είναι απολύτως λογικό: ένα πεινασμένο παιδί γυρίζει από το σχολείο με διάθεση να φάει όσο περισσότερο μπορεί. Κανένα παιδί δεν θα πρέπει να στερείται το πρωινό, αν το θέλει. Είναι ένα αυταπόδεικτο γεγονός, που απέχει πολύ από την παραδοχή πως η κατανάλωση πρωινού βοηθά τα παιδιά να μην αυξήσουν το βάρος τους.

Εν κατακλείδι, οι ενδείξεις για τη σημασία του πρωινού είναι κάτι παραπάνω από χαώδεις. Ο Κάρολ κλείνει το σημείωμά του με περίσσιο χιούμορ: «Εάν είστε πεινασμένοι το πρωί, φάτε. Αλλά μη νιώθετε άσχημα αν δεν πεινάτε για πρωινό. Το πρωινό δεν έχει καμία μυστική, μαγική δύναμη!».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News