Ο πιο κοντινός και ο (σχετικά) πιο εφικτός στόχος στην κατάκτηση του Διαστήματος, ο πιο φιλόξενος από τους στόχους και ίσως ο λιγότερο κατανοητός, η Σελήνη, είχε περάσει σε δεύτερη μοίρα μετά τον Αρη. Από τα πρώτα βήματα σε αυτήν ως σήμερα πέρασαν σχεδόν 50 χρόνια όχι τόσο ανεξήγητης, αλλά αδικαιολόγητης, αδράνειας. Είναι δίπλα μας, δεν θα μπορούσαμε να ξαναπάμε;

Ναι. Η δεύτερη γενιά των δυνάμεων που αναπτύσσουν δραστηριότητα στο Διάστημα είναι εδώ και κοιτά μακριά. Οσο και αν οι ΗΠΑ έχουν στρέψει την προσοχή τους στον Αρη και η Ρωσία προσπαθεί να ξαναβρει τον διαστημικό βηματισμό της μετά από κάποιες αποτυχίες, οι ανερχόμενες δυνάμεις της Κίνας και της Ινδίας αρχίζουν να ξανακοιτούν στον δορυφόρο μας. Και όλο και πιο έντονα μαζί τους η Ευρώπη, που ήδη δηλώνει το δικό της φιλόδοξο στόχο: ανθρώπους εξερευνητές ως το 2030 και λίγο αργότερα μια αποικία.

Ισχύς εν τη διαστημική ενώσει

Το 2016 είναι άλλη μία πολυάσχολη χρονιά για την ESA, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος, κατά την οποία θα κοιτάξει πιο εντατικά τα σχέδια επιστροφής – ερευνητικής αρχικά και με φυσική παρουσία στη συνέχεια – στη Σελήνη. Οι φιλοδοξίες της ESA για την εξερεύνηση της Σελήνης αναλύθηκαν εκτενώς σε συμπόσιο στην Ολλανδία τον περασμένο μήνα, το οποίο, πέρα από το επιστημονικό ενδιαφέρον του, ήταν μια προσπάθεια να ακουστούν αυτές οι φιλοδοξίες πιο ψηλά, στα κέντρα των πολιτικών αποφάσεων.

Η Ευρώπη εξερευνά το Διάστημα ενωμένη και έχει και τα ταλέντα, τις γνώσεις και τις ικανότητες να το κάνει σε πιο μεγάλη κλίμακα από σήμερα. Δεν είναι ότι λείπουν και οι αποτυχίες από την ESA, αλλά οι επιτυχίες της είναι εντυπωσιακές, όπως θα τις ήθελε το κοινό (και οι πολιτικοί από τους οποίους σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται η χρηματοδότηση).

Μόνο το εντυπωσιακό επίτευγμα της προσεδάφισης του Philae στην επιφάνεια του κομήτη Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο αρκεί: ένα μηχανημάτακι όσο ένα πλυντήριο που προσεδαφίζεται (περίπου) με επιτυχία μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα μακρία από τη Γη δεν είναι κάτι που γίνεται από όλους κάθε μέρα.

Συνεχής διεθνής προσπάθεια, χτίσιμο πάνω στις παλιές επιτυχίες και νέες συνεργασίες: η τριπλή λογική της ESA

Ο σχεδιασμός έχει μια σειρά από μικρά βήματα και τη συνεργασία ανθρώπων και ρομποτικών συσκευών που θα προσεληνωθούν σε αποστολές πριν από τους αστροναύτες. Οι επανδρωμένες αποστολές μέσα στην επόμενη δεκαετία θα κατευθύνουν τα ρομπότ από τροχιά γύρω από τη Σελήνη και στη συνέχεια μαζί στο έδαφος.

Η εξερεύνηση θα γίνει στις πολικές περιοχές της Σελήνης (κυρίως μέσα σε κρατήρες) όπου, λόγω του ότι σε κάποια σημεία δεν φτάνει ποτέ το φως του ήλιου, οι συνθήκες είναι ιδανικές για τη διατήρηση πάγου από νερό που έφτασε εκεί από προσκρούσεις κομητών. Το νερό, η σχετική προστασία από τον Ήλιο και τις ακραίες μεταβολές της θερμοκρασίας, αλλά και από διαστημικά σκουπιδάκια που δυνητικά απειλούν τις εγκαταστάσεις μιας αποικίας, δίνουν ακόμα περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας σε μια τέτοια προσπάθεια.

Ακόμα πιο μακρινός, πιο φιλόδοξος και πιο μακροπρόθεσμα χρήσιμος στόχος η κατασκευή σεληνικής αποικίας στη δεκαετία του 2030. Η ESA βλέπει σε αυτή την αποικία τη συνέχεια του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, μια πολυεθνική προσπάθεια, επιστημονική και – να μην το ξεχνάμε αυτό – ειρηνική.

Μια τέτοια προσπάθεια, επειδή θα πρέπει καταρχάς να είναι ένα επιστημονικό εργαστήριο, έχει επιλύσει εδώ στη Γη, πολλά πρακτικά ζητήματα για την αυτονομία των αποίκων, τόσο ως προς τη ζωή όσο και ως προς το κυρίως έργο που θα κληθούν να φέρουν σε πέρας. Στο συμπόσιο αναλύθηκαν εκτενώς· ακόμα φυσικά πολλά είναι άλυτα, αν και είμαστε σε καλό δρόμο αν λάβουμε υπόψη και την εμπειρία του Αρη. Για παράδειγμα, ένα αυτοκινούμενο ρόβερ για τους γεωλόγους της αποικίας θα είναι πάνω κάτω σαν αυτά που εξακολουθούν να εξερευνούν τον κόκκινο πλανήτη.

Τις επόμενες δεκαετίες στη Σελήνη θα επικρατεί… συνωστισμός εξερευνητικών αποστολών από πολλές ανερχόμενες δυνάμεις του Διαστήματος

Η επιστροφή στη Σελήνη είναι πολυεθνική, όχι μόνο γιατί και η ESA είναι πολυεθνική. Η Ρωσία, η Ινδία, η Κίνα και η Ιαπωνία σχεδιάζουν αποστολές το ίδιο διάστημα, πριν και μετά το 2020, με απώτερο στόχο τουλάχιστον για την Κίνα και την Ινδία την προσεδάφιση επανδρωμένων αποστολών. Τέτοια πληθώρα αποστολών δεν είχε δει η Σελήνη ούτε τη δεκαετία του 1960, στο αποκορύφωμα της (ψυχροπολεμικής) κούρσας Αμερικής και Σοβιετικής Ενωσης· η πρώτη κοιτά πια προς τον Αρη για να φτάσει πριν το 2040.

Η ελληνική «συμμετοχή»

Κάποιες από τις κινήσεις της ESA θα γίνουν με τη συνεργασία της Ρωσίας που ενδιαφέρεται εκ νέου για την εξερεύνηση του δορυφόρου μας – άλλωστε και στη δεκαετία του 1960 ήταν πιο δραστήρια σε αυτό από τις ΗΠΑ. Μαζί φέτος προγραμματίζουν μια αποστολή στον Αρη (εκτοξεύεται αυτόν τον Μάρτιο) και υπάρχουν οι συνθήκες – και αυτό επισημάνθηκε στο συνέδριο – για κοινές σεληνικές αποστολές.

Σε όλα αυτά, έστω και έμμεσα, μετέχει -έκπληξη ίσως- και η Ελλάδα, που είναι συνεργαζόμενο μέλος της ESA από το 1994 και πλήρες μέλος -το 16ο- από το 2005. Ως μέλος συνεισφέρουμε γύρω στα 12 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο (εισφορά ανάλογη με το ΑΕΠ) από τα περίπου 4 δισ. ευρώ του προϋπολογισμού της ESA. Χρήματα που ελπίζουμε οι ευρωπαίοι πολίτες να δούμε κάποια στιγμή να πιάνουν έπρακτα τόπο.

Ξανά στον δορυφόρο μας

Για περίπου 20 χρόνια, μετά την τελευταία αποστολή του προγράμματος Απόλλων ως και τα μέσα της δεκαετίας του ’90, οι αποστολές στη Σελήνη ήταν πολύ λίγες, παρά το ότι θα έπρεπε να είναι από τις πιο εύκολες. Σαν να ξεχάσαμε το δρόμο για το πιο κοντινό στόχο πέρα από την ατμόσφαιρα, αλλά είχε χαθεί και η τεράστια γοητεία της πρώτης κατάκτησης (έμειναν φυσικά οι φωτογραφίες). Μετά, το παιχνίδι άνοιξε και, πέρα από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, με όσα προβλήματα είχε συσσωρεύσει στην πορεία, και άλλοι παίκτες ενδιαφέρονταν για το βαθύ Διάστημα.

Για αυτές τις διαστημικές περιπέτειες, το πιο μεγάλο κίνητρο δεν είναι μόνο τα επιστημονικά οφέλη, οι γνώσεις, το γόητρο και μια επίδειξη των ικανοτήτων. Είναι το πιο βαθύ κίνητρο της ανθρώπινης περιέργειας, για αυτό που είναι εκεί, όπως λέγαμε παλιά για το Εβερεστ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News