Το παγκόσμιο εμπόριο συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας από μία κατηγορία μεταφορών στην οποία πρωταγωνιστεί παγκοσμίως η Ελλάδα: από την ποντοπόρο ναυτιλία. Οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες δεν έσπασαν, επειδή χιλιάδες καράβια, με εκατοντάδες χιλιάδες ναυτικούς στις τιμονιέρες, στα μηχανοστάσια, στα ντεκ και στους μπουλμέδες, κράτησαν τη ρότα του διεθνούς εμπορίου ζωντανή πλέοντας αδιαλείπτως σε όλες τις θάλασσες του κόσμου. Ο ελληνικός εφοπλισμός και οι έλληνες ναυτεργάτες συνέβαλαν τα μέγιστα σε αυτήν την προσπάθεια.
Παρά την επέλαση της ίωσης του κορονοϊού σε όλον τον κόσμο και παρά την αναστολή των οικονομικών δραστηριοτήτων σε όλες τις χώρες, οι άνθρωποι της θάλασσας δεν σταμάτησαν ούτε λεπτό να εργάζονται. Χάρη στην εργασία τους, τα κάθε είδους εμπορεύματα πάτησαν τους ντόκους και κατόπιν ανέβηκαν σε ράφια αποθηκών και καταστημάτων, όμως οι ίδιοι οι ναυτικοί ποτέ δεν πάτησαν στεριά, ούτε καν για λίγες ώρες: έμειναν αιχμάλωτοι μέσα στο δεύτερο σπίτι τους, στο καράβι, χωρίς να μπορούν να μεταβούν όχι σε κάποιο αεροδρόμιο για να επιστρέψουν στις οικογένειές τους, αλλά ούτε καν στο πλησιέστερο λιμανίσιο μπαρ για να ξεσκάσουν.
Πολλούς ναυτικούς το lockdown τους βρήκε εν πλω, λίγο πριν δέσουν κάβο, και έκτοτε παραμένουν εντός του πλοίου. Δεν αποβιβάστηκαν, δεν γύρισαν στις πατρίδες τους. Ωστόσο έκαναν τη δουλειά τους με τον καλύτερο τρόπο και σε πολύ δύσκολες συνθήκες, προς όφελος όλων μας. Ο Guardian ανέφερε δεκάδες τέτοιες περιπτώσεις. Κάποιος ξεφόρτωσε στη Γαλλία γκάζι και έμεινε χωρίς σύμβαση με την εταιρεία του, αλλά κόλλησε στο πλοίο αλλά απαγορεύεται λόγω καραντίνας η αποβίβασή του, ενώ μαζί του «βράζουν» πια και άλλοι 34 αξιωματικοί και ναύτες από όλα τα μέρη του κόσμου που θέλουν να πάνε στα σπίτια τους αλλά δεν μπορούν.
Τα επιπλέον λεφτά που παίρνουν καλά είναι, ωστόσο δεν τους ξαλαφρώνουν τον καημό: «Φορτώνουμε, πλέουμε και εκφορτώνουμε. Αλλά αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε ότι είμαστε παγιδευμένοι. Στην ουσία είμαστε κρατούμενοι, αφού δεν υπάρχει τρόπος να κατεβούμε από το καράβι»… Αυτή είναι μια φράση που εκφράζει τον κάθε εγκλωβισμένο ναυτικό αυτήν την ώρα, ανεξαρτήτως ειδικότητας και εθνικότητας. Το βρετανικό Μέσο υπολόγισε ότι 150.000 ναυτικοί είναι εγκλωβισμένοι στην αφύσικη για την εμπορική ναυτιλία και παράτυπη κατάσταση της επ’ αόριστον εργασίας χωρίς συμβάσεις, επειδή αυτές έχουν ήδη λήξει. Είναι άνθρωποι που συνεχίζουν να εργάζονται επειδή δεν έχουν απολύτως καμία άλλη επιλογή. Τρελή κατάσταση, ασφαλώς.
Στα πληρώματα των φορτηγών πλοίων έχει πέσει το βαρύ φορτίο της παραλαβής, μεταφοράς και παράδοσης του 90% των παγκοσμίως διακινουμένων εμπορικών αγαθών. Είναι 1,2 εκατομμύριο ψυχές, ένα σκληροτράχηλο εργατικό δυναμικό που αποδίδει έργο υπό επικίνδυνες συνθήκες και εργαζόμενο χωρίς ρεπό. Τώρα, στις έκτακτες συνθήκες λόγω της πανδημίας, η αντοχή τους έχει φθάσει στα όριά της. Υπάρχει κόπωση, υπάρχει και κατάθλιψη.
Οι συνδικαλιστικοί φορείς των ναυτικών καταγγέλλουν ότι δεν επιτρέπεται ακόμη και η αποβίβασή τους σε λιμάνια με σκοπό να επισκεφθούν γιατρό, για παθήσεις που είναι εντελώς άσχετες με την ίωση του κορονοϊού. Την ανησυχία τους συμμερίζονται και οι διεθνείς ναυτιλιακοί οργανισμοί, οι οποίοι προειδοποιούν για την πιθανότητα υγειονομικής κρίσης εντός των πλοίων. Πιέζουν τις κυβερνήσεις να άρουν τους περιορισμούς ώστε να επιτρέψουν τα μέλη των πληρωμάτων στα σπίτια τους, αλλά μέχρι στιγμής με ελάχιστη επιτυχία.
Η αλήθεια είναι, παρατήρησε ο Guardian, ότι πολλές κυβερνήσεις καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες για να διασφαλίσουν την ασφαλή παράδοση των φορτίων, ωστόσο δεν υπάρχει ανάλογη ευαισθησία για τους ναυτικούς. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε κατευθυντήριες γραμμές για τη διευκόλυνση της ασφαλούς κίνησης των ναυτικών, προτείνοντας τέσσερις βασικούς λιμένες (Σιγκαπούρη, Ρότερνταμ, Γιβραλτάρ, Χονγκ Κονγκ) όπου θα είναι εφικτές οι αλλαγές πληρωμάτων, όμως τα συνδικάτα λένε ότι τα εμπλεκόμενα κράτη προς το παρόν δεν ανταποκρίνονται.
Οι θέσεις των πλοιοκτητών ξηρού φορτίου
Την ανησυχία του για την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στα φορτηγά πλοία σε όλες τις θάλασσες της Γης εξέφρασε και ο Δημήτριος Φαφαλιός (ένθετη φωτογραφία), πρόεδρος της ελληνικής ναυτιλιακής εταιρείας Fafalios Shipping S.A. και πρόεδρος της διεθνούς ενώσεως πλοιοκτητών ξηρού φορτίου INTERCARGO: «Οι ναυτικοί μας δεν πρέπει να ξεχαστούν. Το ζήτημα της αλλαγής του πληρώματος πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του κλάδου. Οι ναυτικοί είναι μεταξύ των βασικών εργαζομένων στον κόσμο, ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια αλυσίδα μεταφορών. Ολα τα ναυτικά έθνη, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια πρέπει, επειγόντως, να επιτρέψουν την είσοδο και έξοδο των ναυτικών, με απαραίτητες διαδικασίες ασφαλείας, επιτρέποντάς τους επαναπατρισμό με έγγραφα ναυτικού και χωρίς βίζα».
Και ο κ. Φαφαλιός τονίζει ότι τίθεται εν κινδύνω ολόκληρη η εφοδιαστική αλυσίδα: «Χωρίς αποτελεσματικές αλλαγές στο πλήρωμα, η αλυσίδα εφοδιασμού θα καταρρεύσει, οδηγώντας σε βασικές ελλείψεις προϊόντων και σε μεγαλύτερες δυσκολίες για τους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο».
Η καταπόνηση των ηρωικών ναυτικών εγκυμονεί, πράγματι, κινδύνους και για την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Προ ημερών, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (International Maritime Organization) προειδοποίησε τα 174 κράτη-μέλη του ότι το εμπόριο και οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα «σταματήσουν» αν δεν αντικατασταθούν τα πληρώματα των πλοίων. Σημειωτέον ότι η συνέχιση για άλλες δύο εβδομάδες της εργασίας των ναυτικών των οποίων οι συμβάσεις έληξαν συνιστά παραβίαση των κανονισμών
Ναυτικοί: «Δεν είμαστε παρίες»
Ενας έμπειρος ολλανδός ναύτης, 60χρονος, με 43 χρόνια υπηρεσίας στο φυλλάδιο, είπε το παράπονό του: «Αντιμετωπιζόμαστε σαν παρίες, σαν εγκληματίες. Δεν μπορούμε να πάμε στην ξηρά για μια βόλτα ή για μια μπίρα, ούτε καν για επίσκεψη σε ιατρείο. Στην Ολλανδία επαναπατρίστηκαν τουρίστες που βρίσκονταν σε κάθε μέρος του κόσμου, όμως ξέχασαν εμάς»…
Ο Αντρέι Κογκάνκοφ, ο 47χρονος ρώσος καπετάνιος του τάνκερ «Spetses Lady» (με σημαία Σιγκαπούρης αλλά προφανώς ελληνικών συμφερόντων), ανέφερε στον Guardian ότι το συμβόλαιό του έληξε τον Μάρτιο, αλλά η προγραμματισμένη αλλαγή πληρώματος στο Κατάρ ακυρώθηκε λόγω του lockdown, αναγκάζοντάς τον να συνεχίσει να δουλεύει. Το συμβόλαιό του έχει πλέον παραταθεί για δύο μήνες. «Αισθανόμαστε εξαντλημένοι» υπογραμμίζει ο καπετάνιος. «Δουλεύουμε σκληρά, μεταφέροντας επικίνδυνα φορτία. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, με συγκέντρωση. Οταν είμαστε έξι ή επτά μήνες στο πόστο, κουραζόμαστε, χάνουμε τη συγκέντρωσή μας»…