Τον περασμένο Δεκέμβριο, η φίλη μου η Μαρία* και ο επί πολλά χρόνια σύντροφός της Κεμάλ* κατοχύρωσαν τη σχέση τους με σύμφωνο συμβίωσης που υπέγραψαν σε ένα αθηναϊκό συμβολαιογραφείο. Μετά ο Κεμάλ έκανε αίτηση στην Υπηρεσία Αλλοδαπών για έκδοση άδειας παραμονής και το ραντεβού κλείστηκε για τον Μάιο. Τότε θα έπαιρνε προσωρινή άδεια παραμονής στην Ελλάδα για έναν χρόνο (που ανανεώνεται στη συνέχεια για περισσότερα χρόνια), με την οποία θα μπορούσε να πηγαινοέρχεται άνετα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Ο κορονοϊός, όμως, χάλασε τα σχέδιά τους. Τον Μάιο, εν μέσω lockdown, όλες οι υπηρεσίες ήταν κλειστές στην Ελλάδα, ο Κεμάλ ήταν έτσι κι αλλιώς απομονωμένος στο σπίτι του στην Κωνσταντινούπολη και αντίστοιχα η Μαρία στην Αθήνα.
«Δεν μπορώ άλλο WhatsUp, Messenger και Zoom», μου λέει η Μαρία στο Messenger φυσικά. «Θέλω επιτέλους να τον δω τρισδιάστατο». Δεν έχουν χωρίσει ξανά για τόσο μεγάλο διάστημα, η τελευταία φορά που συναντήθηκαν ήταν πριν από έξι μήνες όταν η Μαρία είχε πάει όπως συνήθως για τρεις εβδομάδες στην Πόλη.
Γνωστός εικαστικός στη χώρα του, ο Κεμάλ θα μπορούσε τώρα να έρθει στην Ελλάδα. Μόνο που η Τουρκία δεν αναγνωρίζει το σύμφωνο συμβίωσης και για να του επιτραπεί η έξοδος από τη χώρα πρέπει, εκτός από το διαβατήριό του, να έχει βίζα ελληνική και άδεια παραμονής στην Ελλάδα, πράγμα που προσπαθεί τώρα να διευθετήσει μέσω ελληνικού προξενείου η Μαρία και ελπίζει ότι θα τα καταφέρει.
Ζευγάρια από διαφορετικές χώρες ανεβάζουν τις ιστορίες τους στο Instagram
Η Μαρία και ο Κεμάλ, όμως, δεν είναι το μοναδικό ζευγάρι που χώρισε ο κορονοϊός. Τον Απρίλιο η Σάρα γύρισε στην πατρίδα της, τη Γερμανία, αφήνοντας πίσω στην Ιορδανία τον φίλο της Φαρές, αβέβαιη για το πότε θα μπορούσαν να ξαναβρεθούν: «Σκεφτόταν ότι μπορεί να χρειαζόταν να περάσουν δύο μήνες», είπε ο Φάρες στον Μάικλ Σάφι ανταποκριτή του Guardian στη Μέση Ανατολή. Μέσα του όμως έπαιζε να γίνουν έξι οι μήνες, αν και «δεν της το είπα», λέει.
Ανύπαντρα ζευγάρια από διαφορετικές χώρες υπήρξαν τα «ήσυχα» θύματα του σφραγίσματος των συνόρων σε όλο τον κόσμο εξαιτίας της πανδημίας Covid-19. Σύμφωνα με τον Guardian περίπου 9.000 Ευρωπαίοι εκτιμάται ότι έχουν αποκοπεί από τους συντρόφους τους, που βρίσκονται εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, πράγμα που έχει συμβεί και σε χιλιάδες άλλα ζευγάρια τα οποία χωρίστηκαν με τον ίδιο τρόπο αλλού.
Ανάμεσά τους είναι και ο γερμανός προγραμματιστής Φέλιξ Ούρμπασικ, που δεν μπορεί να βρεθεί με την Εϊπριλ, την αυστραλή σύντροφό του, η οποία κόλλησε στο Σίδνεϊ μετά την απαγόρευση των ταξιδιών. Τον Ιούλιο, ο Ούρμπασικ βρήκε μια ομάδα στο Facebook με άτομα σε παρόμοια κατάσταση με τη δική του και δημιούργησε μια ιστοσελίδα και ένα φόρουμ στο οποίο μοιράζονται τις ιστορίες τους και οργανώνουν δράσεις. «Την πρώτη, κιόλας, εβδομάδα είχε 50.000 επισκέψεις», θυμάται.
Από τις διάφορες ομάδες στα social media και τις ιστοσελίδες προέκυψε η καμπάνια «Love Is Not Tourism» (με hashtags #loveisnottourism, #loveisessential #liftthetravelban και στην Ελλάδα petition), με στόχο να ασκηθούν πιέσεις σε χώρες για την άρση της απαγόρευσης των ταξιδιών για ζευγάρια με σταθερή σχέση. «Δεν είμαστε τουρίστες», λέει η ιστοσελίδα της καμπάνιας. «Δεν θέλουμε να ταξιδέψουμε για να επισκεφτούμε τα αξιοθέατα. Έχουμε έναν προορισμό: την αγκαλιά των αγαπημένων μας. Είμαστε πρόθυμοι να μπούμε σε καραντίνα για όσο καιρό χρειάζεται. Είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε τεστ όσες φορές χρειάζεται», λένε.
Tweet με το οποίο η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον υποστηρίζει την είσοδο στην ΕΕ συντρόφων ευρωπαίων πολιτών από άλλες χώρες
Ευτυχώς έχουν αρχίσει να ακούγονται. Η Δανία, η Νορβηγία, η Ολλανδία και άλλες έξι χώρες είναι από τις πρώτες που επιτρέπουν στους αγαπημένους των πολιτών τους να εισέρχονται, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν αρνητικό τεστ Covid-19.
Υπάρχουν βέβαια και κάποια εμπόδια: Οι νορβηγικές αρχές λένε ότι τα ζευγάρια θα πρέπει να είχαν συναντηθεί τουλάχιστον μία φορά προηγουμένως και να ήταν μαζί τουλάχιστον εννέα μήνες. Η Ολλανδία ορίζει το διάστημα της σχέσης σε τρεις μήνες, αλλά τα ζευγάρια θα πρέπει να είχαν «τακτικές» συναντήσεις τότε. Η εξαίρεση της Γαλλίας, που ανακοινώθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο, απαιτεί από τα ζευγάρια να παρουσιάσουν αποδείξεις για τη σχέση τους σε ένα τοπικό προξενείο.
Η εκστρατεία έχει κερδίσει την υποστήριξη της ΕΕ, με τις Βρυξέλλες να προωθούν μια συνάντηση των μεθοριακών αρχών των κρατών μελών για να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις. Η πρόοδος εκτός Ευρώπης, όμως, είναι πιο αργή, ειδικά σε περιοχές που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μεγάλες επιδημίες και σε συντηρητικές χώρες όπου οι σχέσεις εκτός γάμου είναι ταμπού.
«Στην Ευρώπη, από την αρχή υπήρχαν άνθρωποι με πολιτικές διασυνδέσεις, και αυτό είναι κάτι που μας λείπει στον υπόλοιπο κόσμο: κάποιος που γνωρίζει κάποιον που γνωρίζει κάποιον άλλο», λέει ο Ούρμπασικ στον Guardian.
Στην Ιορδανία, ο Φαρές πέρασε τους τελευταίους μήνες προσπαθώντας να βρει έναν τρόπο να πάει στη Γερμανία, ενώ το αεροδρόμιο της χώρας του ήταν ακόμα κλειστό και αρκετές προγραμματισμένες επαναλειτουργίες ακυρώθηκαν την τελευταία στιγμή.
Για μήνες, η Γερμανία δεν επέτρεπε την επανένωση ζευγαριών από διαφορετικές χώρες. Μετά ξαφνικά -την περασμένη Παρασκευή- πρόσθεσαν τα ανύπαντρα ζευγάρια στη λίστα των εξαιρέσεων. Η Σάρα άκουσε τα νέα στο τοπικό ραδιόφωνο. Έστειλε μήνυμα στον Φαρές και όταν εκείνος δεν της απάντησε αμέσως, του τηλεφώνησε: «Ακουσες τα νέα;», τον ρώτησε. «Ήταν η μεγαλύτερη ελπίδα μου», της απάντησε.
Λέει, όμως, ότι η χαρά του μετριάζεται από την κατάσταση των λιγότερο τυχερών φίλων του με συντρόφους στον Λίβανο και σε άλλες χώρες, που ζουν «εδώ και μήνες χωρίς φως στην άκρη του τούνελ».
Στο φόρουμ της καμπάνιας υπάρχουν ιστορίες που απεικονίζουν το κόστος του κορονοϊού όσον αφορά σχέσεις που διακόπηκαν και εραστές που χωρίστηκαν. «Είναι σαν ποινή φυλάκισης», είπε μια γυναίκα που βρίσκεται στη Νότια Αφρική, η οποία έχει αποκοπεί από τον αμερικανό σύζυγό της από τον Απρίλιο. «Θέλουμε απλά να ζήσουμε τη ζωή μας μαζί», λέει.
Ενα ταξίδι στις ΗΠΑ τους χώρισε όταν τα σύνορα με την Γουατεμάλα έκλεισαν
«Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι [οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις] σημαίνουν ότι δεν μπορείς να πας για καλοκαιρινές διακοπές στο Μπαλί», λέει ο Ούρμπασικ. «Αλλά δεν πρόκειται για διακοπές, πρόκειται για τη ζωή των ανθρώπων. Είναι ένας διασυνδεμένος κόσμος και το να έχεις συντρόφους ή οικογένεια στο εξωτερικό είναι φυσιολογικό αυτές τις ημέρες«.
«Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ήδη χάσει αγαπημένους, των οποίων οι σύντροφοι υποβάλλονται σε χειρουργικές επεμβάσεις, που έχουν γεννήσει παιδιά. Φανταστείτε να έχετε αποκτήσει το πρώτο σας παιδί και να μην μπορείτε να το δείτε», λέει. «Δεν είναι κάτι που μπορείς να το ξαναζήσεις».
Στο μεταξύ, ο Φαρές ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του ταξιδιού στο εξωτερικό στην εποχή του κορ0νοϊού, η Μαρία προσπαθεί να εξασφαλίσει βίζα για να έρθει ο Κεμάλ στην Αθήνα και ο Ούρμπασικ να βοηθήσει την αγαπημένη του Εϊπριλ να πετάξει επιτέλους στην Γερμανία. Θα τους πάρει καιρό αλλά τουλάχιστον αυτοί έχουν βρει έναν δρόμο: «Αυτό που σε σκοτώνει με αυτούς τους περιορισμούς είναι το συναίσθημα ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Απλά περιμένεις και περιμένεις. Γι ‘αυτό το ξεκίνησα [τον ακτιβισμό], τουλάχιστον έτσι νιώθεις ότι κάνεις κάτι», λέει ο γερμανός προγραμματιστής.
*Τα ονόματα είναι αλλαγμένα