Στο νέο βιβλίο του Ολιβερ Μπέρκμαν, «Four Thousand Weeks: Time Management for Mortals» («Τέσσερις χιλιάδες εβδομάδες: Διαχείριση χρόνου για θνητούς»), το οποίο έγινε αμέσως μπεστ σέλερ, ο αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας επισημαίνει ότι «η κατά προσέγγιση διάρκεια όλου του ανθρώπινου πολιτισμού, από τους αρχαίους Σουμέριους της Μεσοποταμίας μέχρι σήμερα, είναι ένας αρκετά μικρός, εξαψήφιος αριθμός εβδομάδων: 310.000».
Αν τώρα θέλουμε να το εξατομικεύσουμε, θα δούμε ότι κάποιος που ζει, για παράδειγμα, μέχρι τα 80 του έχει πολύ λιγότερες εβδομάδες στη διάθεσή του. Πολλαπλασιάστε το 80 με το 52 (τον αριθμό των εβδομάδων που έχει ένα έτος) και θα δείτε ότι είναι περίπου όσες αναφέρονται στον τίτλο του βιβλίου. «Η μέση ανθρώπινη διάρκεια ζωής είναι παράλογα, τρομακτικά, προσβλητικά μικρή», γράφει ο Μπέρκμαν. Πράγματι, έτσι ακριβώς είναι. Με δεδομένο αυτό τον περιορισμό, λοιπόν, τι πιο λογικό από το να αναζητούμε τρόπους για να στριμώχνουμε όλο και περισσότερα πράγματα στον πεπερασμένο αριθμό των ημερών μας.
Ο Ολιβερ Μπέρκμαν, ωστόσο, υποστηρίζει ότι αυτός ο τρόπος διαχείρισης του χρόνου είναι λανθασμένος. Αντί να αναζητούμε στρατηγικές παραγωγικότητας, το βιβλίο του ενθαρρύνει μια εσωτερική αλλαγή της οπτικής μας, γράφει ο Τζο Πίνσκερ στο Atlantic. Και μας προκαλεί να αντιμετωπίσουμε μια σειρά από παρηγορητικές ψευδαισθήσεις, που πολλοί από εμάς προτιμούμε, αντί να δεχτούμε την ψυχρή αλήθεια: ότι, δηλαδή, θα πεθάνουμε χωρίς να έχουμε προλάβει να κάνουμε πολλά από τα πράγματα που μας ενδιαφέρουν· ότι κάθε δέσμευση που αναλαμβάνουμε απέναντι σε ένα άτομο, ένα μέρος ή μια σειρά εργασιών αποκλείει αμέτρητες άλλες που μπορεί να μας γεμίζουν περισσότερο· ότι η ζωή μας έχει περάσει ήδη…
Με αφορμή το βιβλίο του Ολιβερ Μπέρκμαν, ο Πίνσκερ μίλησε πρόσφατα μαζί του για το πώς, αποδεχόμενοι αυτή την τρομακτική αλήθεια, μπορούμε να κάνουμε πράγματα που μας ενδιαφέρουν περισσότερο. Τον ρώτησε κατ΄αρχάς γιατί οι στρατηγικές διαχείρισης του χρόνου δεν καταφέρνουν να μειώσουν το άγχος μας ακόμη και όταν επιτυγχάνουν τον στόχο τους που είναι η ενίσχυση της παραγωγικότητας.
Είναι επιτυχημένες με την έννοια ότι επεξεργάζεται κανείς περισσότερες εισροές, λέει ο συγγραφέας, επισημαίνοντας ωστόσο ότι ζούμε σε έναν κόσμο με άπειρες εισροές: emails που θα μπορούσατε να λάβετε, απαιτήσεις που θα μπορούσαν να έχουν οι άλλοι από εσάς ή φιλοδοξίες που θα μπορούσατε να έχετε εσείς. Το να γίνετε καλύτεροι σε αυτά δεν σημαίνει ότι θα τα ολοκληρώσετε, επομένως η υπόσχεση να φτάσετε σε ένα σημείο στο οποίο θα αισθάνεστε ευτυχείς είναι λανθασμένη στη βάση της εξ αρχής, λέει ο Μπέρκμαν. Και συμπληρώνει ότι όσο πιο αποτελεσματικός γίνεται κανείς, τόσο περισσότερες εισροές προσελκύει. Αν μαθευτεί ότι απαντάει στα email τόσο περισσότερα θα λαμβάνει, και αυτή η ιδέα ισχύει για τα πάντα: αν αποκτήσει τη φήμη ότι είναι γρήγορος στη δουλειά του, τόσο περισσότερα πράγματα θα του αναθέτουν.
Να δεχτούμε, λοιπόν, ότι θα υπάρχουν πάντα πάρα πολλά που θα πρέπει να κάνουμε; Χρειάζεται να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε πεπερασμένα πλάσματα που ζούμε σε έναν κόσμο περιορισμών και πεισματικής πραγματικότητας, απαντάει ο Μπέρκμαν. Μόλις πάψει η αυταπάτη ότι μια μέρα θα γίνετε ικανοί να κάνετε τα πάντα, μπορείτε να πάρετε καλύτερες αποφάσεις για τα πράγματα στα οποία θα εστιάσετε και ποια θα παραμελήσετε. Γιατί αν δεν αντιμετωπίσετε αυτή την αλήθεια, κάθε φορά που έχετε μια νέα ιδέα για κάποιο έργο που θα θέλατε να ξεκινήσετε, θα κάνετε το λάθος να το προσθέσετε στη λίστα, επειδή δεν συνειδητοποιείτε ότι «για να το κάνω αυτό θα πρέπει να παραμελήσω κάτι άλλο».
Η κουλτούρα της παραγωγικότητας μάς ενθαρρύνει να πιστεύουμε ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε τέτοιου είδους συμβιβασμούς, πράγμα που όμως, δεν ισχύει στην πραγματικότητα.
Σε τι χρησιμεύει, λοιπόν, η διαχείριση χρόνου αν όχι στο να κάνεις περισσότερα πράγματα; Ο Μπέρκμαν διευκρινίζει κατ’ αρχάς ότι δεν είναι λάθος να είναι κανείς πιο αποτελεσματικός. Είναι υπέροχο, λέει, το να μπορείς να κάνεις τα πράγματα πιο γρήγορα. Αλλά μπορεί να είναι κανείς αποτελεσματικός αφιερώνοντας περισσότερο από τον περιορισμένο χρόνο του σε πράγματα που τον ενδιαφέρουν βαθιά και λιγότερο σε πράγματα που δεν έχουν σημασία. Μια ζωή που δαπανάται κυνηγώντας τον μύθο ότι μπορείς να κάνεις τα πάντα, έχει λιγότερο νόημα από μια ζωή εστιασμένη σε μερικά πράγματα που έχουν σημασία.
Ωστόσο, συχνά οι άνθρωποι αναβάλλουν χρονοβόρα projects, που τα θέλουν με πάθος, όπως, για παράδειγμα, να γράψουν ένα μυθιστόρημα, επειδή έχουν την αίσθηση ότι κάποια στιγμή θα τα καταφέρουν, λέει στον Μπέρκμαν ο νεαρός δημοσιογράφος του Atlantic. Ψυχολογικά μιλώντας, τι μας εμποδίζει να κάνουμε τα μεγάλα πράγματα που μας ενδιαφέρουν; Ολοι νιώθουμε ότι μας κατακλύζουν πολλά μικρά πράγματα που πρέπει να γίνουν, ενώ έχουμε μεγάλα πράγματα που θα θέλαμε να κάνουμε. Για να τα κάνουμε, πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε πολύ χρόνο για να συγκεντρωθούμε σε αυτά χωρίς περισπασμούς από τα μικροπράγματα. Οπότε, αντί να αρχίσουμε να γράφουμε το μυθιστόρημα, αποφασίζουμε να διαβάσουμε τα emails μας και να ασχοληθούμε με όποιες άλλες εκκρεμότητες, αλλά αυτά δεν τελειώνουν ποτέ, μας υπενθυμίζει ο Μπέρκμαν.
Ο μόνος τρόπος για να προσεγγίσετε τα σημαντικά πράγματα, λέει, είναι: Αντί να προσπαθείτε να ξεμπερδέψετε με όλα τα άλλα πράγματα, ασχοληθείτε πρώτα με τα σημαντικά, και απλώς ας γίνει ό,τι θέλει με τα υπόλοιπα.
Στο βιβλίο του ο Μπέρκμαν αναφέρεται, ακόμη, στη γνωστή ιδέα ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν σχεδιαστεί για να μας αποσπούν την προσοχή, κάτι που είναι πραγματικά ανησυχητικό. Ωστόσο, επισημαίνει, ότι στην πραγματικότητα κάποιο κομμάτι μας θέλει να αποσπαστεί μόλις καθίσουμε να κάνουμε πράγματα που μας ενδιαφέρουν: «Αν δουλεύω σε ένα δύσκολο άρθρο, δεν σημαίνει ότι είμαι πολύ χαρούμενος που το κάνω, αλλά έρχεται το Twitter και με απομακρύνει από αυτό. Αντίθετα, τρέχω στο Twitter γιατί το άρθρο με δυσκολεύει και με κάνει να νιώθω άβολα, ενώ το Twitter υπόσχεται το αντίθετο», εξηγεί στο Atlantic ο αμερικανός συγγραφέας.
«Ο λόγος που επιδιώκουμε την απόσπαση της προσοχής είναι ότι το να δουλεύουμε πάνω σε πράγματα που μας ενδιαφέρουν είναι συχνά τρομακτικό», λέει. «Μας φέρνει σε επαφή με όλους τους περιορισμούς μας· τα ταλέντα μας μπορεί να μην ανταποκρίνονται σε αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε και δεν μπορούμε να ελέγξουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Εάν γράφετε ένα δύσκολο άρθρο, για παράδειγμα, δεν γνωρίζετε εκ των προτέρων ότι θα βγει καλό, κάτι που μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε περιορισμένοι και φυλακισμένοι από την πραγματικότητα. Εν τω μεταξύ, το Διαδίκτυο είναι απεριόριστο, σερφάροντας στα απεριόριστα κύματα του ιστού και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει κανείς την αίσθηση μιας παντοδύναμης συνείδησης. Και είναι πολύ ανακουφιστικό».
Ο ίδιος ο Μπέρκμαν δεν έχει ξεφύγει από το άγχος που προκαλεί το πέρασμα του χρόνου: «Ακόμα κι αν αποδεχτώ την ιδέα ότι ο χρόνος μου είναι περιορισμένος, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι τεχνικές διαχείρισης του χρόνου είναι άχρηστες» λέει και αποκαλύπτει ότι πρόσφατα άρχισε να πειραματίζεται ξανά με την Τεχνική Πομοντόρο, μια μέθοδο που σπάει τον χρόνο εργασίας –με χρονόμετρο– σε 25λεπτα με διαλείμματα ανάμεσά τους. Παλεύει, επίσης, με τους σωρούς των emails, αλλά ακόμη και όταν δεν μπορεί να τα διεκπεραιώσει όλα, νιώθει πιο ήσυχος από ό,τι κάποτε. Προσπαθεί να τους αφιερώνει συγκεκριμένο χρόνο και μετά το τέλος αυτού του χρόνου, «λέω, εντάξει, μόχθησα για μια επαρκή ποσότητα και μετά προχωράω, αντί να κολλήσω στη σκέψη ότι θα έπρεπε τελικά να δω όλα τα εισερχόμενά μου».
Inbox Zero, το λένε αυτό και χρειάζεται μεγάλος καταναγκασμός για να το πετύχεις… Οπότε, σκεφτείτε τα όλα αυτά και πράξτε αναλόγως.