Οι περισσότερες μεγάλες πόλεις του κόσμου δαπανούν εκατομμύρια από τους ετήσιους προϋπολογισμούς τους, με την ελπίδα της προσέλκυσης τουριστών. Η Βαρκελώνη δεν είναι, πλέον, μία από αυτές τις πόλεις. Οι κάτοικοι και οι Αρχές της πρωτεύουσας της Καταλονίας τα τελευταία χρόνια εξέφραζαν την έντονη ενόχλησή τους για το μοντέλο του τουρισμού που είχε καθιερωθεί εκεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες και ανέδειξε τη Βαρκελώνη ως έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς – όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και του κόσμου.
Οι ντόπιοι εκεί θεωρούν ότι η πόλη τους έχει αποκτήσει μια «τουριστοκεντρική» κατεύθυνση με αποτέλεσμα να έχει απωλέσει τη μοναδικότητα και τον πολιτισμικό της χαρακτήρα, ενώ οι ίδιοι αισθάνονται ξένοι «στο ίδιο τους το σπίτι». Το ίδιο ακριβώς συνέβη και με το Αμστερνταμ, όπου οι κάτοικοι ισχυρίζονται ότι πρέπει να αλλάξει η τουριστική πολιτική, αφού νιώθουν ότι μπορεί να χάσουν… την ψυχή τους. Υπερβολή ή πραγματικότητα;
Πάμε ένα ταξίδι μέχρι εκεί για να δούμε τι συμβαίνει.
Με τη δραστηριοποίηση της αεροπορικής εταιρείας χαμηλού κόστους Ryanair στο αεροδρόμιο El Prat της Βαρκελώνης το 2010, η πόλη γνώρισε τα τελευταία επτά χρόνια μια απότομη αύξηση νέων επισκεπτών για μεθυσμένα Σαββατοκύριακα και έξαλλα πάρτι. Ετσι, τα τελευταία χρόνια οι εντάσεις μεταξύ των κατοίκων και των παραθεριστών αυξήθηκαν.
Οι κάτοικοι άρχισαν να διαμαρτύρονται ότι γειτονιές γύρω από την Ciutat Vella (Παλιά Πόλη) έχουν καταληφθεί από μεθυσμένους επισκέπτες, ενώ πολλά τοπικά καταστήματα έκλεισαν και στη θέση τους άνοιξαν θεματικά εστιατόρια και κέντρα διασκέδασης. Περίπου 13.000 ντόπιοι έχουν αναγκαστεί να μετακομίσουν από το κέντρο της πόλης εξαιτίας του υπερβολικού θορύβου, ενώ πολλές περιοχές, όπως η διάσημη Λας Ράμπλας ή οι γειτονιές γύρω από την εκκλησία Σαγράδα Φαμίλια, είναι στην πραγματικότητα απαγορευμένες για τους κατοίκους.
Πέρυσι, 1,6 εκατομμύρια κάτοικοι της Βαρκελώνης υποδέχτηκαν… 32 εκατομμύρια επισκέπτες και έτσι η πόλη έπαθε κάτι σαν «τουριστική αγοραφοβία». Στο λεξικό του τουριστικού μάνατζμεντ φυσικά και δεν υπάρχει αυτός ο όρος, αλλά έπειτα από την περίπτωση της Βαρκελώνης ίσως θα πρέπει να ενταχθεί. Το τι ακριβώς θα σημαίνει αυτό το λήμμα θα εξηγεί ο νέος νόμος που ψηφίστηκε την Παρασκευή, ο οποίος έρχεται έπειτα από περισσότερα είκοσι πέντε χρόνια αμείλικτης προώθησης της πόλης ως τουριστικό προορισμό. Το Σάββατο 28 Ιανουαρίου είχε προγραμματιστεί από συλλόγους κατοίκων μια κατάληψη της Λας Ράμπλας, ένα σημείο που συμβολίζει και συμπυκνώνει όλη την τουριστική ασφυξία που νιώθει η πόλη. Υπό το σύνθημα «η Βαρκελώνη δεν είναι προς πώληση», οι διαδηλωτές θα ζητούσαν να δοθεί τέλος στην κερδοσκοπία που γεννά η ενοικίαση καταλυμάτων για τουρίστες, αλλά και στις χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας σε κλάδους των τουριστικών υπηρεσιών.
Ο νέος νόμος, γνωστός ως «Ειδικό πολεοδομικό σχέδιο για τουριστικά καταλύματα», επιδιώκει να περιορίσει τον αριθμό των κλινών που προσφέρονται από ξενοδοχεία και τουριστικά διαμερίσματα. Επιβάλλει ένα μορατόριουμ για την οικοδόμηση νέων ξενοδοχείων και μια στάση στην έκδοση νέων αδειών για τα τουριστικά διαμερίσματα.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 75.000 ενοικιαζόμενα δωμάτια στην πόλη και, περίπου, 50.000 τουριστικά διαμερίσματα. Επίσης, υπολογίζεται ότι 50.000 από αυτά λειτουργούν παράνομα, χωρίς άδεια και χωρίς να αφήνουν χρήματα στο κράτος μέσω φόρων.
Ωστόσο, αυτός ο νέος νόμος δεν αναμένεται να έχει αποτέλεσμα και κάποιον θετικό αντίκτυπο πριν από το 2019. Ομως, ήδη έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην τουριστική βιομηχανία, η οποία υποστηρίζει ότι έτσι δαιμονοποιούνται οι τουρίστες. «Το επίκεντρο του νόμου είναι λάθος», επιμένει ο γενικός διευθυντής του συλλόγου ξενοδόχων της Βαρκελώνης: «Από τα 32 εκατομμύρια ανθρώπους που επισκέφτηκαν τη Βαρκελώνη το περασμένο έτος, μόνο 8 εκατομμύρια έμειναν σε ξενοδοχεία. Είκοσι τέσσερα εκατομμύρια ήταν εκδρομείς που δεν κοιμήθηκαν εκεί, οι οποίοι ξοδεύουν πολύ λίγα χρήματα και αφήνουν μηδαμινό κέρδος στην πόλη. Δεν μπορείς να ρυθμίσεις τον τουρισμό με το να περιορίσεις τα ενοικιαζόμενα δωμάτια», πρόσθεσε ο ίδιος.
Αντίστοιχα, το Αμστερνταμ προσπαθεί να ανακόψει την τουριστική πλημμύρα που το πνίγει και προσπαθεί να επανακτήσει την ψυχή του. Η μεγαλύτερη πόλη στην Ολλανδία βουλιάζει από τουρίστες πολλαπλάσιους των κατοίκων οι οποίοι δεν μπορούν να ανεχτούν άλλο την παραγόμενη ηχορύπανση, τους καβγάδες, τα σκουπίδια που τους αφήνουν. Η κυβέρνηση της Ολλανδίας είναι αποφασισμένη να σώσει την ιστορική πόλη από τις τουριστικές ορδές και δεν δίνει άλλες άδειες για να λειτουργήσουν νέα τουριστικά καταλύματα, ενώ έθεσε περιορισμό στον αριθμό των ημερών που οι άνθρωποι μπορούν να νοικιάζουν τα σπίτια τους σε επισκέπτες-πελάτες-τουρίστες.
Αν θα φέρουν αποτελέσματα αυτά τα μέτρα, ουδείς γνωρίζει. Το βέβαιο είναι ότι το Αμστερνταμ -μια πόλη, περίπου, 850.000 κατοίκων- είχε 17 εκατομμύρια επισκέπτες το 2016, ενώ το 2009 είχε 12. Αν αυτή η ανοδική τάση συνεχιζόταν, ο αριθμός των επισκεπτών θα μπορούσε να φτάσει τα 30 εκατομμύρια, έως το 2025. Και όπως σύσσωμοι στο… Αμστελόδαμο δηλώνουν, δεν θέλουν να καταστούν «η Βενετία του Βορρά». Εκεί, στην πόλη με τα υπέροχα κανάλια, πολλοί ντόπιοι έχουν εκδιωχθεί από το ιστορικό κέντρο της, λόγω του τουρισμού.
