Ο Σαρλ ντε Γκολ, ως πρόεδρος της Γαλλίας τη δεκαετία του 1960, ήταν αυτός που ξεκίνησε την πολιτική της γαλλικής στρατηγικής ανεξαρτησίας. Ο Ντε Γκολ πίστευε ότι μια μέρα τα συμφέροντα των Αμερικανών θα συγκρούονταν με εκείνα της Γαλλίας. Στην εποχή του Ντόναλντ Τραμπ αποδεικνύεται ότι ήταν διορατικός ηγέτης.
Ο Ντε Γκολ επινόησε την έννοια του κυρίαρχου πυρηνικού αποτρεπτικού μηχανισμού της Γαλλίας – η ύπαρξη του οποίου βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο των συζητήσεων για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι οι μόνες δύο χώρες στην ευρωπαϊκή ήπειρο που διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Επί του παρόντος, η Γαλλία έχει μόλις 300 πυρηνικές κεφαλές, οι οποίες μπορούν να εκτοξευθούν από αεροσκάφη που εδρεύουν στη Γαλλία ή από υποβρύχια.
Η Βρετανία έχει περίπου 250 κεφαλές. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι το γαλλικό οπλοστάσιο είναι κυρίαρχο –δηλαδή αναπτύχθηκε εξ ολοκλήρου από τη Γαλλία– ενώ το βρετανικό βασίζεται στην τεχνική συμβολή των ΗΠΑ.
Την Τετάρτη, ο Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε την ιδέα ότι η αποτρεπτική δύναμη κρούσης της Γαλλίας (force de frappe) θα μπορούσε, σε αυτή την εξαιρετικά αβέβαιη νέα εποχή, να συνδεθεί με την άμυνα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η πρότασή του προκάλεσε οργή από ακροδεξιούς και ακροαριστερούς πολιτικούς, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι η Γαλλία σκέφτεται να «μοιραστεί» το πυρηνικό της οπλοστάσιο.
Αυτό, όμως, όπως ανέφερε το BBC, σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους και εμπειρογνώμονες στον τομέα της Αμυνας είναι λανθασμένη ανάγνωση των όσων είπε ο Μακρόν. Σύμφωνα με τον υπουργό Αμυνας Σεμπαστιέν Λεκορνί, τα πυρηνικά όπλα «είναι γαλλικά και θα παραμείνουν γαλλικά, από την παραγωγή έως τη λειτουργία τους, με απόφαση του προέδρου».
Η πρόταση Μακρόν αναφέρεται στην επέκταση της πυρηνικής προστασίας της Γαλλίας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μέχρι τώρα το γαλλικό πυρηνικό δόγμα είχε οικοδομηθεί γύρω από την απειλή μιας μαζικής πυρηνικής απάντησης εάν ο γάλλος πρόεδρος εκτιμούσε ότι διακυβεύονταν τα «ζωτικά συμφέροντα» της Γαλλίας.
Τα όρια αυτών των «ζωτικών συμφερόντων» έμειναν πάντα σκόπιμα ασαφή. Στην πραγματικότητα, οι γάλλοι πρόεδροι έχουν όλοι υπαινιχθεί ότι ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες μπορεί de facto να βρίσκονται ήδη κάτω από την ομπρέλα προστασίας. Το 1964, ο ίδιος ο Ντε Γκολ είχε πει ότι η Γαλλία θα θεωρούσε τον εαυτό της απειλούμενο εάν, για παράδειγμα, η Σοβιετική Ενωση επετίθετο στη Γερμανία.
Τι αλλάζει στην εποχή Τραμπ
Στην ουσία, σημειώνει το BBC, η πρόταση Μακρόν δεν είναι καινούργια. Αυτό που είναι καινούργιο είναι ότι τώρα την πυρηνική προστασία της Γαλλίας αποζητούν άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
«Στο παρελθόν, όταν η Γαλλία έκανε προτάσεις [σχετικά με την επέκταση της πυρηνικής προστασίας], άλλες χώρες ήταν απρόθυμες να απαντήσουν» είπε στο BBC ο Πιέρ Αρός, από το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Λιλ. «Δεν ήθελαν να στείλουν το μήνυμα ότι δεν είχαν απόλυτη πίστη στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ» πρόσθεσε.
Αλλά ο Τραμπ άλλαξε τις συνθήκες: «Δεν είναι ότι οι Αμερικανοί μιλούν για την κατάργηση του πυρηνικού αποτρεπτικού τους συστήματος (στην Ευρώπη). Αλλά η αξιοπιστία της αμερικανικής πυρηνικής αποτροπής δεν είναι αυτή που ήταν. Αυτό άνοιξε τη συζήτηση και οδήγησε τους Γερμανούς να δουν πιο ευνοϊκά την ιδέα να μπουν κάτω από μια γαλλική ή/και βρετανική ομπρέλα», σημείωσε ο Αρός.
Τον περασμένο μήνα, ο Φρίντριχ Μερτς εξέπληξε τους εταίρους της χώρας λέγοντας ότι ίσως είναι η στιγμή για συζήτηση με το Παρίσι και το Λονδίνο για το θέμα.
Το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει στην πράξη ένας πυρηνικός αποτρεπτικός μηχανισμός της Γαλλίας μαζί με τη Βρετανία, δεν είναι ακόμα σαφές, ανέφερε το BBC.
Σύμφωνα με τον Αρός, μια επιλογή θα μπορούσε να είναι η τοποθέτηση γαλλικών αεροσκαφών, οπλισμένων με πυρηνικές κεφαλές, σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία ή η Πολωνία.
Η απόφαση ενεργοποίησής τους θα εξακολουθούσε να εξαρτάται αποκλειστικά από τον γάλλο πρόεδρο, αλλά η παρουσία τους θα έστελνε ένα ισχυρό μήνυμα.
Εναλλακτικά, τα γαλλικά βομβαρδιστικά θα μπορούσαν να περιπολούν στα ευρωπαϊκά σύνορα, με τον ίδιο τρόπο που κάνουν τακτικά στα γαλλικά σύνορα σήμερα.
Ή θα μπορούσαν να κατασκευαστούν αεροδρόμια σε άλλες χώρες, στις οποίες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν γρήγορα γαλλικά βομβαρδιστικά σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης.
Αρκούν όμως, 300 γαλλικές κεφαλές ενάντια στις χιλιάδες της Ρωσίας; Ίσως όχι, αλλά σε μια συμμαχία με το Ηνωμένο Βασίλειο, οι 300 γίνονται 550. Εξάλλου, υπάρχουν ακόμα οι αμερικανικές πυρηνικές βόμβες στη Γερμανία, την Ιταλία και την Ολλανδία.
Ενα άλλο ερώτημα είναι εάν πρέπει να αναδιατυπωθεί το γαλλικό πυρηνικό δόγμα, ώστε να δηλωθεί με σαφήνεια ότι τα «ζωτικά συμφέροντα» καλύπτουν και τους ευρωπαίους συμμάχους.
Κάποιοι λένε ότι δεν υπάρχει ανάγκη, γιατί η στρατηγική ασάφειά του είναι μέρος του ίδιου του αποτρεπτικού παράγοντα.
Όμως ο Αρός επισημαίνει ότι υπάρχει μια πολιτική διάσταση για να δηλωθεί πιο ξεκάθαρα ότι η Γαλλία θα χρησιμοποιήσει το οπλοστάσιό της για να υπερασπιστεί άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
«Εάν οι ΗΠΑ είναι λιγότερο παρούσες, τότε οι ευρωπαϊκές χώρες θα εξαρτώνται πολύ περισσότερο η μία από την άλλη. Ο στρατηγικός μας κόσμος γίνεται πιο οριζόντιος», είπε.
«Σε αυτόν τον νέο κόσμο, είναι σημαντικό να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη και αυτοπεποίθηση μεταξύ μας για να δείξει η Γαλλία ότι είναι έτοιμη να αναλάβει ρίσκο ώστε να στηρίξει τους συμμάχους της –αυτό βοηθά στη δημιουργία ενός σταθερού μετώπου», σημείωσε ο ίδιος.