Βοηθά η μουσική στη γέννα; Ρωτήστε τη Μπελούτσι

Οταν ετοιμαζόταν να γεννήσει η Μόνικα Μπελούτσι, έσπευσε να κλείσει τρία μαιευτήρια. Στο Λονδίνο, στη Ρώμη και στο Παρίσι. Για να αποφασίσει, την τελευταία στιγμή, ποιο θα ήταν το καλύτερο περιβάλλον για το νεογέννητο. Τελικά, «η πιο σέξι έγκυος της υφηλίου», όπως την χαρακτήρισαν διαδικτυακά μέσα, γέννησε στη Ρώμη. Αυτό θεώρησε ότι ήταν το καλύτερο περιβάλλον.

Κάποιες νοσοκόμες ισχυρίζονταν μετά ότι την άκουσαν να τραγουδάει στο μωρό της την 45χρονη -μέχρι τότε- ιστορία της μάνας του ως «σύμβολο του σεξ» και ως σταρ, πάνω σε αυτοσχέδια μουσική της.

Κάτι ήξερε η Μόνικα Μπελούτσι. Εμείς εδώ καθυστερούμε να… ξέρουμε. Και, παρότι στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα», γίνονται είκοσι τόσα χρόνια τώρα έρευνες για την επίδραση της μουσικής, ακόμη και αυτού του αυτοσχέδιου νανουρίσματος, στην εγκυμοσύνη, τον τοκετό, ακόμη και στα πρώτα χρόνια του παιδιού.

Για την δρα. Ελίζα Γιακουμάκη, ψυχολόγο, υπεύθυνη επιστημονικών μελετών μουσικής στην εγκυμοσύνη, τοκετό, μητρότητα, πατρότητα στην Α’ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΕΚΠΑ/ ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», η στροφή προς την μουσική και τα ευεργετικά της αποτελέσματα ξεκίνησε όταν είδε «το αδιέξοδο της ψυχολογίας» σε αυτές τις φάσεις. Αγάπη, αφοσίωση, χαρά, αισιοδοξία, πίστη, ελπίδα, θετική προσέγγιση. Ακούγονται ιδεατά, αλλά είναι εκείνα που, εν τέλει, και βασικά, χρειάζεται το έμβρυο και το νεογέννητο.

Όλα αυτά, πιστεύει η δρ. Γιακουμάκη, μπορεί να τα προσφέρει η μουσική, ως περιβάλλον, «που δεν είναι μία ρομαντική υπόθεση, αλλά ένα μέσο με μεγάλη Δύναμη και Αλήθεια, ειδικά σήμερα που οι άνθρωποι ακινητοποιούνται από το στρες και την αγωνία». Άρα, η μουσική είναι πολύτιμη για μία διαδικασία, ένα concept τελείωσης, που είναι τελικά η εγκυμοσύνη. Συμβολικά και μη. Μια διαδικασία που, κατά την δρα Γιακουμάκη, είναι σαν να μας λέει: «Ξυπνήστε, ολοκληρώστε το ταξίδι της ζωής, όπως το θέλετε. Αφού εγώ τα κατάφερα, θα τα καταφέρετε κι εσείς».

Πολύ θεωρητικά όλα αυτά; Ας πάμε στα πρακτικά και επιστημονικά λοιπόν, με αφορμή μια σειρά οκτώ σεμιναρίων υπό τον τίτλο «Μουσική στην εγκυμοσύνη, μητρότητα-πατρότητα: μια ξεχωριστή ιστορία ευτυχίας», από τη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» σε συνεργασία με την Α’ Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική ΕΚΠΑ/ ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», όπου θα μιλήσουν και οι δύο ειδικοί της ιστορίας μας.

Σαν μια κινηματογραφική ταινία, που ξεκινάει από τους τίτλους: Οι έρευνες τόσων χρόνων και στο «Αλεξάνδρα» (Α’ Πανεπιστημιακή Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική) έδειξαν ότι η μουσική στην εγκυμοσύνη κατεβάζει κατά 37,5% την αγωνία, πριν και κατά τον τοκετό. Επίσης, διευκολύνει εντυπωσιακά τον δεσμό μητέρας – νεογέννητου. Μειώνει τον ρυθμό της αναπνοής, όπως έρχεται να προσθέσει η προϊσταμένη μαία MSc, υπεύθυνη εκπαίδευσης στο Τμήμα Ψυχοπροφυλακτικής του «Αλεξάνδρα» (επίσης με ειδικές σπουδές στη Βρετανία, μεταπτυχιακό και ερευνητικό έργο) Ασημίνα Στάμου, που χρόνια λειτουργεί στο ίδιο μετερίζι.

Η ίδια μου θυμίζει ότι, σύμφωνα με την έρευνα του μουσικού – τσελίστα στην Καμεράτα – και ερευνητή Ηλία Σακαλάκ (2004) μειώνει την αίσθηση του πόνου. Αλλά και το επίπεδο του στρες. Με την αύξηση των ενδορφινών δίνει μεγαλύτερη αντοχή στον πόνο. Αυξάνει το αίσθημα ευεξίας. Και κάτι ακόμη πιο απτό, που δείχνουν χρόνια παρατηρήσεων της Μίνας Στάμου: μειώνει τον ίδιο το χρόνο του τοκετού.

Η μουσική, εν τέλει, σύμφωνα με τις έρευνες δίνει τη δυνατότητα στη μητέρα να εκφράσει καλύτερη μητρική συμπεριφορά, προσθέτει η δρ.Γιακουμάκη, ύστερα από μπάτσελορ, μάστερ, διδακτορικό, πάμπολλες μελέτες με άξονα τον εν λόγω τομέα στη Βρετανία, αλλά και εκδόσεις (όπως η «Μαγική αγκαλιά: ένα νεογέννητο αφηγείται ένα παραμύθι αγάπης» – Εκδ. Νάκα). «Το βρέφος, που ακούει από τον όγδοο μήνα της κύησης και δείχνει μια προτίμηση στην φωνή της μητέρας και την αναγνωρίζει όταν γεννηθεί, γεννιέται με έμφυτη την ικανότητα να επικοινωνεί και βρίσκεται αμέσως μετά τον τοκετό σε πορεία εδραίωσης του εαυτού του. Η αγκαλιά για το βρέφος προστατεύει την εύθραυστη παρουσία του».

Κι εδώ έρχεται να μπει ένας παράγοντας, που συχνά ανάγεται – αρνητικά – στη σφαίρα του μύθου: Ο ρόλος του πατέρα. Ας εξηγηθούμε, λοιπόν.

Φανταστείτε τον ρόλο του Φιλίπ Νουαρέ για τον μικρούλη τού «Σινεμά ο Παράδεισος» του Τζουζέπε Τορνατόρε, για να «μιλήσουμε» κινηματογραφικά. Μελέτες έχουν δείξει ότι το έμβρυο αναγνωρίζει και την φωνή του πατέρα. «Πρέπει ο πατέρας επιτέλους να βγει από τον μύθο που τον θέλει απόντα και ελλιπή». Μπορεί ακόμη και να τραγουδήσει στο έμβρυο και την εγκυμονούσα μητέρα του τα βάσανά του ή τα άγχη του. Με δικά του λόγια και μουσική. «Ώστε να χτιστεί η σχέση και να μην υπερφορτιστεί ο γονιός», όπως το εξηγεί η ειδική. «Είναι σωτήριο αυτό να το κάνει και ο πατέρας, ο μεγάλος παρεξηγημένος εδώ. Είναι μοναδικά απαραίτητος κατ’ αρχήν για την σύζυγο. Φτάνει πια ο μύθος που θέλει την μητέρα αποκλειστικά υπεύθυνη για το βρέφος. Ο πατέρας είναι εκείνος που παρέχει την μεγαλύτερη ασφάλεια. Με δυο λόγια, ο πατέρας είναι ένας Παράδεισος. Και είναι η στιγμή να τον επισκεφθούμε και να μας δείξει εκείνο που οι γυναίκες δεν μπορούμε να κάνουμε τόσο εντυπωσιακά, με την πιο μπάσα και σταθερή φωνή του, όπως έχουν δείξει διεθνείς έρευνες: να παρέχει αυτήν ακριβώς την μεγαλύτερη ασφάλεια». Και με την φωνή του…

Κινηματογραφικά και πάλι, ας πάμε στο «Άλιεν» και τον τοκετό της Σιγκούρνι Γουίβερ – δρ. Έλεν Ρίπλεϊ. Μην το γελάτε. Το άγχος πολλών επικείμενων μανάδων για να είναι «καλές μητέρες», ανταποκρινόμενες σε κάποιο πιεστικό μητρικό στερεότυπο, δίχως επιστημονική βάση, τις κάνει να βλέπουν τα παιδιά τους ως βάρος ή ως άλιεν. Ενίοτε και τους πατεράδες. Η μουσική εδώ έρχεται να χαλαρώσει από αυτό το βάρος. «Η δε μουσική που άκουγε το έμβρυο πριν γεννηθεί, του δημιουργεί αίσθημα αυτοπεποίθησης και χαλάρωσης μετά την γέννα», παρατηρεί η προϊσταμένη Μίνα Στάμου. «Όπως δεν είναι τυχαίο ότι μετά τη γέννα αναγνωρίζει την φωνή της μητέρας και δείχνει μεγαλύτερο ενδιαφέρον στα μουσικά, εν τέλει, ερεθίσματα που δεχόταν στη διάρκεια της κύησης». Και στην φωνή του πατέρα, αν έχει εθιστεί σε αυτήν και την ασφάλειά που μπορεί να του παρέχει. Απαλλαγμένη, με την μουσική, από το βάρος της πατρικής απόδοσης.

Ποια μουσική να επιλέξει η μάνα ή και ο πατέρας για το έμβρυο ή το βρέφος; Πάμε πάλι κινηματογραφικά: Με τον μικρό Αμαντέ στο πιάνο, υπό την καθοδήγηση του πατέρα του στο «Αμαντέους» του Μίλος Φόρμαν. Μότσαρτ, λοιπόν; Ναι. Και Χάιντν και Μπραμς και γενικά κλασικά κομμάτια. Όμως και νανουρίσματα. Ακόμη και αυτοσχέδια, στα οποία – όπως είπαμε – η μητέρα και ο πατέρας μπορούν να τραγουδούν τα βάσανά τους, τις έγνοιες τους. Αρκεί να το κάνουν.

Ας επιλέξουν όποια μουσική τους χαλαρώνει, μου επισημαίνουν και οι δύο ειδικές. «Η έρευνα έδειξε ότι το έμβρυο αντιλαμβάνεται τους μουσικούς ήχους από την τριακοστή εβδομάδα κύησης και την απολαμβάνει», σημειώνει η Μίνα Στάμου. Έρευνα με αρμόνιο, τόσων χρόνων, όπως προσθέτει η δρ. Γιακουμάκη, έδειξε ότι ενδεικνυόμενη είναι η μουσική που χαλαρώνει και την ίδια τη μητέρα, με τέμπο κοντά στο 70-90, ώστε να μπορεί να κατεβάσει το 112 του καρδιακού παλμού της. «Στον πρώτο χρόνο της ζωή τους τα μωρά που ευαισθητοποιούνται κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό στη μουσική είναι πιο ήρεμα και ευχαριστημένα και έχουμε δει ότι έχουν καλύτερη επικοινωνία με τις μητέρες».

Έρευνα, όμως, έχει πιστοποιήσει και την επίδραση της μουσικής στα πρόωρα. Όπου μειώνεται ενδεικτικά η διάρκεια της νοσηλείας, ενώ στατιστικά φαίνεται ότι υπάρχει και πιο ευρεία αύξηση του εύρους της κεφαλής και του μήκους του σώματος στη διάρκειά της. Επίδραση ευνοϊκή έχει και στη χαλάρωση για τον θηλασμό η μουσική, μου προσθέτει η Μίνα Στάμου.

Και οι μονογονεϊκές οικογένειες; – τις ρωτώ στο τέλος της κουβέντας μας. «Χρειάζεται μεγάλη προσοχή ώστε να προσφέρεται και αγάπη, αλλά και ασφάλεια. Να έχει η μητέρα υποστήριξη και από άλλους γύρω της, ώστε να νιώθει ευχαριστημένη και ασφαλής με τον εαυτό της και να το περάσει και στο έμβρυο. Κι εδώ η μουσική παίζει επίσης πολύ σημαντικό ρόλο», καταλήγει η δρ. Γιακουμάκη.