Μετά την διακοπή της ένοπλης πορείας της Ομάδας Βάγκνερ προς τη Μόσχα που θα μπορούσε να οδηγήσει τη Ρωσία στα πρόθυρα ενός εμφυλίου πολέμου, άρχισαν να κυκλοφορούν διάφορα σενάρια, όσον αφορά την τύχη του διαβόητου μισθοφορικού στρατού και του ηγέτη του. Παρά τις αποκαλύψεις για τη συνάντηση του Γεβγκένι Πριγκόζιν και τριάντα ανώτατων διοικητών της παραστρατιωτικής οργάνωσης, λίγες ημέρες μετά την ανταρσία τους, με τον ίδιο τον Βλαντίμιρ Πούτιν, το μέλλον της Ομάδας Βάγκνερ αλλά και της εκτεταμένης επιχειρηματικής αυτοκρατορίας της ανά τον κόσμο παραμένει αβέβαιο.
Αυτό που είναι σίγουρο και ξεκάθαρο «είναι πως η Βάγκνερ υπήρξε μια από τις πιο επιτυχημένες πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας την τελευταία δεκαετία. Η ομάδα επέτρεψε στη Ρωσία να επεκτείνει την επιρροή της σε ασταθή κράτη, ιδιαίτερα στην Αφρική, προωθώντας τα οικονομικά της συμφέροντα, συχνά με βίαια μέσα. Η προφανής αστάθεια της Βάγκνερ αυτή τη στιγμή προσφέρει στην Αμερική και στην ευρύτερη διεθνή κοινότητα μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να αντιμετωπίσουν τη χρήση, από τη Ρωσία, αυτής της δύναμης που τροφοδοτείται από τη θηριωδία και τη διαφθορά στο εξωτερικό», υποστηρίζουν σε άρθρο τους στον Economist ο Τζορτζ Κλούνεϊ και ο Τζον Πρέντεργκαστ.
Ο διάσημος ηθοποιός εκφράζει την άποψή του ως συμπρόεδρος του Clooney Foundation for Justice ενώ ο Τζον Πρέντεργκαστ ως συνιδρυτής (μαζί με τον Κλούνεϊ) του The Sentry, μας πολιτικής και ερευνητικής οργάνωσης που επιδιώκει τη διάλυση πολυεθνικών ληστρικών δικτύων που επωφελούνται από τις βίαιες συγκρούσεις, την καταστολή και την κλεπτοκρατία.
Οι δύο ακτιβιστές γράφουν ότι πιο περιεκτικά και ξεκάθαρα η μέθοδος της Βάγκνερ είναι ορατή στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, όπου η ομάδα συνέθεσε ένα «εγχειρίδιο αρπαγής της εξουσίας από μια κυβέρνηση μέσω μιας βάναυσα απλής συναλλαγής: προστασία του καθεστώτος με αντάλλαγμα παραχώρηση δικαιώματος εκμετάλλευσης ορυχείων», εξηγούν.
Θυμίζουν πως στην προκειμένη περίπτωση οι ρώσοι μισθοφόροι συνέδραμαν τον πρόεδρο Φοστέν Αρσάνζ Τουαντερά να δημιουργήσει έναν παράλληλο στρατό αφοσιωμένο στην προστασία ενός φιλορωσικού καθεστώτος και προέβησαν σε εκτεταμένη χρήση βίας, για να καταστείλουν την αντιπολίτευση, εξασφαλίζοντας, έτσι, το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται τα ορυχεία της χώρας και να αποκομίζουν τεράστια κέρδη.
Με τους ηγέτες της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας να παρέχουν «άδεια λεηλασίας» της χώρας τους στους μισθοφόρους του Πριγκόζιν, η Βάγκνερ χρησιμοποίησε τον τρόμο για να ιδιωτικοποιήσει τον ορυκτό πλούτο της χώρας και να προβεί στην αφαίμαξή του. Η άκρως κακόβουλη παρουσία και δράση της Βάγκνερ στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία επιδείνωσε αλλεπάλληλες ανθρωπιστικές κρίσεις, με αποτέλεσμα το ποσοστό θνησιμότητας στη χώρα να είναι υπερδιπλάσιο από κάθε άλλη χώρα στον κόσμο.
Επικαλούμενοι πρόσφατη έρευνα του The Sentry, της οργάνωσής τους που μάχεται κατά πολυεθνικών ληστρικών δικτύων, οι Κλούνεϊ και Πρέντεργκαστ εξηγούν πως στόχος της Βάγκνερ στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ήταν να μην «αφήσει κανένα ίχνος», και οι μισθοφόροι της το κατάφεραν αυτό, σκοτώνοντας αυτόπτες μάρτυρες και δολοφονώντας απλούς πολίτες, περιλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, με ντόπιους στρατιώτες να αποκαλύπτουν πως οι Ρώσοι τους έμαθαν, όχι μόνον πώς να πολεμούν αλλά και πώς να βασανίζουν, πώς να σπάζουν πόδια και χέρια, να βγάζουν νύχια, να στραγγαλίζουν και να καίνε ζωντανούς ανθρώπους.
Η εν λόγω στρατηγική, που εφαρμόστηκε επίσης, αν και σε διαφορετικές μορφές, στη Λιβύη, στο Μάλι, στο Σουδάν και σε άλλες χώρες, εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Ρωσίας ποικιλοτρόπως. Ενας σχετικά μικρός αριθμός μισθοφόρων συμβάλλει στην αύξηση της παγκόσμιας επιρροής της χώρας, με σχετικά μικρό κόστος, προσφέροντας στη ρωσική κυβέρνηση τη δυνατότητα να αρνείται κάθε εμπλοκή της, καθώς υποστηρίζει περιθωριακά καθεστώτα και πολέμαρχους. Συγχρόνως, όμως, οι μισθοφόροι της Βάγκνερ εξασφαλίζουν για λογαριασμό της Μόσχας διάφορες παράνομες πηγές ρευστού χρήματος σε μια περίοδο που οι δυτικές κυρώσεις που σχετίζονται με την Ουκρανία έχουν περιορίσει την πρόσβαση της Ρωσίας σε συνάλλαγμα και στις παγκόσμιες αγορές. Επιπλέον η Βάγκνερ εξυπηρετεί επίσης έναν πρωταρχικό στρατηγικό στόχο της Ρωσίας: την ανατροπή της δημοκρατίας στην Αφρική.
Ο Τζορτζ Κλούνεϊ και ο Τζον Πρέντεργκαστ σημειώνουν στο άρθρο τους πως «η δομή των εταιρειών, των συμβάσεων και των μισθοφόρων της Βάγκνερ είναι πιθανό να αλλάξει. Ολα εξαρτώνται από το πώς θα αποφασίσει ο Πούτιν να διαχειριστεί αυτά τα πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία και από το βαθμό στον οποίο μπορεί να ελέγχει αυτή που αναμφίβολα θα είναι μια ταραχώδης μεταβατική περίοδος. Είτε διατηρήσει το όνομά της είτε όχι, είτε συγχωνευθεί με έναν ή περισσότερους ρωσικούς ιδιωτικούς στρατούς ή ενσωματωθεί σε κρατικούς θεσμούς, η Βάγκνερ παραμένει ένας οικονομικά αποδοτικός τρόπος για να επεκτείνει η Ρωσία την επιρροή της. Οι δραστηριότητες της ομάδας είναι πολύ προσοδοφόρες για τη Ρωσία και τους αυταρχικούς συμμάχους της, ούτως ώστε να αλλάξουν», όπως συνοψίζουν.
Με λίγα λόγια προβλέπουν ότι, παρά τις όποιες πιθανές αλλαγές, «ο ιός Βάγκνερ θα επιβιώσει». Θεωρούν, ωστόσο, πως η σύγχυση της τρέχουσας στιγμής παρέχει μια ιδανική ευκαιρία για την Αμερική και τη διεθνή κοινότητα να αναλάβουν δράση τόσο κατά της Ομάδας Βάγκνερ όσο και κατά του εμπνευστή και ιδρυτή της.
Τον προηγούμενο μήνα το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις σε εταιρείες που έχουν παρτίδες με τη Βάγκνερ στη διακίνηση ματωβαμμένων διαμαντιών και χρυσού από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. «Απαιτείται όμως μια πιο ισχυρή στρατηγική για την αντιμετώπιση της απειλής που θέτει το μοντέλο Βάγκνερ για την παγκόσμια ειρήνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη χρηστή διακυβέρνηση», επισημαίνουν οι δύο αμερικανοί ακτιβιστές.
Η Αμερική, η Ευρωπαϊκή Ενωση και άλλοι σύμμαχοι θα πρέπει να επικεντρωθούν στο να αναγκαστεί να λογοδοτήσει, οικονομικά και νομικά, η Βάγκνερ. Χρειάζεται επίσης να δημιουργηθεί μια συμμαχία με στόχο τη διάλυση της επιχειρηματικής αυτοκρατορίας της Ομάδας, κατά το πρότυπο παρόμοιων εκστρατειών του πρόσφατου παρελθόντος, κατά της Αλ Κάιντα, αρχικά, και του Ισλαμικού κράτος στη συνέχεια.
Η αυστηροποίηση και η πιο γρήγορη επιβολή κυρώσεων στα δίκτυα που δρουν στην Κνετροαφρικανική Δημοκρατία και σε άλλες αφρικανικές χώρες, περιλαμβανομένων των δικηγόρων και των χρηματοοικονομικών συμβούλων, θα μπορούσε αποθαρρύνει όσους σκέφτονται μελλοντικές συμμαχίες με την Βάγκνερ ή όποιο άλλο σχήμα τη διαδεχθεί, δημιουργώντας, έτσι, στην οργάνωση σημαντικό πρόβλημα χρηματοδότησης.
Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει επίσης να εστιάσει στη διερεύνηση και τη δίωξη εκείνων που είναι υπεύθυνοι για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, είτε είναι πρόκειται για στελέχη της Βάγκνερ είτε για καθεστωτικούς ηγέτες και τοπικούς πολέμαρχους που συμμάχησαν με τους ρώσους μισθοφόρους.
Η παρούσα φάση προσφέρεται για τη δίωξη όλων όσων επωφελούνται από την υπερβίαιη και αρπακτική δράση της Βάγκνερ, από τις εταιρείες που κατέχουν τα ορυχεία μέχρι τους μεσάζοντες σε γειτονικά κράτη, τον Περσικό Κόλπο και τη Ρωσία. Μια τέτοια προσέγγιση καταρχάς θα αποδυνάμωνε σημαντικά την «αποικιακή αρπακτική μηχανή» της Ρωσίας ενώ ταυτόχρονα θα καθιστούσε πολύ λιγότερο ελκυστική τη συνεργασία των όποιων κλεπτοκρατικών αφρικανικών Δημοκρατιών και δικτύων με την Βάγκνερ.
«Είναι καιρός να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο ευθύνης για αυτό το βάναυσο μοντέλο κατάληψης του κράτους και να αντιμετωπιστεί ενεργά η επέκτασή του. Ανεξάρτητα από το πώς μεταλλάσσεται η απειλή Βάγκνερ, η διεθνής κοινότητα μπορεί να ξεκαθαρίσει το μέλλον της», καταλήγουν οι Κλούνεϊ και Πρέντεργκαστ.