Η φράση «καλύτερα ένα φριχτό τέλος παρά μια φρίκη δίχως τέλος» αποδίδεται συχνά, λανθασμένα, στον Μαρξ. Στην πραγματικότητα, ο γερμανός φιλόσοφος τη χρησιμοποίησε στο βιβλίο του για τη 18η Μπρυμέρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, πλην όμως σε εισαγωγικά, ακριβώς επειδή δεν είναι δική του, αλλά την αναπαράγει: πατέρας της είναι ένας άσημος συνταγματάρχης του πρωσικού στρατού, ο Φερδινάρδος φον Σιλ.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, που ανάμεσα στα άλλα υπερηφανεύεται και για τη μαρξιστική του παιδεία, γνωρίζει πιθανότατα αυτή την παρεξήγηση, και ίσως αυτός να είναι ο λόγος για τον οποίον δεν επικαλέστηκε αυτή τη φημισμένη ρήση στην ομιλία του στο «Τριανόν». Ωστόσο, ήταν γύρω από αυτή που κινήθηκε το πνεύμα όλης της τοποθέτησής του, η οποία με το κλείσιμό της έκανε προφανές ότι οι μέρες παρουσίας του στον ΣΥΡΙΖΑ, του ίδιου και μαζί του και της Ομπρέλας, είναι μετρημένες.
Η συγκέντρωση στο «Τριανόν» διέψευσε όσους θεωρούσαν ότι ο πρώην υπουργός Οικονομικών των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ θα απέφευγε να ανοίξει τα χαρτιά του αναφορικά με το τι θα κάνει στην Κεντρική Επιτροπή το Σαββατοκύριακο, και θα περιοριζόταν σε μια επίδειξη οργανωτικής δύναμης, συνοδευόμενη από αιχμές εναντίον του Στέφανου Κασσελάκη και της ηγετικής ομάδας του. Αντίθετα, ο επικεφαλής της Ομπρέλας έκανε μια τοποθέτηση εξαιρετικά επιθετική, στεγανοποιημένη ως προς τα ενδεχόμενα –ελάχιστα και ασθενή, πάντως– κελεύσματα περί «ενότητας» και με μια κατακλείδα που δεν άφηνε αμφιβολίες.
Σε προσωπικό τόνο, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος θύμισε πως όταν κατήλθε υποψήφιος δεσμεύτηκε ότι, είτε κερδίσει είτε χάσει, θα παλέψει για να ανακτηθεί η υπερηφάνεια της Αριστεράς. Προσθέτοντας ότι θεωρεί πως κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο πλέον μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, δεν προανήγγειλε απλά τη διάσπαση. Πρόσθεσε, ουσιαστικά, ότι αυτή αποτελεί τήρηση μιας προσωπικής δέσμευσης.
Μια τέτοια δήλωση έχει εκ των πραγμάτων μεγαλύτερη αξία όταν ακούγεται από το στόμα του ανθρώπου που σε κάθε περίπτωση είναι αυτός που περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ έχει αποδείξει ότι έχει συναίσθηση της έννοιας της αποστολής που πρέπει να καταλήξει σε ένα πέρας. Εκπρόσωπος της πιο αριστερής τάσης του ΣΥΡΙΖΑ, ήδη τον Ιούλιο του 2015, όπως ακριβώς και τώρα, μετά το δημοψήφισμα του Αλέξη Τσίπρα και την παραίτηση του Γιάνη Βαρουφάκη από τη θέση του υπουργού των Οικονομικών, ανέλαβε να ανταποκριθεί στην πιο «δεξιά» δουλειά που μπορούσε να του τύχει – να εφαρμόσει το 3ο Μνημόνιο.
Ο ίδιος, στις κλειστές συζητήσεις με τους πολιτικούς του συντρόφους εξέφραζε τους φόβους του ότι η συμφωνία που είχαν φέρει οι δανειστές ήταν «οικονομικά ανεφάρμοστη και κοινωνικά μη υπερασπίσιμη». Και όμως, αναμετρήθηκε με αυτήν, επιδεικνύοντας ότι είχε την αίσθηση του stateman, πολύ περισσότερο από όσο στελέχη του κόμματός του που βαυκαλίζονται ότι υπηρετούν την προσέγγιση με το Κέντρο –προφανώς εν αγνοία του Κέντρου του ίδιου.
Πριν ακόμα από την εκλογική συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αμέσως μετά και κυρίως μετά την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα με μεγαλύτερη ένταση, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος κατηγορήθηκε από τις αντίπαλες τάσεις ως υπονομευτής του κόμματος, ακριβώς επειδή υπήρξε ένα από τα ελάχιστα στελέχη του που έκανε τη δουλειά την οποία ανέλαβε. Οχι τυχαία, στην αποτυχημένη υποψηφιότητά του για πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ είχε στο πλάι του και τα υπόλοιπα στελέχη του κόμματος που έκαναν το ίδιο, τα οποία προέρχονταν από διαφορετικά πολιτικά ρεύματα του ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο Ανδρέας Ξανθός και ο Γιώργος Σταθάκης.
Το γεγονός ότι τα στελέχη αυτά έμειναν εκτός Βουλής τον Ιούνιο, όπως και το μονοψήφιο ποσοστό που κατέγραψε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος στις εσωκομματικές εκλογές, καταδεικνύουν ότι το κομμάτι αυτό των ψηφοφόρων που απέμεινε να ψηφίζει ή να ενδιαφέρεται για τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν συγκινείται τόσο πολύ από αυτά τα χαρακτηριστικά, όσο από τη διαιώνιση ενός πολιτικού τυχοδιωκτισμού, που κάποτε συνδεόταν με ριζοσπαστικές τάσεις μέσα στην κοινωνία, αλλά σήμερα είναι απλά στάσιμα νερά ενός λαϊκισμού χωρίς επικαιρότητα.
Θα μπορέσει ο Ευκλείδης Τσακαλώτος και όσοι τον ακολουθήσουν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον ανθρώπων που εγκατέλειψαν τον ΣΥΡΙΖΑ μετά το 2015 και το 2019 ή θα περιοριστούν στην εμβέλεια μιας μειοψηφίας ενός κόμματος σε αποδρομή; Η απάντηση θα δοθεί στους επόμενους μήνες και, για να είμαστε ειλικρινείς, είναι αμφίβολη.
Οπως όμως θα έλεγε ο Φερδινάρδος φον Σιλ, και θα τον επαναλάμβανε και ο Καρλ Μαρξ, ένα φριχτό τέλος είναι προτιμότερο από μια φρίκη χωρίς τέλος – σαν αυτή που εξελίσσεται στον ΣΥΡΙΖΑ.