Την περασμένη εβδομάδα, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ανέβηκε στο βήμα του τουρκικού κοινοβουλίου και σήμανε την έναρξη της «μεγάλης μάχης» ενάντια στη φτώχεια, τον πληθωρισμό και την ανυπαρξία Δικαιοσύνης που ταλανίζουν την Τουρκία.
Απευθυνόμενος στα μέλη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), ο 73χρονος πολιτικός είπε: «Ή είστε με το μέρος μου ή αδειάστε μου τη γωνιά», αναφερόμενος στην πορεία που θα τον φέρει στις κάλπες αντιμέτωπο του Ταγίπ Ερντογάν, στις εκλογές που θα γίνουν τους επόμενους 13 μήνες.
Οπως γράφουν οι Financial Times, o πρώην γραφειοκράτης, που ηγείται του κόμματος του Κεμάλ Ατατούρκ από το 2010, έχει μεταμορφωθεί τα τελευταία χρόνια από αυτόν που κορόιδευε ο Ερντογάν ως τον «αιώνια ηττημένο» στις κάλπες, στον νικητή-έκπληξη των δημοτικών εκλογών του 2019, όταν η αντιπολίτευση κέρδισε την Κωνσταντινούπολη και την Αγκυρα.
Στον Κιλιτσντάρογλου πιστώνεται η δημιουργία μιας ενωμένης συμμαχίας των αντιπολιτευτικών κομμάτων της Τουρκίας, με στόχο την ήττα του Ερντογάν στις επόμενες εκλογές.
Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, αυτή είναι η μεγάλη ευκαιρία της αντιπολίτευσης να κερδίσει τις εκλογές, εν μέσω μεγάλης λαϊκής δυσαρέσκειας για την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και δυσφορίας για τα 3,6 εκατ. σύρους πρόσφυγες.
Ο Μπερκ Εσεν, επισκέπτης ερευνητής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων στο Βερολίνο, πιστεύει ότι οι συνθήκες έχουν ωριμάσει για μια ιστορική αλλαγή. «Το κυβερνών κόμμα είναι διαιρεμένο, η αντιπολίτευση εμφανίζεται ενωμένη, η οικονομική κατάσταση χειροτερεύει και δεν βλέπω πώς ο Ερντογάν μπορεί να αντιστρέψει αυτό τον κύκλο», είπε.
Αλλά το ερώτημα είναι αν η συμμαχία των κομμάτων της αντιπολίτευσης θα «αντέξει» ενωμένη μέχρι τον Ιούνιο του 2023, που είναι η τελευταία προθεσμία για τις εκλογές.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε ακόμα μεγαλύτερη φτώχεια και αύξηση των τιμών σε τρόφιμα και ενέργεια, αλλά βελτίωσε ταυτόχρονα την εικόνα της Τουρκίας στα μάτια των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ μετά από χρόνια έντασης.
Η ήττα της συμμαχίας της αντιπολίτευσης στις πρόσφατες εκλογές στην Ουγγαρία δημιούργησε αμφιβολίες στους τούρκους πολιτικούς που θέλουν να δουν τον Ερντογάν να αποχωρεί από την εξουσία έπειτα από 20 χρόνια. «Αν με ρωτούσες πέρυσι, θα σου έλεγα ότι είναι σίγουρη η ήττα του Ερντογάν. Τώρα δεν είμαι και τόσο σίγουρος», είπε ένα στέλεχος της αντιπολίτευσης στους FT.
Ο «ιδανικός» αντίπαλος
Ο μεγαλύτερος φόβος τους είναι ότι ο Κιλιτσντάρογλου θα επιμείνει να είναι ο ίδιος επικεφαλής της συμμαχίας και ότι ο Ερντογάν θα τον κερδίσει εύκολα.
Ο Κιλιτσντάρογλου ανυπομονεί να είναι υποψήφιος, είπε ένας ανώτερος αξιωματούχος ενός από τα πέντε κόμματα που συνεργάζονται με το CHP. «Δεν αμφιβάλλω ότι θα ήταν ο καλύτερος πρόεδρος από όλους τους πιθανούς υποψηφίους. Ομως έχει τη μικρότερη πιθανότητα να κερδίσει».
Ο Εσεν είπε χαρακτηριστικά στη βρετανική εφημερίδα: Ο Κιλιτσντάρογλου «είναι πολύ καλός στο να δημιουργεί βασιλιάδες αλλά δεν είναι ο ίδιος βασιλιάς».
Πάντως, όποιος κι αν είναι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, δεν θα έχει εύκολη δουλειά απέναντι σε έναν Ερντογάν που παραμένει πολύ δημοφιλής παρά τον πληθωρισμό που έχει σκαρφαλώσει στο 61%.
Τα τελευταία χρόνια, ο Ερντογάν έχει «βάλει χέρι» σε όλους τους θεσμούς, από τα δικαστήρια έως την κεντρική τράπεζα και έχει χρησιμοποιήσει επανειλημμένα αυτή την επιρροή για να χειραγωγήσει υπέρ του το εκλογικό σύστημα.
Οι δύο προηγούμενες απόπειρες να ηττηθεί ο τούρκος πρόεδρος απέτυχαν παταγωδώς, με πιο πρόσφατη το 2014, όταν κέρδισε με διαφορά 13%. Η βάση των ψηφοφόρων του Ερντογάν, βαθιά συντηρητική και θρησκευόμενη, αποδείχθηκε ότι είναι αδύνατο να αλλάξει στρατόπεδο και ότι η δυσαρέσκεια των νεότερων σε ηλικία ψηφοφόρων στα αστικά κέντρα δεν φτάνει για να κερδίσει τις εκλογές η αντιπολίτευση.
Οι δύο δήμαρχοι
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, δύο είναι οι υποψήφιοι που μπορούν να κερδίσουν τον 68χρονο τούρκο πρόεδρο: Ο 66χρονος Μανσούρ Γιαβάς και ο 51χρονος Εκρέμ Ιμάμογλου, δηλαδή οι δύο δημοφιλείς δήμαρχοι της Αγκυρας και της Κωνσταντινούπολης, αντίστοιχα.
Ο Γιαβάς είναι εξαιρετικά δημοφιλής στην τουρκική πρωτεύουσα, δίνοντας βάρος στη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών, σε μια πόλη που υπέφερε στα χέρια του προηγούμενου δημάρχου από το κόμμα του Ερντογάν, που σπαταλούσε το δημόσιο χρήμα σε αγάλματα δεινοσαύρων και θεματικών πάρκων.
Συντηρητικός και εθνικιστής, αλλά παράλληλα μετρημένος και έμπειρος πολιτικός, ο Γιαβάς μπορεί να κερδίσει ψηφοφόρους από τον Ερντογάν, να αλλάξει το προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης που εισήγαγε ο Ερντογάν το 2018 και να αποκαταστήσει τον ρόλο του κοινοβουλίου.
«Είναι ο κατάλληλος για να μείνει στην ιστορία ως ο πολιτικός που έκανε την Τουρκία πάλι μια κανονική χώρα, είπε στους Financial Times ο Σουάτ Κινίκογλου, πρώην βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος, που συνεργάστηκε με τον Γιαβάς στο παρελθόν. «Είναι πρόθυμος να αναλάβει αυτόν τον ρόλο».
Οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές, πάντως, σημειώνουν οι FT, θεωρούν τον Ιμάμογλου ως τον ισχυρότερο αντίπαλο του Ερντογάν. Ο «σοσιαλδημοκράτης που ξέρει απέξω το Κοράνι», όπως λέει ο ίδιος, έχει τη δυναμική να προσελκύσει ευρύτερη γκάμα ψηφοφόρων.
«Είναι δημοφιλής, νέος και ενθουσιώδης. Μπορεί να αντιμετωπίσει τον Ερντογάν, ο οποίος θα φαίνεται παππούς δίπλα του», είπε ο Αλι Σαρκόγλου, πολιτικός επιστήμονας σε πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Μερικές φορές χάνει την ψυχραιμία του, «αλλά αυτό θεωρείται συν για τούρκο πολιτικό», πρόσθεσε.
Ο Ιμάμογλου έχει εμπειρία στο να κερδίζει δύσκολες εκλογικές αναμετρήσεις, κάτι που θα χρειαστεί, καθώς ο Ερντογάν μπορεί να καταφύγει σε παράνομες τακτικές για να παραμείνει στην εξουσία. Το 2019, είχε διατάξει την επανάληψη των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, αλλά πάλι ο Ιμάμογλου κέρδισε πανηγυρικά.
Ομως, οι αντίπαλοί του λένε ότι είναι υπερβολικά φιλόδοξος για να αφαιρέσει τις εξουσίες από τον πρόεδρο –δηλαδή από τον εαυτό του– και να επαναφέρει την εμπιστοσύνη στη δημοκρατία.
«Ερντογάν Νο 2»
«Θα μπορούσε να γίνει ένας νέος Ταγίπ Ερντογάν. Κανείς δεν το θέλει αυτό. Από τη στιγμή που έχεις αυτή τη θέση με όλες αυτές τις εξουσίες, μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις», είπε χαρακτηριστικά στη βρετανική εφημερίδα αξιωματούχος σε ένα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Συνεργάτης του Ιμάμογλου απάντησε στο παραπάνω σχόλιο: «Το μόνο που έχει κοινό με τον Ερντογάν είναι η καταγωγή από τη Μαύρη Θάλασσα και το ότι έπαιζε ποδόσφαιρο μικρός. Τίποτα άλλο».
Την τελική απόφαση για το ποιος θα είναι ο υποψήφιος αντίπαλος του Ερντογάν, θα την πάρουν οι ηγέτες των έξι κομμάτων της συμμαχίας στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις, οι οποίοι θα πρέπει να βρουν ένα πρόσωπο που θα μπορεί να κερδίσει τον τούρκο πρόεδρο αλλά και να υπηρετήσει καλύτερα τα δικά τους συμφέροντα. Πάντως, η Μεράλ Ακσενέρ, ηγέτης του δεξιού Καλού Κόμματος, που προτιμά να γίνει πρωθυπουργός παρά πρόεδρος, όπως είπε, φαίνεται πως προτιμά τον Ιμάμογλου. Μένει να αποφασίσουν και οι υπόλοιποι.