Ανάμεσα σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις, σε Τουρκία και Ελλάδα και ταυτόχρονα με την περιοδεία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε Γερμανία, Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο, το International Hospitality Investment Forum (IHIF) επιβεβαίωσε ότι επενδυτές και διαχειριστές της φιλοξενίας βρίσκονται σε εγρήγορση.
Γιατί τα ραντεβού, οι ζυμώσεις και οι προθέσεις για συμφωνίες στο 25ο IHIF πήραν φωτιά. Όχι τυχαία. Το 2023 θα είναι άλλη μία δυνατή χρονιά για τα ταξίδια, παγκοσμίως.
Πάνω από 2.500 σύνεδροι, μέλη της επενδυτικής κοινότητας, διαχειριστές και αλυσίδες, βρέθηκαν στο Intercontinental του Βερολίνου για τρεις μέρες. Σύνθημα του συνεδρίου: «Fortune Favours the Bold» («Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς»).
Όχι άδικα. Η παγκόσμια αγορά φιλοξενίας αποτιμάται στα 4,8 τρισεκατομμύρια δολάρια και αναμένεται να ανέβει 10% ετησίως, στα 6,8 τρισεκατομμύρια το 2026.
Η φετινή χρονιά σημαδεύεται από τρία πράγματα: Ο «τοίχος» από χρήματα είναι εκεί και περιμένει, όπως και η επιθυμία και ζήτηση του κόσμου για διακοπές, αλλά το προσωπικό λείπει.
Με τι μας άφησε η πανδημία; Με την αλλαγή στάσης στη ζωή. Οι σχέσεις, οι τόποι, οι εμπειρίες έχουν σημασία. Οι άνθρωποι μεταβίβασαν τις αξίες από τα προϊόντα στις αναμνήσεις. Δαπανούν το διαθέσιμο εισόδημα σε αυτές. Αυτά μας κληροδότησε η Covid-19, είπε ο καθηγητής της Οξφόρδης Ian Goldin. Η ψυχική ικανοποίηση προέχει.
Είναι η φιλοξενία μια καλή επένδυση; Είναι η μόνη αποδοτική επένδυση σήμερα. Είναι εκεί όπου συγκεντρώνονται τα χρήματα του real estate. Παρά τη μεταβλητότητα που τη συνοδεύει. Και παρότι πλήττεται από υψηλό πληθωρισμό και ελλείψεις σε προσωπικό. Οι τόποι που προσφέρουν εμπειρίες είναι το «κλειδί».
Για την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική το πενθήμερο οκτάωρο στο γραφείο δεν φαίνεται να επιστρέφει. Ο κόσμος είδε ότι μπορεί να εργάζεται και εξ αποστάσεως. Η ζήτηση για επαγγελματική στέγη έχει συρρικνωθεί. Αλλά και η φύση των πόλεων αλλάζει. Όπως και ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. «Ο τόπος θα γίνει σημαντικός», τόνισε ο καθηγητής Goldin.
Στην παγκόσμια σκαλέτα, η οικονομική βαρύτητα μεταφέρεται στο Ντουμπάι και την περιοχή της Μέσης Ανατολής. Οδηγός ο πληθυσμός: Ινδία, Κίνα, είναι οι χώρες. Και η ΝοτιοΑνατολική Ασία. Στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη η παραγωγικότητα μειώνεται. Την ίδια ώρα τα δημογραφικά αλλάζουν: ο πληθυσμός γερνά, η γεννητικότητα είναι χαμηλή.
Τι γίνεται όταν δεν υπάρχουν άνθρωποι για την παραγωγική μηχανή; Η είσοδος μεταναστών είναι μία λύση. «Οι πιο δυναμικές πόλεις είναι εκείνες όπου υπάρχει συσχετισμός μεταξύ κατοίκων και μεταναστών», πρόσθεσε ο καθηγητής.
Η παγκοσμιοποίηση επιτρέπει την απρόσκοπτη μετακίνηση ανθρώπων, αγαθών, κεφαλαίων. Επιτρέπει επίσης και τη γρήγορη διάχυση του συστημικού ρίσκου.
«Οσο περισσότερο συσχετιζόμαστε, τόσο μεγαλύτερο είναι το ενδεχόμενο αστάθειας και αβεβαιότητας», δήλωσε. Επισημαίνοντας τον κίνδυνο για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός για καιρό. Αυτό σημαίνει υψηλά επιτόκια. Ισως ο πληθωρισμός να σταματήσει να ανεβαίνει μέσα στο 2023. Αλλά θα πρέπει να πέσει κάτω από 3%. Αυτό δεν θα συμβεί φέτος. Και τα επιτόκια δεν αναμένεται να πέσουν πριν το 2025.
Ολα αυτά, ως παράγοντες ανησυχίας στον κόσμο, θα πρέπει να αντισταθμιστούν από τη μοναδική εμπειρία που προσφέρει η φιλοξενία. «Ο κόσμος έχει ανάγκη να βιώσει μοναδικές εμπειρίες», τόνισε ο καθηγητής Goldin.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι κυβερνήσεις μοίρασαν 22 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτά δαπανήθηκαν από τους πολίτες κατά και μετά την πανδημία.
Αυτές οι δαπάνες θα διατηρηθούν; Η απάντηση είναι καταφατική.
Γιατί η πανδημία άλλαξε τις ισορροπίες στις προτεραιότητες. Οι άνθρωποι θέλουν εμπειρίες που θα τις κρατήσουν μια ζωή. Είναι επιλογή ζωής πια.
Σε αυτή την προσφορά εμπειριών θα υπάρξει μεγάλος ανταγωνισμός. Γι’ αυτό και το ενδιαφέρον εστιάζεται στην (υπέρτατη) πολυτέλεια. Όπως και αν μεταφράζεται η έννοια.
Τα έσοδα θα επηρεαστούν από τη χαλάρωση της έντασης στη ζήτηση και από την αύξηση του ανταγωνισμού.
Όμως τα κόστη δεν πρόκειται να μειωθούν. Οι εργαζόμενοι δεν πρόκειται να δεχθούν χαμηλούς μισθούς. Η υψηλή ποιότητα στις παροχές και τις υπηρεσίες είναι προϋπόθεση. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται μεγαλύτερη επένδυση σε κατάρτιση. Αλλά και μεγαλύτερη επένδυση στο τι σημαίνει καριέρα στον τουρισμό.
«Οι κυβερνήσεις δεν αντιλαμβάνονται πόσο σημαντική είναι αυτή η «βιομηχανία», τόνισε ο καθηγητής Goldin. Ο τουρισμός είναι η πιο παραμελημένη οικονομική δραστηριότητα. Εκεί εντόπισε και την απουσία lobbying που να την εκπροσωπεί. Αλλά και την έλλειψη δεδομένων, ώστε οι αποφάσεις που λαμβάνονται να ορίζονται από αυτά.
Από την άλλη, οι επενδυτές θα πρέπει να εστιάσουν στο ESG (Environment, Social and Governance), επειδή το πιστεύουν. Έχουν σκεφτεί τι συμβαίνει στους τόπους στους οποίους επενδύουν; Πώς θα τους διατηρήσουν; Θα πρέπει να δράσουν έγκαιρα.
Η επένδυση στην ανανέωση γηραιών υποδομών προτείνεται ως κατεύθυνση. Ακόμα και η μετατροπή επαγγελματικών κτιρίων σε χώρους φιλοξενίας. Πάντα με ένα διευρυμένο σε προϊόντα χαρτοφυλάκιο.
Ανάμεσα σε όλα αυτά, η Ευρώπη δεν αναμένεται να έχει υψηλή ανάπτυξη. Οι Ευρωπαίοι θα συνεχίσουν να ταξιδεύουν στην ήπειρό τους και οι Κινέζοι θα έρχονται στην Ευρώπη. Η Ασία και η Ινδονησία ωστόσο είναι οι περιοχές του πλανήτη για να επενδύσει κάποιος τα επόμενα δέκα χρόνια, είπε ο καθηγητής Goldin.
Να κοιτάς τον ισολογισμό, να αξιοποιείς την τεχνολογία και να επενδύεις σε προσωπικό. Αυτοί είναι οι τρόποι για να διατηρήσεις την αξία τουριστικού ακινήτου. Αν και ακόμα η αύξηση των τιμών των δωματίων εξακολουθεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, είπαν οι ομιλητές στο πάνελ που συντόνισε εκπρόσωπος της Horwarth HTL.
«Δύο μήνες πριν θα σας έλεγα διαφορετικά πράγματα», αλλά σε αυτό το διάστημα πολλά έχουν αλλάξει, είπε ο Robin Rossman, γενικός διευθυντής της STR. Και εξέφρασε την πεποίθηση, όπως προκύπτει από την καμπύλη της ζήτησης, ότι «το 2023 θα είναι μια εύρωστη χρονιά. Τα πράγματα δείχνουν ότι το 2023 θα είναι ισοδύναμο, αν όχι καλύτερο από το 2019». Αυτό δίνει και στους ξενοδόχους τη δύναμη να ανεβάσουν τις τιμές, εκτίμησε. Και η άνοδος των τιμών, θεμελιώνει την επιτυχία της πολυτελούς διαμονής. Στην Ευρώπη η Ιταλία έχει την πιο δυναμική βελτίωση δεικτών.
Η κατεύθυνση προς την πολυτέλεια είναι ορατή.
Όμως, δεν μπορείς να προχωρήσεις με βάση το ένστικτο πια. Οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται με βάση τα δεδομένα. Η δουλειά μας γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη, είπε ο Jan Hein Simons, επικεφαλής της διεύθυνσης ξενοδοχείων της Colliers Alternative Real Estate B.V.
Τα επιτόκια δεν έχουν φθάσει ακόμα στην κορύφωσή τους, πρόσθεσε η Carine Bonnejean, γενική διευθύντρια του ξενοδοχειακού τμήματος της Christie & Co. Σε αυτό το περιβάλλον, η Ιταλία και η Ελλάδα έχουν προσελκύσει ξένους επενδυτές «γιατί ακόμα μπορείς να βρεις ακίνητα σε λογικές τιμές», είπε. Ωστόσο, η χρηματοδότηση θα είναι «μακράν το μεγαλύτερο ζήτημα, τα επόμενα χρόνια». Και το ESG είναι μια σκοτεινή βόμβα. «Οσο αργότερα γίνει η μετάβαση, τόσο πιο ακριβή θα είναι», κατέληξε.
Η αύξηση του κόστους ζωής δείχνει να μην προκαλεί ανησυχία. «Ο κόσμος πιέζεται από την άνοδο των τιμών στην καθημερινότητα, αλλά όχι τόσο ώστε να αποφύγει επιλογές για τη ζωή του», υποστήριξε η Laura Brinkmann της KSL Capital. Για να προσθέσει ότι η αμερικανική αγορά στηρίζει την ανάπτυξη που καταγράφει η Ευρώπη. Βλέπουμε «μια μακροχρόνια τάση. Δεν είναι champagne effect», σημείωσε, αναφερόμενος στην κυριαρχία της πολυτέλειας, ο Michael Swank Senior Managing Director της Blackstone. Αλλωστε το κοινό της πολυτέλειας δεν επηρεάζεται από τον πληθωρισμό ή το ενεργειακό κόστος. «Στην Ισπανία έχουμε ξεπεράσει τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού μας φέτος», πρόσθεσε. Αντίθετα, δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τη λιανική ή την επαγγελματική στέγη.
Ζητούμενο οι εμπειρίες και η αίσθηση της κοινότητας
Οι μεγάλοι επενδυτές κοιτάζουν την αγορά της φιλοξενίας. Ποιες είναι οι προκλήσεις; Τα κόστη. Αλλά η απόδοση από την πλευρά της ζήτησης είναι ο λόγος που θέλουν να εισέλθουν. Το δύσκολο κομμάτι είναι η ευαισθησία της.
Το ζητούμενο για τη φιλοξενία πλέον είναι να προσφέρει στους ανθρώπους εμπειρίες και την αίσθηση της κοινότητας. «Πρέπει να έχει ουσία, όχι μόνο στυλ», είπε ο Shafi Syed των Equinox Hotels.
Η ουσία είναι ότι η πανδημία δεν άλλαξε μόνο τις προτεραιότητες του κόσμου, αλλά και των υψηλόβαθμων στελεχών της φιλοξενίας. Sebastien Bazin και Keith Barr έκλεισαν με την παρουσία τους τη δεύτερη μέρα του IHIF, με κατάμεστη την αίθουσα ballroom.
Ο Sebastien Bazin μόλις ανανέωσε τη θητεία του για άλλη μια τετραετία ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Accor. «Ο τομέας μας έχει αλλάξει πολύ σε σχέση με το πώς ήταν πριν 20 χρόνια», είπε. «Ανοίξτε τα ξενοδοχεία στην τοπική κοινότητα. Αν καταφέρετε να προσελκύσετε την εσωτερική αγορά, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για τους υπόλοιπους». Χρειάζονται brands «που να εμπνέουν». Ο ίδιος μίλησε για τη μετάβαση της Accor στην πολυτέλεια, με εμπλουτισμό της παρουσίας και του χαρτοφυλακίου της πλέον σε 45% ευρωπαϊκό και 45% mid-scale ξενοδοχειακό όμιλο. Και σε μια προσωπική τοποθέτηση για το τι θα κάνει όταν ολοκληρώσει την ερχόμενη τετραετία, είπε: «Κάποια στιγμή στη ζωή, θα πρέπει να ανακτήσεις τον έλεγχό της».
O Keith Barr έκανε την τελευταία του δημόσια εμφάνιση ως διευθύνων σύμβουλος της IHG Hotels & Resorts τα τελευταία έξι χρόνια. Ο όμιλος επανήλθε ισχυρότερος μετά την πανδημία, με επτά νέα brands σε πέντε χρόνια και 100 νέα ξενοδοχεία σε φάση υλοποίησης. Ο κόσμος «δεν αγοράζει τηλεοράσεις, αυτοκίνητα και αγαθά. Αγοράζει εμπειρίες, αεροπορικά εισιτήρια, κάνει κρατήσεις σε εστιατόρια και ξενοδοχεία. Αυτό είναι εξαιρετικό σημάδι».
Μιλώντας για το νέο του προσωπικό ρίσκο είπε: «Δεν πάω σε άλλη δουλειά. Θα μετακομίσω στη Χαβάη, την πατρίδα της συζύγου μου και θα σκέφτομαι τη ζωή κοιτάζοντας τη θάλασσα. Είναι η σωστή στιγμή να είμαστε μαζί ως οικογένεια».
Η ελληνική παρουσία ήταν αξιοσημείωτη στο φετινό διεθνές επενδυτικό συνέδριο της φιλοξενίας, τόσο από εκπροσώπους ξενοδοχείων, εταιριών συμβούλων, αλυσίδων, αλλά και της Enterprise Greece. Ωστόσο, την παράσταση έκλεψε η βράβευση των Σταύρου και Ανδρέα Ανδρεάδη με το «IHIF Lifetime Achievement Award», για τη συνεισφορά τους στον κλάδο και την επαναφορά της πολυτελούς φιλοξενίας ως κερδοφόρας επενδυτικής ιδέας, με την ανάπτυξη και προώθηση του Ομίλου Sani/Ikos σε Ελλάδα και Μεσόγειο, ένα εγχώριο και διεθνές παράδειγμα για τον τουρισμό.
Η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς.
Σημείωση: Στο πλαίσιο του 25ου IHIF η διοργανώτρια εταιρία Questex ανακοίνωσε ότι εντάσσει στο χαρτοφυλάκιο της τη διαχείριση του NYU International Hospitality Industry Investment Conference, σε συνέχεια αυτού που πραγματοποιείται τον Ιούνιο.