Ηταν Σεπτέμβριος του 2020. Στις 14 του μηνός ένα βαθύ μετεωρολογικό χαμηλό, μετεωρολογικός στρόβιλος, δημιουργήθηκε νοτιοδυτικά της Ιταλίας, μεταξύ Σικελίας και Ιονίου Πελάγους, φέρνοντας θυελλώδεις κυκλωνικούς ανέμους και πολύ ισχυρές τοπικές καταιγίδες, που προκάλεσαν βιβλικές πλημμύρες, πρώτα στα νησιά του Ιονίου και λίγο αργότερα στη Στερεά Ελλάδα και στη Θεσσαλία. Τότε, τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ οι ζημιές στο οδικό δίκτυο, στην ηλεκτροδότηση κσι στις καλλιέργειες χαρακτηρίστηκαν «βιβλικού χαρακτήρα», καθώς σπίτια, αυτοκίνητα και περιουσίες θάφτηκαν κάτω από τη λάσπη.
Ο Ιανός, το φαινόμενο που δημιουργήθηκε από τη θερμότητα των πολύ ζεστών υδάτων της Μεσογείου, καταγράφηκε πλέον στην ιστορία της μετεωρολογίας ώς «μεσογειακός κυκλώνας». Ωστόσο, τότε οι ειδικοί σημείωναν ότι «το ακραίο αυτό καιρικό φαινόμενο αναμένεται να επαναλαμβάνει την καταστροφική εμφάνισή του κάθε χρόνο στις αρχές του φθινοπώρου, λόγω της υπερθέρμανσης των υδάτων της Μεσογείου».
Ιανός 2020 – Ο χάρτης των πλημμυρών στη Θεσσαλία από την υπηρεσία Copernicus:
Το φαινόμενο του Ιανού, ακριβώς με τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά με πολύ μεγαλύτερη σφοδρότητα, επαναλήφθηκε τώρα με την κακοκαιρία Daniel, αφήνοντας πίσω του χαμένες ζωές και περιουσίες αλλά και χιλιάδες ανθρώπους να αναζητούν ασφαλή στέγη.
Daniel 2023 – Ο πρώτος χάρτης των πλημμυρών από την υπηρεσία Copernicus:
Ποια είναι η διαφορά; Οτι το ακραίο φαινόμενο που βίωσε η χώρα με δραματικό τρόπο είχε κατ’ ουσίαν προβλεφθεί από την ίδια την Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Ακριβώς έναν χρόνο μετά τον Ιανό, τον Σεπτέμβριο του 2021, ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός παρουσίαζε το Περιφερειακό Πρόγραμμα της Θεσσαλίας για την περίοδο 2021-2025, δηλώνοντας υπερήφανος για την ταχύτητα αποκατάστασης των ζημιών που είχε αφήσει πριν από έναν χρόνο ο Ιανός στην πατρίδα του.
Ομως αυτό που φαίνεται ότι διέφυγε από όλους –και από τον περιφερειάρχη– είναι ότι στο Πρόγραμμα Περιφερειακής Ανάπτυξης της Θεσσαλίας 2021-2025 όχι μόνο υπάρχει η πρόβλεψη για τα επικίνδυνα πλημμυρικά φαινόμενα που μπορεί να επανέρχονται ξαφνικά και πιο τακτικά λόγω της κλιματικής αλλαγής, αλλά υπάρχει και ο χάρτης με τις «Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας» για τη Θεσσαλία.
Οι Ζώνες αυτές καλύπτουν το 31,2% της συνολικής έκτασης της περιφέρειας, αλλά η πρωτοφανής κακοκαιρία Daniel την έπληξε (ευτυχώς, κατά μία έννοια) από τη Λάρισα και κάτω. Το επίκεντρο ήταν η Μαγνησία, δηλαδή ο Βόλος και το Πήλιο, τα Φάρσαλα, τα Τρίκαλα, και ακολούθησε η βιβλική καταστροφή στα χωριά του κάμπου.
Στον χάρτη με γαλάζιο χρώμα εντοπίζονται όλες οι περιοχές που βρέθηκαν την Πέμπτη κάτω από το νερό, οι οποίες σύμφωνα με τους πρώτες μετρήσεις μπορεί να καλύπτουν ή να επηρεάζουν έμμεσα (δηλαδή να είναι απροσπέλαστες) ακόμη και το 20% της έκτασης της περιφέρειας.
Πέραν των διαπιστώσεων αυτών, που περιγράφονται και απεικονίζονται στο Πρόγραμμα της Περιφέρειας, σημειώνεται η ανάγκη κατασκευής αντιπλημμυρικών έργων (πολλά από τα οποία ξεκίνησαν στις περιοχές της Καρδίτσας τις οποίες πριν από τρία χρόνια έπληξε ο Ιανός και χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ. Ακόμη, ότι κάθε χρόνο διατίθενται από την περιφέρεια 2,5 εκατ. ευρώ σε κάθε περιφερειακό διαμέρισμα (άλλο για τη Λάρισα, άλλο για τον Βόλο, άλλο για τα Τρίκαλα, άλλο για την Καρδίτσα κ.ο.κ.) για καθαρισμούς ποταμών και ρεμάτων.
Στο ίδιο κείμενο (σελ. 40) επισημαίνεται σε ειδικό κεφάλαιο υπό τον τίτλο «ΑΠΕΙΛΕΣ»:
- «Η μη ύπαρξη εθνικού ή περιφερειακού σχεδίου πρόληψης και διαχείρισης φυσικών καταστροφών, στο πλαίσιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή»
- «Η μη έγκαιρη εφαρμογή κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας».
Εργα 500 εκατ. ευρώ
Οπως είχε πει τέτοιες ημέρες στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 2021 ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Κώστας Αγοραστός, παρόντος του τότε υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταικούρα:
- «Η κρίση του Ιανού στη Θεσσαλία άλλαξε δραστικά τη λειτουργία του κράτους και οδήγησε σε ένα πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα πρωτόκολλο γρήγορων ενεργειών και νομοθετημάτων, με ενσυναίσθηση και δικαιοσύνη για τους ανθρώπους που επλήγησαν»
- «Εχουμε ολοκληρωμένο σχέδιο, που καταστρώθηκε στον τόπο της ζημιάς, και προχωράμε με ταχύτητα στην υλοποίησή του. Στη Θεσσαλία, λόγω του Ιανού, εξελίσσονται έργα ύψους 500 εκατ. ευρώ, στα οποία δουλεύουν οι άνθρωποι της περιοχής. Τα αντιπλημμυρικά έργα έχουν κατασκευαστεί ή εξελίσσονται, και δρομολογούνται νέα έργα –φράγματα, λιμνοδεξαμενές, δίκτυα άρδευσης– με την αποτελεσματική διαδικασία των ΣΔΙΤ. Διεκδικούμε την ολοκλήρωση των ημιτελών έργων του Αχελώου και τα συνοδά έργα, φράγματα στην Πύλη και στο Μουζάκι, για να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα των έργων νερού στη Θεσσαλία».
Προφανώς, όλα αυτά που έγιναν (ή δεν έγιναν) δεν αποδείχθηκαν αρκετά στη νέα θεομηνία.
Ετσι, ο περιφερειάρχης και οι δήμαρχοι της περιοχής που τότε παρουσίαζαν τον απολογισμό των ενεργειών τους για την προστασία του τόπου τους (Καρδίτσας Βασίλης Τσιάκος, Σοφάδων Θάνος Σκάρλος, Λίμνης Πλαστήρα Παναγιώτης Νάνος, Αλμυρού Βαγγέλης Χατζηκυριάκος και Φαρσάλων Μάκης Εσκίογλου) βρίσκονται εκ νέου μπροστά σε μια λίμνη προβλημάτων και ευθυνών.