Τον Αμλετ και την περίφημη ρήση του «To be or not to be?» (Να ζει κανείς ή να μη ζει;) επικαλέστηκε την περασμένη Τρίτη ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απευθυνόμενος στα μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων, θέλοντας να καταστήσει ξεκάθαρο ότι η αντίσταση κατά των ρώσων εισβολέων έχει αμιγώς υπαρξιακό χαρακτήρα για την Ουκρανία.
Ωστόσο, σκεπτόμενος το μέλλον το δικό του, ο πρόεδρος της Ουκρανίας θα μπορούσε να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη έναν στίχο των Clash: «Should I stay or should I go?» («Να μείνω ή να φύγω;»). Ενα από τα πιο γνωστά τραγούδια του κορυφαίου βρετανικού συγκροτήματος της πανκ και της ροκ μουσικής με τον Ζελένσκι τα συνδέει ο Τζος Γκλάνσι, επικεφαλής ανταποκριτής των The Sunday Times του Λονδίνου στην Ουάσιγκτον.
Αποφασίζοντας να παραμείνει στο Κίεβο με την εκδήλωση της ρωσικής εισβολής στην πατρίδα του και επιδεικνύοντας εκπληκτικό σθένος, ο ουκρανός πρόεδρος κατάφερε να συσπειρώσει τους βαλλόμενους συμπολίτες του και να τους εμφυσήσει την πίστη στον αγώνα τους. Καθώς, όμως, μέρα με τη ημέρα σφίγγει επικίνδυνα ο ρωσικός κλοιός γύρω από το Κίεβο, ενώ ομάδες επαγγελματιών εκτελεστών τον αναζητούν για να τον εξοντώσουν, ο ουκρανός ηγέτης καλείται να αντιμετωπίσει ένα τρομερό δίλημμα.
Εάν φύγει, οι Ρώσοι θα τον χαρακτηρίσουν δειλό και θα διεκδικήσουν μια νίκη την οποία χρειάζονται απεγνωσμένα, τουλάχιστον από προπαγανδιστικής απόψεως. Εάν παραμείνει στη θέση του, κινδυνεύει να συλληφθεί, εάν δεν εκτελεστεί, καθιστώντας, έτσι, εξαιρετικά περίπλοκη υπόθεση τη διαδικασία διαδοχής του, εξηγεί ο βρετανός δημοσιογράφος στην ανάλυσή του.
Οι ουκρανοί πολιτικοί είναι διχασμένοι. «Θέλω να μείνει, αλλά θα το καταλάβω εάν αποφασίσει να φύγει», δηλώνει ο Ολεξάντρ Ντανιλιούκ, πρώην υπουργός Οικονομικών της Ουκρανίας. «Στο τέλος της ημέρας η ηγεσία πρέπει να διατηρηθεί. Αν αποφασίσει να φύγει, θα το καταλάβω. Νομίζω ότι θα το καταλάβαιναν και πολλοί Ουκρανοί. Αποτελεί γεγονός ότι παρέμεινε ήδη σε μια δύσκολη στιγμή: έχει ήδη αποδείξει ότι δεν είναι δειλός», εξήγησε.
Γεγονός αποτελεί επίσης ότι τον πρώτο λόγο, στο πλαίσιο του πολέμου που μαίνεται με ολοένα αυξανόμενη ένταση, τον έχουν οι στρατιωτικοί της Ουκρανίας ενώ εκατομμύρια ουκρανοί πολίτες συμβάλλουν όπως μπορούν στην αντίσταση κατά των Ρώσων. Ωστόσο, ο ρόλος που διαδραματίζει ο 44χρονος Ζελένσκι έχει τεράστια συμβολική σημασία. «Εάν είχε εγκαταλείψει το Κίεβο στην αρχή του πολέμου και είχε συνθέσει μια κυβέρνηση στο Λβιβ ή ακόμη και στη Βαρσοβία, όπως κάποιοι τον προέτρεπαν να κάνει, όλος ο τόνος της σκληρής αντίστασης της Ουκρανίας θα ήταν διαφορετικός», υποστηρίζει, ορθώς, ο δημοσιογράφος Sunday Times.
«Είναι σημαντικό που έμεινε στο Κίεβο. Ενα τεράστιο ποσοστό του πληθυσμού μας αντιστέκεται σε αυτήν την εισβολή. Ενας από τους βασικούς παράγοντες είναι ο αρχηγός, ο αρχηγός του στρατού μας, που δείχνει ότι δεν φοβόμαστε», θεωρεί και ο Γιάροσλαβ Ζελεζνιάκ, αρχηγός του Voice, ενός από τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Ουκρανία. Αμφότεροι οι ουκρανοί πολιτικοί είναι πεπεισμένοι ότι ο πρόεδρός τους προτιμάει να αφήσει την τελευταία του πνοή στο Κίεβο, προασπιζόμενος την πατρίδα του, παρά να προσφέρει στον Βλαντίμιρ Πούτιν την ικανοποίηση να τον δει να φυγαδεύεται από την πρωτεύουσά του.
Ενόψει του πολέμου, ο Ζελένσκι επικρίθηκε για την πεποίθησή του ότι οι Ρώσοι δεν θα εισέβαλαν τελικά. Αλλά με το ξέσπασμα των εχθροπραξιών, κλήθηκε απότομα να αντιμετωπίσει μια ανείπωτη πραγματικότητα, αποδεικνύοντας ότι είναι ικανός να ηγηθεί της πατρίδας του. «Ο καιρός του πολέμου είναι καιρός για τον Ζελένσκι. Στην προκειμένη περίπτωση είναι ένας από τους καλύτερους. Εχω πολλές διαφωνίες μαζί του για το πώς πρέπει να λειτουργεί η δημοκρατία στην Ουκρανία, αλλά έχει την πλήρη υποστήριξή μου», είπε ο Γιάροσλαβ Ζελεζνιάκ.
Οντας ιδιαίτερα επικοινωνιακός, χάρη στην επιτυχημένη θητεία του στην υποκριτική, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι μπορεί να επικοινωνεί επιδέξια και με τους συμπατριώτες του και με τη διεθνή κοινότητα, άλλοτε επικαλούμενος τον Σαίξπηρ και άλλοτε τον Τσόρτσιλ. Σύμφωνα με τον βρετανό δημοσιογράφο, από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος έως σήμερα ο Ζελένσκι κατάφερε να αναδειχθεί ως το αντίθετο του Πούτιν.
Γιατί ο ένας είναι νέος, προσηνής και προσιτός, ενώ ο άλλος ηλικιωμένος, βλοσυρός και ακατάδεκτος. Την ώρα που ο πρώτος ανεβοκατεβαίνει σε καταφύγια και διαβουλεύεται με τους υπουργούς και τους στρατηγούς του, ο Πούτιν επικοινωνεί μέσω βιντεοκλήσεων με τους συνεργάτες και τους συμβούλους του, ενώ τις ελάχιστες φορές που συναντά κάποιον ιδιαιτέρως, κάθεται σε απόσταση ασφαλείας, στην κορυφή τραπεζιών μήκους πολλών μέτρων.
Χάρη στις εξαιρετικές επιδόσεις του στο πεδίο των δημοσίων σχέσεων, ο Ζελένσκι κέρδισε εύκολα τη συμπάθεια της Δύσης, με τους πολιτικούς αλλά και τους πολίτες της να συσπειρώνονται γύρω του και κατά του Πούτιν. Αλλά το αίτημά του για επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία και για παραχώρηση μαχητικών αεροσκαφών Mig από την Πολωνία δεν εισακούστηκαν. «Εδωσε ένα ανθρώπινο πρόσωπο στα δεινά του ουκρανικού λαού. Ειλικρινά αναγκάζει, επειδή ντροπιάζει, τους δυτικούς ηγέτες να κάνουν περισσότερα, εν μέρει επιτυχώς αλλά μόνον εν μέρει», σημείωσε ο Τζον Χερμπστ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία και επικεφαλής του Κέντρου Μελετών για την Ευρασία στο Atlantic Council.
Καθώς, όμως, μαίνεται με ολοένα αυξανόμενη ένταση ο πόλεμος στην Ουκρανία, το ερώτημα είναι εάν ο ουκρανός πρόεδρος μπορεί να παραμείνει ζωντανός. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Πούτιν επιθυμεί την εξόντωσή του, ενώ φέρεται να έχει ήδη αναθέσει την εν λόγω αποστολή στους μισθοφόρους της διαβόητης Ομάδας Βάγκνερ.
Εχοντας ενοχληθεί ιδιαίτερα το Κρεμλίνο από την αναπάντεχη και τεράστια δημοτικότητα του Ζελένσκι, η κρατική τηλεόραση στη Ρωσία υποστηρίζει ότι είναι εθισμένος στην κοκαΐνη, ότι έχει ήδη εγκαταλείψει το Κίεβο και έχει εγκατασταθεί στη Βαρσοβία, ακόμη και ότι είναι «ανδρείκελο της MΙ6».
«Οι Ρώσοι διαδίδουν ψευδείς πληροφορίες για τον ηγέτη μας. Αντιλαμβάνονται τη σημασία του για τον αγώνα μας», δήλωσε σχετικά ο Ολεξάντρ Κορνιένκο, αντιπρόεδρος της ουκρανικής Βουλής. Παρά τις ρωσικές απειλές, ο Ζελένσκι εξακολουθεί να παρεμβαίνει δημοσίως και να συσκέπτεται σε κυβερνητικά κτίρια. Το Σάββατο κυκλοφόρησε ένα βίντεο κατηγορώντας τη Μόσχα για «πόλεμο εξόντωσης» αλλά και υποστηρίζοντας, αισιόδοξα, πως «η νίκη για την Ουκρανία και η ειρήνη για την Ουκρανία είναι εφικτές».
Φυσικά οι Ρώσοι, που έχουν περικυκλώσει το Κίεβο, έχουν εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη, αλλά οι σύμμαχοι του ουκρανού προέδρου θεωρούν ότι τελικά δεν θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει την ουκρανική πρωτεύουσα, καθώς είναι βαριά οχυρωμένη και οι εναπομείναντες πολίτες της πάνοπλοι και αποφασισμένοι να την υπερασπιστούν μέχρις τελικής πτώσεως. «Ολα τα κυβερνητικά μας κτίρια είναι έτοιμα για πόλεμο, αποθήκες, περάσματα, τα πάντα. Δυστυχώς και οι Ρώσοι το γνωρίζουν αυτό, γιατί όλα κατασκευάστηκαν κατά τη σοβιετική εποχή, αλλά πρόκειται περί ενός τεράστιου δικτύου. Μπορούμε να προστατεύσουμε τον αρχηγό μας, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Θα πρέπει να τον προδώσει κάποιος εκ των έσω για να δολοφονηθεί», σημείωσε ο Ολεξάντρ Ντανιλίουκ, ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ουκρανίας.
Ομως τι θα συμβεί εάν εξολοθρευθεί τελικά ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι; Αμεσα θα κληθεί να τον αντικαταστήσει ο Πρόεδρος της Βουλής της Ουκρανίας, ο 46χρονος Ρουσλάν Στεφαντσούκ, αλλά για να εκλεγεί ένας νέος πρόεδρος θα πρέπει να πραγματοποιηθούν εκλογές, το οποίο είναι απίθανο, δεδομένων των τραγικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα. Η Μόσχα από την πλευρά της θα αποπειραθεί σίγουρα να επιβάλει μια κυβέρνηση ανδρεικέλων, με επικεφαλής ενδεχομένως τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, τον οποίο εξεδίωξε από την εξουσία το 2014 ο ουκρανικός λαός.
«Ο θάνατος ή η σύλληψη ενός εμπνευσμένου ηγέτη κατά τη διάρκεια ενός πολέμου θα ήταν ένα σημαντικό αλλά σε καμία περίπτωση θανατηφόρο πλήγμα. Ο ουκρανικός λαός στο σύνολό του είναι αποφασισμένος να διατηρήσει την ελευθερία του, την κυριαρχία του. Αυτό δεν εξαρτάται από τον Ζελένσκι», είπε ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Ουκρανία Τζον Χερμπστ.
Προς το παρόν, τουλάχιστον, ο Ζελένσκι φαίνεται αποφασισμένος να ρισκάρει τη ζωή του για να παραμείνει δίπλα στους συμπολίτες του. «Είναι εξαιρετικά πεισματάρης», είπε ο Ντανιλιούκ. «Απλώς ξέρω ότι θα μείνει».