Εικόνα από το νεφέλωμα της Αλογοκεφαλής | ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre (CEA Paris-Saclay), G. Anselmi
Θέματα

Το τηλεσκόπιο Ευκλείδης αναζητά το «σκοτεινό Σύμπαν»

Πέρα από συγκλονιστικές φωτογραφίες από τον Περσέα και το νεφέλωμα της Αλογοκεφαλής, αυτό το υψηλής ευκρίνειας εργαλείο έχει τη δυνατότητα να διευρύνει τη γνώση σε αχαρτογράφητα εδάφη, «πέρα από τον Αϊνστάιν»
Protagon Team

Στη Γη έφτασε η πρώτη φωτογραφική ανταπόκριση του διαστημικού τηλεσκοπίου Ευκλείδης, του οποίου η αποστολή υπόσχεται να μας διαφωτίσει περισσότερο για το «σκοτεινό Σύμπαν».

Η αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (Esa), ύψους 1 δισ. ευρώ, επικεντρώνεται στη σκοτεινή ύλη και τη σκοτεινή ενέργεια, οι οποίες, αν και αθροιστικά αποτελούν το 95% του Σύμπαντος, η φύση τους είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου άγνωστη σε εμάς, γράφει η Χάνα Ντέβλιν στον Guardian.

Οι πρώτες εικόνες δείχνουν τον Περσέα και το νεφέλωμα της Αλογοκεφαλής με εκθαμβωτική λεπτομέρεια, αποτυπώνοντας περίπου 100.000 γαλαξίες σε ένα μόνο στιγμιότυπο και αναδεικνύοντας την απαράμιλλη ικανότητα του τηλεσκοπίου να παρατηρεί σε μια τεράστια έκταση του Διαστήματος, με πρωτόγνωρη ευκρίνεια.

Γαλαξίες που ανήκουν στον Περσέα (ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre-CEA Paris-Saclay, G. Anselmi)

Ο τελικός σκοπός του τηλεσκοπίου, το οποίο έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει γαλαξίες μέχρι και 10 δισ. έτη φωτός μακριά, είναι η δημιουργία του μεγαλύτερου κοσμικού τρισδιάστατου χάρτη που έχει γίνει ποτέ. Αυτό θα επιτρέψει στους αστρονόμους να συμπεράνουν την κατανομή της σκοτεινής ύλης σε μεγάλη κλίμακα και να αποκαλύψουν την επιρροή της σκοτεινής ενέργειας στο πρώιμο Σύμπαν. Η σκοτεινή ύλη διαπερνά το Σύμπαν και δρα ως κοσμική κόλλα που συγκρατεί τους γαλαξίες, ενώ η σκοτεινή ενέργεια είναι το όνομα που δόθηκε σε μια αινιγματική δύναμη, που πιστεύεται ότι επιταχύνει τη διαστολή του Σύμπαντος.

Η καθηγήτρια Κάρολ Μαντέλ, επιστημονική διευθύντρια της Esa, δήλωσε ότι η αποστολή, που ξεκίνησε τον Ιούλιο, θα ωθήσει τα σύνορα της επιστημονικής γνώσης σε αχαρτογράφητα εδάφη, «πέρα από τον Αϊνστάιν».

Η εικόνα του σπειροειδή γαλαξία IC 342 (ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre-CEA Paris-Saclay, G. Anselmi)

«Εχουμε καταφέρει να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το 5% του Σύμπαντος και έχουμε επίσης καταλάβει ότι υπάρχει ένα άλλο 95% που παραμένει άγνωστο για εμάς» δήλωσε, σύμφωνα με το βρετανικό Μέσο, η Μαντέλ. «Δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε στην άκρη του Σύμπαντος για να το ερευνήσουμε, αλλά φέρνουμε αυτές τις εικόνες πίσω στη Γη και τις μελετάμε σε υπολογιστές – και μάλιστα με μόνο 1,4 δισ. ευρώ. Νομίζω ότι είναι μαγικό».

Στα επόμενα έξι χρόνια ο Ευκλείδης θα παρατηρήσει περίπου 8 δισ. γαλαξίες χρησιμοποιώντας υπέρυθρο και ορατό φως, στο 36% του νυχτερινού ουρανού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το φως από αυτά τα μακρινά σώματα θα περάσει κοντά από τη σκοτεινή ύλη στο ταξίδι του προς τη Γη. Οταν συμβεί αυτό, το βαρυτικό πεδίο της θα κάμψει την πορεία του φωτός, κάνοντας τους γαλαξίες να εμφανίζονται παραμορφωμένοι στην τελική εικόνα.

Η άποψη του Ευκλείδη για το σφαιροειδές σμήνος NGC 6397 (ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre-CEA Paris-Saclay, G. Anselmi)

Αναλύοντας τα μοτίβα της παραμόρφωσης, οι αστρονόμοι θα μπορούσαν να καταλήξουν σε έναν χάρτη της κατανομής της σκοτεινής ύλης στον νυχτερινό ουρανό και στην ιστορία του Σύμπαντος. Μπορεί αυτό αρχικά να μην απαντά στο ερώτημα «τι είναι η σκοτεινή ύλη;», αλλά τουλάχιστον θα αποκαλύψει πού βρίσκεται και πώς συμπεριφέρεται τώρα, καθώς και πώς επέδρασε στο πρώιμο Σύμπαν.

«Η σκοτεινή ύλη τραβάει τους γαλαξίες μαζί και τους κάνει να περιστρέφονται ταχύτερα από ό,τι μπορεί να εξηγήσει μόνο η ορατή ύλη – η σκοτεινή ενέργεια οδηγεί την επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος» δήλωσε η Κάρολ Μαντέλ, σύμφωνα με τον Guardian. «Ο Ευκλείδης θα επιτρέψει για πρώτη φορά στους κοσμολόγους να μελετήσουν όλα αυτά τα ανταγωνιστικά σκοτεινά μυστήρια μαζί».