Οταν ο ψυχίατρος του Χάρβαρντ Τζέρι Ρόζενμπαουμ αποφάσισε να ιδρύσει ένα ινστιτούτο ψυχεδελικών φαρμάκων, τηλεφώνησε σε μερικούς από τους πιο σπουδαίους νευρολόγους που ασχολούνται με την έρευνα του εγκεφάλου.
Ο Μπρους Ρόζεν, πρωτοπόρος της τεχνολογίας απεικόνισης του εγκεφάλου στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, είπε ότι πάντα ήθελε να το κάνει, «αλλά πίστευα ότι δεν μπορούσα να πω τίποτα».
Στο ίδιο πλαίσιο, και ο Στίβεν Χάγκαρτι, διευθυντής του Εργαστηρίου Χημικής Νευροβιολογίας, ομολόγησε ότι απλώς «ήταν κάτι που πάντα θα ήθελε να κάνει». Ποιος όμως θα τους έπαιρνε στα σοβαρά;
Οπως γράφουν οι Times του Λονδίνου, ψυχίατροι σε διάφορα πανεπιστήμια του κόσμου διερευνούσαν ήδη την πιθανή χορήγηση ψυχεδελικών για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του συνδρόμου μετατραυματικού στρες (PTASD). Ωστόσο, υπήρχε λόγος που το Χάρβαρντ αντιμετώπιζε την κατάσταση με ιδιαίτερη επιφυλακτικότητα: μία σειρά από φιλόδοξα και αμφιλεγόμενα πειράματα τη δεκαετία του 1960 με φάρμακα που διευρύνουν τη συνείδηση, με επικεφαλής τον ψυχολόγο Τίμοθι Λίρι και τον βοηθό του Ρίτσαρντ Αλπερτ.
Επειτα από τρία χρόνια έρευνας, οι δύο επιστήμονες βρέθηκαν αντιμέτωποι με την αυξανόμενη διαμάχη σχετικά με τις μεθόδους τους, αλλά και έντονες ανησυχίες, καθώς τα ναρκωτικά διοχετεύονταν σε ένα ευρύτερο κύκλο φοιτητών. Ετσι, οι δύο τους βρέθηκαν εκτός πανεπιστημίου.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας, ο Λίρι είχε γίνει ηγέτης του κινήματος της αντικουλτούρας, ο πρόεδρος Νίξον τον είχε ανακηρύξει «τον πιο επικίνδυνο άνθρωπο στην Αμερική» και το Κογκρέσο είχε κάνει παράνομο οτιδήποτε ψυχεδελικό.
Ο Ρικ Ρόμπιν, ερευνητής που ξεκίνησε την εκστρατεία για την αναβίωση της έρευνας για τα ψυχεδελικά το 1980 και ίδρυσε την Πολυεπιστημονική Ενωση για Ψυχεδελικές Σπουδές, λέει ότι η κληρονομικά των πειραμάτων του Λίρι έχει στοιχειώσει το Χάρβαρντ.
Είναι επίσης μέλος της επιτροπής συμβούλων στο νέο Ινστιτούτο του Ρόζενμπαουμ, το Κέντρο Νευροεπιστήμης Ψυχεδελικών, που εδρεύει στο Γενικό Νοσοκομείο Μασαχουσέτης στη Βοστώνη, ένα τεράστιο ερευνητικό νοσοκομείο, το οποίο συνεργάζεται με την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
«Είναι πολύ καλό ότι πλέον υπάρχει ένα επίσημο ερευνητικό κέντρο για τα ψυχεδελικά που συνδέεται με την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ», λέει ο Ρόμπιν.
Ο Ντόμπλιν το θεωρεί ένα είδος αναγέννησης. Τα ψυχεδελικά φάρμακα ήταν «μέρος των θεμελίων του δυτικού πολιτισμού», είπε αναφερόμενος σε μυστικιστικές θρησκευτικές τελετές στην αρχαία Ελλάδα, τα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου έπιναν ένα ποτό που ονομαζόταν «κυκεών» και που, σύμφωνα με σύγχρονη μελέτη, περιείχε ψυχεδελικό συστατικό, όπως υπογραμμίζουν οι Times.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν ο Ντόμπλιν ήθελε να κάνει έρευνα για τις επιπτώσεις της ψυχοθεραπείας σε συνδυασμό με το MDMA, δηλαδή το χάπι «έκσταση», κανείς δεν του το επέτρεψε.
Μία από τις πρώτες μελέτες στο νέο κύμα έρευνας για τις ψυχεδελικές ουσίες διεξήχθη από τον Σαρλς Γκρομπ, από το Ιατρικό Κέντρο Χάρμπορ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Αντζελες.
Στη μελέτη συμμετείχαν 12 εθελοντές με καρκίνο τελικού σταδίου, οι οποίοι αντιμετώπιζαν κατάθλιψη. «Οι άνθρωποι συχνά στο τέλος της ζωής τους βιώνουν τρομερή υπαρξιακή κρίση και χάνουν την αίσθηση του σκοπού τους», λέει ο Γκρομπ.
Στο πλαίσιο της δοκιμής, οι ασθενείς έλαβαν την ψυχοδραστική ουσία ψιλοκυβίνη, η οποία έχει παρόμοια δράση με το LSD, και μεταξύ άλλων είχαν συχνά δραματικά οράματα και έντονα αρνητικά συναισθήματα. «Φαίνεται ότι με τη χορήγηση των ουσιών αυτών, το κεντρικό σύστημα αλλάζει προτεραιότητες και προβάλλει περισσότερο την αίσθηση του εαυτού μας στο συνειδητό. Με αυτόν τον τρόπο αντιλαμβάνεσαι διαφορετικά τον εαυτό σου», εξηγεί ο ίδιος.
Κάποιοι παρομοίασαν τη διαδικασία με ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος κάνει επανεκκίνηση, καθώς μετά τη λήψη του ψυχοτρόπου, οι ασθενείς είχαν την αίσθηση ότι μπορούσαν να κάνουν ένα βήμα πίσω και να παρατηρήσουν τον εαυτό τους στο παρελθόν, να δουν την ιστορία της ζωής τους από μία διαφορετική οπτική γωνία.
Στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο κλινικός ψυχολόγος Αντονι Μπόσις έκανε μία παρόμοια μελέτη. Οι ασθενείς, οι οποίοι βέβαια παρακολουθούνταν στενά από ψυχολόγους και ψυχιάτρους, ανέφεραν μετά τη λήψη του ψυχοτρόπου οράματα, όπως για παράδειγμα ότι αιωρούνταν πάνω από ουρανοξύστες, ότι ταξιδεύουν στο Διάστημα, ότι πέφτουν από μία δέσμη φωτός που άνοιγε μία πελώρια τρύπα στον ουρανό κ.ά. Παράλληλα, περιέγραψαν τον πόνο και την προοπτική του θανάτου.
«Ο χειρότερος πόνος, ο χειρότερος φόβος και το χειρότερο άγχος, μετατράπηκαν στο πιο πολύτιμο πράγμα που έχω γνωρίσει ποτέ. Είναι κάτι που δεν μπορώ να εκφράσω με λέξεις, αλλά αισθανόμουν ότι καταλάβαινα πώς συνδέονταν όλα τα συναισθήματα με όσα μου είχαν συμβεί», είχε περιγράψει σε ένα βίντεο η Εσταλιν Γουάλκοφ, μία ψυχοθεραπεύτρια που είχε πάρει ψυχοτρόπα, καθώς είχε διαγνωστεί με καρκίνο τελικού σταδίου.
O Μπόσις είπε ότι οι εθελοντές που συμμετείχαν στη μελέτη, ανέφεραν μία «μυστικιστική» εμπειρία, μέσω της οποίας «οι άνθρωποι βίωναν το νόημα και την αίσθηση της ιερότητας».
Στο Χάρβαρντ, ο Τζέρι Ρόζενμπαουμ, 75 ετών σήμερα και διευθυντής του Κέντρου Νευροεπιστήμης των Ψυχεδελικών, πιστεύει ότι τα πειραματικά φάρμακα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος παθήσεων.
Οι απεικονιστικές εξετάσεις στις μελέτες με την ψιλοκυβίνη έδειξαν αυτό που ένας ερευνητής ονόμασε «φαινόμενο της χιονόσφαιρας», με τμήματα του εγκεφάλου να συνδέονται και να επικοινωνούν παροδικά, ενώ φυσιολογικά κάνουν πολύ σπάνια συνδέσεις μεταξύ τους.
Η νομική απαγόρευση των ναρκωτικών στην Ιατρική είχε έναν πολύ ευρύτερο στόχο από ό,τι ο Λίρι και ο Αλπερτ, καθώς ο πρόεδρος Νίξον ήθελε να φιμώσει οποιονδήποτε αντιτίθετο στην πολιτική ατζέντα του, σύμφωνα με τον Μέιζον Μαρκς, επικεφαλής του έργου στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ, για τη δημιουργία νομικού πλαισίου που αφορά τη χορήγηση ψυχεδελικών.
O ίδιος λέει στους Times ότι η Πολιτεία του Ορεγκον στις ΗΠΑ έχει πλέον αποποινικοποιήσει τα ψυχεδελικά, ενώ πρόσφατα ψήφισε και τη νομιμοποίηση της εποπτευόμενης χορήγησης ψιλοκυβίνης. Και κάπως έτσι δημιουργείται και μία τεράστια βιομηχανία, καθώς πολλές εταιρείες από όλο τον κόσμο πηγαίνουν στο Ορεγκον για να αναπτύξουν τα φάρμακά τους.
Επίσης, έχει δημιουργηθεί μία Λέσχη Ψυχεδελικών στο Χάρβαρντ, η οποία έχει στόχο την προώθηση της συζήτησης για τα ψυχεδελικά στην ιατρική επιστήμη, την τέχνη και τον πολιτισμό.
Δεδομένης της κακής σχετικής προϊστορίας του Χάρβαρντ, οι φοιτητές προσέχουν ιδιαίτερα ώστε να είναι νηφάλιοι στις συναντήσεις τους και να μην κάνουν παρέες που παίρνουν ναρκωτικά. «Είναι σίγουρο ότι παρουσιάζει ο καθένας τις δικές του εμπειρίες, αλλά προσέχουμε πώς τις παρουσιάζουμε. Εστιάζουμε μόνο στην έρευνα. Και με αφορμή την πανδημία, η οποία έχει προκαλέσει σοβαρά ψυχολογικά και ψυχιατρικά προβλήματα σε μεγάλο μέρος των πολιτών, η έρευνά μας αποκτά ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον», καταλήγει ο 22 ετών Μαξ Ινγκερσολ, φοιτητής Κοινωνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ένας εκ των ιδρυτών της Λέσχης.