Ο βιολογικός και πολιτικός θάνατος του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ απασχόλησε τον αρθρογράφο της Repubblica Ετσιο Μάουρο. Λαμβάνοντας αφορμή από την απαξιωτική στάση του Βλαντίμιρ Πούτιν απέναντι στον μεταστάντα, δηλαδή από την απουσία του ρώσου προέδρου από την κηδεία του τελευταίου προέδρου της Σοβιετικής Ενωσης, ο ιταλός δημοσιογράφος ανέλυσε τη στόχευση του Κρεμλίνου: ο θάνατος του «Γκόρμπι» ήταν άλλη μία καλή ευκαιρία για τον Πούτιν να δηλώσει εμμέσως πλην σαφώς ότι μεταξύ Ρωσίας και Δύσης σοβεί πόλεμος. Ανυποχώρητος κιόλας, καθ’ ότι οι αντιθέσεις είναι τεράστιες. Αυτά τα μηνύματα πέρασε ο Πούτιν όταν στάθηκε για λίγο και ανεπίσημα μπροστά στο φέρετρο του Γκορμπατσόφ πριν από την κηδεία του.
«Οπως σε ένα ρωσικό μυθιστόρημα, η πραγματικότητα και η μυθιστορία εναλλάσσονται» έγραψε ο Μάουρο κοιτάζοντας τη φωτογραφία του Πούτιν μπροστά στο φέρετρο του Γκορμπατσόφ [πριν από την κηδεία]. «Αυτή η φωτογραφία του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο ακάλυπτο φέρετρο με τον Πούτιν να του αποτίει απρόθυμο φόρο τιμής, είναι στην πραγματικότητα η εικόνα της [ρωσικής] εξουσίας και επομένως εξηγεί όσα δεν είπαν οι επίσημες ανακοινώσεις του Κρεμλίνου.
»Προφανώς τα πάντα είναι διφορούμενα. Ο κόσμος ξέχασε τον Γκορμπατσόφ, αφού το Κρεμλίνο τον εξάλειψε πολιτικά, αφού τον θεωρεί υπεύθυνο, μαζί με τον Γιέλτσιν, για το ‘‘ξεπούλημα’’ της Σοβιετικής Ενωσης στη Δύση. Οι Ρώσοι συγχωρούν τη διαφθορά στον Γιέλτσιν, όμως κατηγορούν ακόμη τον Γκορμπατσόφ για εθελοντική υποταγή στη Δύση που τον χειροκροτούσε».
Στο σημείο αυτό ο Μάουρο θυμήθηκε με κάποια μελαγχολία το παλλαϊκό προσκύνημα στο φέρετρο του Στάλιν, «όταν εκατομμύρια Σοβιετικοί παρήλασαν μπροστά του τον Μάρτιο του 1953, αφού ποδοπατήθηκαν στην ατελείωτη ουρά που έφθανε έξω στον δρόμο». Και θύμισε ότι ο Στάλιν δεν ήταν ο καλός Γκορμπατσόφ, αλλά ο υπεύθυνος για τις «δίκες του τρόμου» της τελευταίας προπολεμικής δεκαετίας.
Ο Μάουρο διέγνωσε στην αδιαφορία του κόσμου να αποχαιρετίσει τον «Γκόρμπι» δάκτυλο του Κρεμλίνου: «Ηταν μία συγκεκριμένη επιλογή. Ο Πούτιν είναι συντονισμένος με τον λαό του στην απόρριψη του τέλους της Σοβιετικής Ενωσης, θεωρώντας το τη μεγαλύτερη πολιτική τραγωδία του αιώνα, και ως εκ τούτου απορρίπτει την εποχή του Γκορμπατσόφ στο σύνολό της ακριβώς επειδή έχει αποδυναμώσει την αυτοκρατορική διάσταση της Ρωσίας». Και ο ίδιος ο Πούτιν όταν στάθηκε μπροστά στο φέρετρο του Γκορμπατσόφ «δεν τίμησε τον άνθρωπο της περεστρόικα και της γκλάσνοστ, αλλά τον γενικό γραμματέα του Κόμματος ο οποίος ηγήθηκε του Πολιτικού Γραφείου, διέταζε τις ανατολικές χώρες και υποκλινόταν κάθε Οκτώβριο στην αιώνια μούμια του Λένιν που φυλάσσεται στο μαυσωλείο της Κόκκινης Πλατείας».
Για τον Μάουρο ο συγκεκριμένος αποχαιρετισμός του Πούτιν ήταν απόδοση τιμής στην «αρχή της ετερότητας, της διαφορετικότητας και του διαχωρισμού της ίδιας της φύσης της ρωσικής εξουσίας από τον Δυτικό πολιτισμό». Και ο συμβολισμός του ήταν ξεκάθαρος: «Με την επίσκεψη του Πούτιν, η ανωμαλία του μεταρρυθμιστή Γκορμπατσόφ εξαλείφεται, γίνεται μία παρένθεση στον ηλικίας 70 ετών σοβιετικό χρόνο. Η αιώνια ρωσική ψυχή αναδύεται ξανά, ομοούσια με την αυτοκρατορική αποστολή της Μόσχας, η οποία αρχικώς έλαβε τη μορφή των Μεγάλων Πριγκίπων, ύστερα των τσάρων, κατόπιν του κομμουνισμού. Και σήμερα αυτή η ψυχή ενσαρκώνεται από τον Πούτιν, έναν νέο ερμηνευτή της, ο οποίος ξαναγράφει την Ιστορία, ευθυγραμμίζει τις εποχές, μεταφράζει σε συγκεκριμένα γεγονότα όλη αυτήν την κατάθεση ευθύνης, τις υποσχέσεις, τις υποχρεώσεις, τις φιλοδοξίες που διαμορφώνονται ακόμη και σε ένα νέο μοντέλο πολιτισμού».
Το πρόχειρο αλλά ειλικρινές ερώτημα του αναγνώστη, δηλαδή γιατί σε ένα ανεπίσημο ξόδι χρειάστηκε τόσος βαρύς συμβολισμός εκ μέρους του Πούτιν (σημειωτέον ότι η ρωσική τηλεόραση μετέδωσε τη σκηνή), ο Μάουρο το απάντησε ως εξής: «Επειδή είναι η ιδέα της ρήξης με την Ευρώπη και τη Δύση [αυτή που πρέπει με κάθε ευκαιρία να προβάλλεται]. Η Ρωσία απορρίπτει τη δημοκρατία και τις φιλελεύθερες αρχές της, και καταφεύγει στα βυζαντινά θεμέλια της σλαβικής ταυτότητας, στην Ορθοδοξία και στην Αυτοκρατορία, στην αυτοσυνειδησία της ανωτερότητας του λαού, του λαού του Ντοστογιέφσκι, του ‘‘μοναδικού φορέα του Θεού’’».
Το διά ταύτα του άρθρου που έλαβε αφορμή από τον θάνατο του Γκορμπατσόφ είχε και μία μπηχτή για την Ιταλία, πατρίδα του Μάουρο, η οποία, ως γνμωστόν, διανύει προεκλογική περίοδο: «Η πορεία του Γκορμπατσόφ προς τη δημοκρατία ήταν προοδευτική αλλά το αποτέλεσμα ημιτελές, ωστόσο έβαλε ξανά τον αιώνα σε κίνηση. Τώρα ο Πούτιν επέλεξε την αντίθετη κατεύθυνση, την αντιδημοκρατική και αντιευρωπαϊκή, και για τον λόγο αυτό έχει σαφώς συμφέρον να σπάσει το μέτωπο [των ευρωπαϊκών κρατών] στη Δύση, προκαλώντας όπου είναι δυνατόν την έκρηξη αμφιβολιών και αντιρρήσεων, οι οποίες επί της ουσίας είναι επιφυλάξεις για την ίδια τη δημοκρατία. Η Ιταλία, αν κερδίσει η ακροΔεξιά τις εκλογές, κινδυνεύει να αποτελέσει το κύριο πεδίο πειραματισμού της αμφισβήτησης της Δύσης».