Με ένα πρωτοσέλιδο-παρέμβαση ο Economist στηρίζει την επανεκλογή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Κομισιόν. Παράλληλα προτρέπει τις μετριοπαθείς δυνάμεις της Ευρώπης να κρατήσουν κοντά τους την ακροδεξιά πρωθυπουργό της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, ώστε να στηριχθεί η επανεκλογή της Φον ντερ Λάιεν και να αποκρουστεί το μέτωπο που θέλει να σχηματίζει η Μαρίν Λεπέν.
Ας δούμε πιο αναλυτικά τη διάρθρωση των επιχειρημάτων του βρετανικού περιοδικού, μετά από τη συνοπτική αποτύπωση του σημείου στο οποίο βρισκόμαστε:
♦ Με την Ακροδεξιά, τους ευρωσκεπτικιστές και τους λαϊκιστές να βρίσκονται ψηλά στις δημοσκοπήσεις, οι αναλυτές σκιαγραφούν το τοπίο στην Ευρώπη στις 10 Ιουνίου, αμέσως μετά τις ευρωεκλογές. Οι περιστάσεις είναι διαφορετικές από ό,τι το 2019 και κρύβουν πολλαπλούς κινδύνους για τη Γηραιά Ηπειρο.
♦ Σε ευρωπαϊκό έδαφος μαίνεται ο πιο αιματηρός πόλεμος μετά το 1945. Στις ΗΠΑ, το ενδεχόμενο εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ τον Νοέμβριο σημαίνει ότι από το 2025 η Ευρώπη μπορεί να αφεθεί μόνη της να αντιμετωπίσει τη ρωσική απειλή, που κερδίζει έδαφος στην Ουκρανία.
♦ Η οικονομία της ΕΕ είναι ευάλωτη απέναντι σε εξωτερικά σοκ, πλήττεται από την «εισβολή» των φθηνότερων προϊόντων από την Κίνα (όπως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα), από τον προστατευτισμό τρίτων χωρών και τη μειωμένη ανταγωνιστικότητα.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο Economist επέλεξε στο εξώφυλλο της έντυπης έκδοσης τις τρεις γυναίκες που θα παίξουν σημαντικό ρόλο, η καθεμία με τον τρόπο της, στο τοπίο μετά τις ευρωκάλπες. Κυρίως σε ό,τι αφορά την αντικειμενική ανάγκη η ΕΕ να διαθέτει ισχυρή και συνεκτική ηγεσία.
Η Ευρώπη, γράφει η βρετανική επιθεώρηση, «πρέπει να κρατήσει τους εξτρεμιστές μακριά από την εξουσία. Το αν θα τα καταφέρει εξαρτάται εν μέρει από τις επιλογές τριών γυναικών: της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Τζόρτζια Μελόνι, πρωθυπουργού της Ιταλίας, και της Μαρίν Λεπέν, της ισχυρότερης λαϊκίστριας της Γαλλίας».
To βρετανικό περιοδικό στέκεται στη σημασία των τριών γυναικών για την επόμενη μέρα:
♦ Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2019, διεκδικεί μια δεύτερη θητεία. Σύμφωνα με τον Economist, που παίρνει ανοιχτά θέση, «της αξίζει μία (ακόμη θητεία). Εκανε καλή δουλειά: οργάνωσε την ισχυρή συλλογική απάντηση της ΕΕ στην επιθετικότητα του Βλαντίμιρ Πούτιν και βοήθησε στην εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε μια κρίσιμη στιγμή, για παράδειγμα προωθώντας ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα για την έκδοση κοινού χρέους (σ.σ.: που οδήγησε στο Ταμείο Ανάκαμψης)».
Μπορεί όμως να κερδίσει μια δεύτερη θητεία; Η διαδικασία είναι περίπλοκη. Πρώτα, η Φον ντερ Λάιεν έχει ανάγκη τη στήριξη των 27 ηγετών της ΕΕ. Στη συνέχεια, πρέπει να ψηφιστεί από την πλειοψηφία των ευρωβουλευτών στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα προκύψει από τις ευρωεκλογές. Αυτό δεν θεωρείται δεδομένο, καθώς αναμένεται άνοδος των ακροδεξιών δυνάμεων.
♦ Η βρετανική επιθεώρηση περνά σε αυτό σημείο στην Τζόρτζια Μελόνι, την πρωθυπουργό της Ιταλίας (από το 2022) και ηγέτιδα του ακροδεξιού κόμματος Αδέλφια της Ιταλίας, που αναμένεται να τα πάει καλά στις ευρωεκλογές. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η Φον ντερ Λάιεν έχει ανάγκη την υποστήριξή της Μελόνι για να κερδίσει την πλειοψηφία στο Ευρωκοινοβούλιο, η οποία θα της εξασφαλίσει μια δεύτερη θητεία στο τιμόνι της Κομισιόν. Στο πλαίσιο αυτό, ο Εconomist σημειώνει το φλερτ της γερμανίδας προέδρου προς τους Ιταλούς. «Εχω συνεργαστεί πολύ καλά με την Τζόρτζια Μελόνι» δήλωσε στις 23 Μαΐου.
Το φλερτ αυτό εξόργισε ωστόσο την ομάδα των Φιλελεύθερων στο Ευρωκοινοβούλιο και πρόσωπα στο συγκυβερνών Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας (SPD) του πρωθυπουργού Ολαφ Σολτς στη Γερμανία. Αλλά και στο κόμμα του Εμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία. «Γι’ αυτούς η κ. Μελόνι είναι πέρα από κάθε όριο. Κάνει παρέα με τον Βίκτορ Ορμπαν, τον ισχυρό άνδρα της Ουγγαρίας, και άλλους δυσάρεστους τύπους» γράφει ο Economist. Oι αντιδράσεις αφορούν και το γεγονός ότι η Φον ντερ Λάιεν δανείζει μέσα από το φλερτ με τη Μελόνι αξιοπιστία σε θεωρίες συνομωσίας και ρατσιστικές δοξασίες των ακροδεξιών κομμάτων.
Η Μελόνι «έχει παρομοιάσει την ΕΕ με τη Σοβιετική Ενωση. Εν ολίγοις, είναι ακριβώς το είδος της σκληρής δεξιάς φιγούρας που πρέπει να αποκλειστεί από τη λήψη αποφάσεων» αναφέρουν πολλοί από όσους αντιδρούν. Σχολιάζοντας ο Economist αυτή την οπτική, γράφει ότι ασφαλώς υπάρχουν επιλήψιμα στοιχεία στην πολιτική παρουσία της Μελόνι.
Ομως, συμπληρώνει, «το να αποκλείσει κανείς τη συνεργασία μαζί της για λόγους αρχής θα ήταν μυωπικό. Το ιστορικό της δεν είναι αυτό ενός πολιτικού εμπρηστή. Εχει μετατρέψει σε κοινή υπόθεση με την Φον ντερ Λάιεν θέματα όπως η παράνομη μετανάστευση —οι δυο γυναίκες έχουν πραγματοποιήσει κοινές επισκέψεις σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, συνάπτοντας συμφωνίες με αυταρχικούς ηγέτες για την αναχαίτιση των ροών. Υπήρξε σθεναρή υποστηρίκτρια της Ουκρανίας, σε αντίθεση με ορισμένους από τους συντρόφους της στη λαϊκιστική Δεξιά».
Μάλιστα, ο Economist εκτιμά ότι «στα πεδία της ασφάλειας και της οικονομίας η Μελόνι έχει διοικήσει την Ιταλία ως πραγματίστρια. Δεν θα πρέπει να αποκλειστεί από το πολιτικό mainstream». Στην επιχειρηματολογία του περιοδικού προστίθεται και η σκέψη ότι η ιταλίδα πρωθυπουργός θα μπορούσε να διασπάσει τη λαϊκιστική Δεξιά ανάμεσα στα πιο μετριοπαθή και στα πιο ακραία στοιχεία της.
♦ Το τρίτο πρόσωπο στο οποίο εστιάζει η βρετανική επιθεώρηση είναι η Μαρίν Λεπέν. Το κόμμα της, ο Εθνικός Συναγερμός, αναμένεται να πάει καλά στις ευρωεκλογές. Η Λεπέν θέλει να εμφανίζεται ως μια κυρίαρχη προσωπικότητα. Για αυτήν όμως ο Economist μιλάει με τα χειρότερα λόγια. Και δικαίως. Μνημονεύει τον εμπρηστικό της λόγο, το ιστορικό της ξενοφοβίας και το «γλείψιμο» (sucking up) στη Ρωσία. Το βρετανικό περιοδικό σημειώνει ότι η Λεπέν «θέλει να δημιουργήσει μια μεγάλη ομάδα εθνικιστών που θα μπορούσε να τραβήξει την Ευρώπη με σκληρό τρόπο προς τα δεξιά. Για να το πετύχει αυτό, θέλει να συνεργαστεί με τη Μελόνι».
Το επιχείρημα και εδώ είναι σαφές. Θα ήταν πολύ καλύτερο για την Ευρώπη να προσελκύσουν τη Μελόνι οι κεντρώες δυνάμεις, καθώς αυτό θα χαλούσε το σχέδιο της Λεπέν και θα άνοιγε ρήγμα στην Ακροδεξιά. Θα μπορούσε επίσης και να μειώσει, συνεχίζει ο Economist, την απήχηση της Λεπέν στη Γαλλία, όπου το κόμμα της προηγείται στις δημοσκοπήσεις ενόψει των εθνικών εκλογών του 2027.
Τα παζάρια
Μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις μπορεί να διαρκέσουν μήνες. Το ζητούμενο θα είναι η σταθερή ηγεσία της ΕΕ. Σύμφωνα με το βρετανικό περιοδικό, για να επιτευχθεί αυτό, οι μετριοπαθείς δυνάμεις θα πρέπει να αναμετρηθούν με έξυπνο τρόπο με τη λαϊκιστική Δεξιά. «Το ερώτημα δεν είναι πλέον αν οι λαϊκιστές μπορούν να περιοριστούν. Είναι το πώς θα απαντήσουμε στην άνοδό τους. Η Μελόνι κρατάει τα χαρτιά της κλειστά. Αλλά θα ήταν περίεργο, κάποια που ενδιαφέρεται σαφώς περισσότερο για την εξουσία παρά για τη δημιουργία εντυπώσεων να παραδινόταν στο περιθώριο της Ευρώπης» τονίζει ο Economist.
Κατά το περιοδικό, ο εναλλακτικός δρόμος θα μπορούσε να είναι καταστροφικός. Η αδυναμία συμφωνίας στο πρόσωπο του/της προέδρου της Κομισιόν θα πυροδοτούσε μια κρίση στην ΕΕ τη χειρότερη στιγμή, καθώς η Ουκρανία πιέζεται από τη Ρωσία και ο Τραμπ είναι πιθανό να επανεκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ.
Το κλειδί κατά τον Economist είναι οι μετριοπαθείς να κρατήσουν κοντά τους τη Μελόνι και να μην μπει στον πειρασμό να συνεργαστεί με τη Λεπέν. «Αν κάνουν τη λάθος επιλογή, οι κεντρώοι της Ευρώπης θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ και να συμβάλουν στη δημιουργία αυτού που φοβούνται εδώ και καιρό: ενός ενωμένου, πανηπειρωτικού ακροδεξιού κινήματος. Για να αποφευχθεί αυτό, θα άξιζε να ασχοληθούν με τη Μελόνι» σημειώνει κλείνοντας η βρετανική επιθεώρηση.