Υπό τη φρικτή σκιά του πυρηνικού ολοκαυτώματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ηγέτες της G7 θα συναντηθούν στη Χιροσίμα το Σαββατοκύριακο για να συζητήσουν για τον πόλεμο: πώς να τον σταματήσουν στην Ουκρανία και πώς να τον αποτρέψουν με την Κίνα.
Ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, περιέγραψε κάποτε την G7 ως την επιτροπή συντονισμού του ελεύθερου κόσμου. Ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε τέτοια ανάγκη για τέτοιο συντονισμό, ανέφερε ο Guardian. Για αυτό, μάλιστα, θα μεταβεί στη σύνοδο και ο ίδιος ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, όπως ανακοινώθηκε την Παρασκευή.
Μόλις τον Οκτώβριο, ο Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε ότι ο κίνδυνος πυρηνικού Αρμαγεδδώνα ήταν ο μεγαλύτερος των τελευταίων 60 ετών. Από τότε, η πιθανότητα ο Βλαντίμιρ Πούτιν να καταφύγει σε πυρηνικά όπλα φαίνεται να έχει υποχωρήσει, εν μέρει λόγω των κινεζικών προειδοποιήσεων προς τον ρώσο πρόεδρο, αλλά λίγοι μπορούν να προβλέψουν με ασφάλεια πώς θα αντιδράσει η Ρωσία εάν η επικείμενη ουκρανική αντεπίθεση επιτύχει.
Η επίσκεψη-αστραπή του Ζελένσκι το προηγούμενο Σαββατοκύριακο σε τέσσερις χώρες της G7 (Ιταλία, Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο) υπογράμμισε το πώς οι ευρωπαϊκές δυνάμεις κατάφεραν τις τελευταίες εβδομάδες να ενωθούν όσον αφορά τη στρατιωτική τους στρατηγική στην Ουκρανία.
Ενόψει της ουκρανικής αντεπίθεσης, οι στρατιωτικές δεσμεύσεις της Ευρώπης ενισχύθηκαν, ιδίως στη Γερμανία, όπου το μέγεθος του πακέτου και ο συμβολισμός που το περιβάλλει ήταν διαφορετικής τάξης από ό,τι μέχρι τώρα, σημειώνει η βρετανική εφημερίδα. Η παροχή μαχητικών αεροσκαφών φαίνεται αναπόφευκτη, αν όχι άμεση. Η επιβολή νέων κυρώσεων κατά της Μόσχας θεωρείται σίγουρη.
Ο ίδιος ο Ζελένσκι σε συνέντευξή του στο Porta a Porta στην Ιταλία υπέδειξε τον αρχικό στόχο της αντεπίθεσης: «Οταν φτάσουμε στα σύνορα με την Κριμαία, η υποστήριξη προς τον Πούτιν εντός της Ρωσίας θα μειωθεί και θα πρέπει να βρει διέξοδο. Αυτό δεν αργεί τώρα».
Ισως τότε η Ουκρανία –χωρίς να υπαναχωρήσει από το αίτημά της για απελευθέρωση όλων των εδαφών της– να συγκαλέσει την «παγκόσμια σύνοδο κορυφής για την ειρήνη». Αλλά η G7 είναι διχασμένη ή ασαφής σε δύο ζητήματα.
Το πρώτο είναι αν είναι δυνατή η ήττα της Ρωσίας και αν πρέπει η Δύση να επιδιώξει τη στρατιωτική «ταπείνωση» της Μόσχας. Το δεύτερο, πώς θα πείσει τον παγκόσμιο Νότο ότι η νέα τάξη πραγμάτων που θα προκύψει από αυτόν τον πόλεμο και την ήττα της Ρωσίας μπορεί να διαμορφωθεί προς το συμφέρον του. Και στα δύο ζητήματα διακυβεύεται η αξιοπιστία της Δύσης, τονίζει ο Πάτρικ Γουίντουρ στον Guardian.
Η Ρωσία «πρέπει να αποτύχει και να αποτύχει πλήρως»
Ο βαθμός στον οποίο «τα γεράκια» της Ευρώπης θεωρούν την παράδοση των Ρώσων όχι μόνο ηθικά σωστή, αλλά και αναγκαία, φάνηκε σε μια διάσκεψη για την ασφάλεια το περασμένο Σαββατοκύριακο στο Ταλίν της Εσθονίας.
Ο ένας μετά τον άλλον οι ομιλητές υποστήριζαν ότι η συντριβή του ρωσικού στρατού και η ενδεχόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ έχουν καταστεί η βασική προϋπόθεση για τη μελλοντική ασφάλεια της Ευρώπης.
Ο πρώην υπουργός Αμυνας της Ουκρανίας, Αντρίι Ζαγκορόντνιουκ, υποστήριξε: «Ο πολιτικός στόχος του συνασπισμού μας είναι ότι η Ρωσία δεν μπορεί να βγει από αυτή τη σύγκρουση νομίζοντας ότι πέτυχε. Πρέπει να αποτύχει και να αποτύχει πλήρως. Δεν μπορεί να υπάρξει “δεύτερη σεζόν”».
Ο Κρισγιάνις Κάρινς, πρωθυπουργός της Λετονίας, δήλωσε: «Η Ρωσία είναι τώρα ίσως η πιο αδύναμη των δύο τελευταίων δεκαετιών. Ας είμαστε βάναυσα ειλικρινείς. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτή την κατάσταση. Η Ρωσία ξεκίνησε έναν κατακτητικό πόλεμο και σκότωσε αθώους ανθρώπους. Δεν χρειάζεται να ταπεινώσουμε τη Ρωσία, αλλά πρέπει να την τιμωρήσουμε για όσα έχει κάνει».
Η Ινγκριτα Σιμονιτέ, πρωθυπουργός της Λιθουανίας, είπε ότι «η ειρήνη δεν μπορεί να επιτευχθεί με παραχωρήσεις εδαφών. Η ειρήνη δεν είναι η απουσία πολέμου. Ειρήνη είναι όταν κανείς δεν πιστεύει ότι μπορεί να τολμήσει να αμφισβητήσει τα όρια που χαράζει το διεθνές Δίκαιο».
Η ίδια προσέθεσε ότι «για να υπάρξει πραγματική ειρήνη, θα χρειαζόταν μια εμφατική ήττα όπως το 1945 στη Γερμανία, η οποία θα ξεκινούσε τη διαδικασία εσωτερικής αλλαγής στη Ρωσία».
Η πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κάγια Κάλας, υποστήριξε ότι η απόδοση ευθυνών στη ρωσική ηγεσία στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, θα είχε «εκπαιδευτική» αξία για τον λαό της χώρας.
Ο ιστορικός Τίμοθι Γκάρτον Ας υπενθύμισε την ομιλία του γερμανού προέδρου Ρίχαρντ φον Βάιτσζεκερ για την 40ή επέτειο από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην οποία έλεγε ότι η αναγέννηση της Γερμανίας εξαρτάται από την ικανότητά της να κοιτάξει κατάματα την αλήθεια και την ενοχή της.
Ο γερμανός πρεσβευτής στην Πολωνία, Τόμας Μπάγκερ, συμφώνησε σε μεγάλο βαθμό. Εκανε λόγο για την «αποτυχία της γερμανικής φαντασίας», σημειώνοντας ότι η ρωσική εισβολή ήταν ένα «θεμελιώδες στρατηγικό σοκ για όλους στη Γερμανία. Προβάλαμε τη δική μας εστίαση στον οικονομικό ορθολογισμό στον αντίπαλό μας και αυτό ήταν σαφώς λάθος. Νομίζαμε ότι αυτό ήταν αδύνατο. Θα ήταν αυτοκτονικό για τις ρωσικές επιχειρήσεις – και είναι».
Για το μέλλον –και αυτό έχει επιπτώσεις στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ– είπε ότι η Δύση θα πρέπει από εδώ και στο εξής να οργανωθεί εναντίον της Ρωσίας. «Ο Πούτιν απάντησε για εμάς. Θα έχουμε μια σκληρή διαχωριστική γραμμή».
Ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στις ειρηνευτικές συνομιλίες για την Ουκρανία, Κουρτ Βόλκερ, είπε ότι η Ρωσία δεν ανήκει πλέον σε ένα κοινό ευρωπαϊκό σπίτι και προσέθεσε ότι οι γκρίζες ζώνες –ένα απροσδιόριστο καθεστώς ασφαλείας για την Ουκρανία– δίνουν το πράσινο φως στα ρεβανσιστικά κράτη.
Ο Ελιοτ Κοέν, πρώην αναπληρωτής σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των ΗΠΑ, τόνισε: «Το πιο δύσκολο πράγμα που πρέπει να κάνουμε δεν είναι να βοηθήσουμε την Ουκρανία να επικρατήσει. Πρέπει να σκεφτούμε να νικήσουμε τη Ρωσία. Αυτό είναι δύσκολο για εμάς να το κατανοήσουμε. Δεν χρειάζεται να μπούμε στη Μόσχα. Απαιτείται η συντριβή των ρωσικών δυνάμεων στο έδαφος της Ουκρανίας. Το πιο σημαντικό, απαιτείται η καταστροφή της ρωσικής αυτοπεποίθησης ότι ο στρατιωτικός βραχίονας μπορεί να πετύχει ό,τι θέλει».
Αλλά δεν συμμερίζονται όλοι την άποψή του. Ο Εμανουέλ Μακρόν έχει επανειλημμένως πει ότι η Ρωσία δεν πρέπει να ταπεινωθεί και ότι ούτως ή άλλως η Ρωσία έχει ήδη χάσει, έστω και γεωπολιτικά.
Η απαίτηση για ολική κατάρρευση της Ρωσίας είτε θα παρέτεινε τον πόλεμο είτε θα οδηγούσε σε κλιμάκωση, πιστεύει ο γάλλος πρόεδρος. «Πάντα έλεγα ότι μακροπρόθεσμα, η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας πρέπει να προστατεύει πλήρως την αυριανή Ουκρανία. Αλλά θα πρέπει επίσης να προβλέπει τη μη σύγκρουση με τη Ρωσία και να ανοικοδομεί βιώσιμες ισορροπίες. Υπάρχουν ακόμη πολλά βήματα για να φτάσουμε εκεί» επισήμανε ο Μακρόν.
Μέχρι στιγμής, ο Τζο Μπάιντεν έχει αποφύγει επιδέξια να πάρει θέση σε τέτοιου είδους διαφωνίες, προτιμώντας τη στρατηγική «του ενός βήματος τη φορά». Αλλά στην G7, ο αμερικανός πρόεδρος θα πιεστεί από τους άλλους ηγέτες, «να σταματήσει να κρύβεται πίσω από το βολικό κατασκεύασμα ότι είναι στην αρμοδιότητα της Ουκρανίας να ορίσει τι συνιστά νίκη» σημείωσε ο Guardian.
«Ακούμε ένα ηχηρό “όχι” στην κυριαρχία των ΗΠΑ»
Ο ιάπωνας πρωθυπουργός θα προσπαθήσει πιθανότατα να κατευθύνει τη συζήτηση στη διαταραγμένη σχέση της Δύσης με τον παγκόσμιο Νότο, κάτι που έφερε στο προσκήνιο ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ο Φούμιο Κισίντα επισκέφθηκε τέσσερις αφρικανικές χώρες τον Μάρτιο, υποσχόμενος να προωθήσει 75 δισ. δολάρια για υποδομές στον παγκόσμιο Νότο έως το 2030.
Για να αμβλύνει την εικόνα μιας αποκλειστικής λέσχης πλουσίων, έχει προσκαλέσει χώρες, από τη Βραζιλία και την Ινδία μέχρι τα μικροσκοπικά νησιά Κουκ στον Νότιο Ειρηνικό, για να παρουσιάσουν την δική τους πλευρά.
Η άποψη της Φιόνα Χιλ, πρώην αξιωματούχου του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, εντυπωσίασε το ακροατήριο στο Ταλίν: «Ο πόλεμος δεν έχει γίνει, όπως ισχυρίζονται ο Βλαντίμιρ Πούτιν και άλλοι, μια σύγκρουση “δι’ αντιπροσώπων” μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών ή της “συλλογικής Δύσης” εναντίον της Ρωσίας. Στην τρέχουσα γεωπολιτική αρένα, ο πόλεμος είναι τώρα ουσιαστικά το αντίθετο: ένας πόλεμος για την εξέγερση της Ρωσίας και των υπόλοιπων εναντίον των ΗΠΑ. Οι λεγόμενοι “υπόλοιποι” του κόσμου επιδιώκουν να περιορίσουν την επιρροή των ΗΠΑ στη γειτονιά τους και να ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή οι ίδιοι στις παγκόσμιες υποθέσεις. Θέλουν να αποφασίζουν οι ίδιοι για το συμφέρον τους και όχι να τους λένε οι ΗΠΑ τι είναι προς το συμφέρον τους. Εν ολίγοις, το 2023, ακούμε ένα ηχηρό “όχι” στην κυριαρχία των ΗΠΑ και βλέπουμε μια έντονη όρεξη για έναν κόσμο χωρίς ηγεμόνα».
Τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι η Χιλ έχει δίκιο. Μιλώντας σε εκδήλωση του περιοδικού Foreign Affairs, ο Νιρουπάμο Ράο, πρώην πρεσβευτής της Ινδίας στις ΗΠΑ, υποστήριξε το δικαίωμα της Ινδίας να επιδιώκει το εθνικό της συμφέρον.
«Για εμάς, η Ουκρανία είναι μία σύγκρουση Ανατολής-Δύσης που παίρνει έναν καταστροφικό χαρακτήρα, χωρίς σημάδια ύφεσης. Αυτή δεν είναι μια σύγκρουση στην οποία εμείς στον παγκόσμιο Νότο θέλουμε να εμπλακούμε, διότι ο πόλεμος κρύβει αυτά που θα έπρεπε να είναι στο επίκεντρο της προσοχής: η ταχεία οικονομική ανάπτυξη, η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες και οι ανισότητες στην παγκόσμια τάξη» είπε.
Ο Ματίας Σπέκτορ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Σάο Πάολο, τόνισε ότι ο Νότος αντιδρά «όταν οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν επιχειρήματα που τονίζουν την ηθική τους ανωτερότητα, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι υπάρχει διάσταση μεταξύ λόγων και έργων (των Αμερικανών). Από τις 50 χώρες που περιγράφονται ως στρατιωτικές δικτατορίες, οι ΗΠΑ παρέχουν όπλα σε 35».
Η Μόνικα Τζούμα, σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του προέδρου της Κένυας, μιας χώρας που έχει ψηφίσει κατά της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, λέει ότι ο διάλογος μεταξύ της Δύσης και του Νότου γίνεται ανάμεσα σε κωφούς: Η Αφρική, όπως και η Ευρώπη, θέλει να κάνει μια υπαρξιακή συζήτηση, αλλά η συζήτηση της Αφρικής αφορά την πείνα, το χρέος, το κλίμα και την πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, που είναι στημένες εις βάρος του αναπτυσσόμενου κόσμου. Αλλά είναι ευκολότερο να αναλύσει κανείς το αδιέξοδο μεταξύ της Δύσης και των υπολοίπων, παρά να το λύσει.
Στο μεταξύ, ο Ζελένσκι προσπαθεί να ανοίξει τον δικό του διάλογο με τα «ανένταχτα» κράτη. Για ιστορικούς λόγους, η μετασοβιετική διπλωματία της Ουκρανίας έχει επικεντρωθεί στην Ευρώπη. Η χώρα δεν έχει πρεσβευτή στην Ινδία, αλλά η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών, Εμινε Τζαπάροβα, βρέθηκε στο Νέο Δελχί τον Απρίλιο και έχει υιοθετήσει ανεπίσημα έναν ρόλο ως απεσταλμένη στον παγκόσμιο Νότο. Ο Λι Χιούι, ο απεσταλμένος της Κίνας στην Ουκρανία, αντιμετωπίζεται με σεβασμό από το Κίεβο.
Το σίγουρο είναι, γράφει ο Guardian, ότι οργανισμοί όπως η G7, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί στην Ουκρανία, θα πρέπει να μάθουν να μοιράζονται την παγκόσμια σκηνή περισσότερο από ό,τι κάνουν τώρα. Το να παρασύρουν χώρες να συμμετάσχουν σε μια συμμαχία εναντίον της Κίνας δεν είναι η νέα προσέγγιση που απαιτούν οι καιροί.
Αυτό που θα δείξουν οι επόμενες τρεις ημέρες στη Χιροσίμα, γράφει ο Πάτρικ Γουίντουρ, είναι αν υπάρχει κάποιος πολιτικός στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη που μπορεί να σκεφτεί πέρα από τα καθιερωμένα για το τι απαιτείται ώστε να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη του παγκόσμιου Νότου.