Μοναδικής αξίας και βοτανικού πλούτου, με τα ελικοειδή δρομάκια του, τις λιμνούλες, τις αρχαιότητες και τα «αρχαία» δέντρα του, από την εποχή που φτιάχτηκε, ο Εθνικός μας Κήπος έδωσε στην Αθήνα χαρακτηριστικά ευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Είναι ο αγαπημένος χώρος πρασίνου των Αθηναίων και όχι μόνο: στην εφαρμογή WWF GreenSpaces, έχει αξιολογηθεί με την υψηλότερη βαθμολογία και αποτελεί τον πιο αγαπημένο χώρο πρασίνου για τους χρήστες της εφαρμογής, στις αξιολογήσεις της Google η βαθμολογία του είναι 4,5 αστέρια με μέγιστο βαθμό ικανοποίησης το 5, και στο Tripadvisor, 4 στους 5 επισκέπτες βαθμολογούν τον Εθνικό Κήπο από πολύ καλό έως εξαιρετικό αποδίδοντάς του σταθερά, πιστοποιητικό διάκρισης.
Ομως είναι γεγονός ότι εδώ και καιρό έχει αρχίσει να ξεπέφτει και είναι άμεση η ανάγκη της σωτηρίας του. Ηδη από την προηγούμενη δεκαετία έχει επισημανθεί η αναγκαιότητα για παρεμβάσεις, που είναι πλέον επιβεβλημένο να γίνουν άμεσα εξαιτίας της μεγάλης ηλικίας του (είναι σχεδόν 180 ετών) σε συνδυασμό με την σημαντική αύξηση της συχνότητας των έντονων καιρικών φαινομένων.
Και τώρα ο Δήμος Αθηναίων ανακοίνωσε μια σειρά από έργα που ενισχύουν την ανθεκτικότητά του και αναδεικνύουν τη μοναδικότητά του. Το πλέγμα των παρεμβάσεων του δήμου παρουσίασε ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης: «Η διαχείριση και συντήρηση του Εθνικού Κήπου απαιτεί όραμα, σχέδιο, βάθος χρόνου και αξιοποίηση όλων των νέων επιστημονικών εφαρμογών», τόνισε ο κ. Καμίνης προς το Δημοτικό Συμβούλιο, επισημαίνοντας ότι «οι παρεμβάσεις δεν γίνονται με κριτήρια του σήμερα, αλλά με κριτήρια του αύριο, που λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι συνέπειες της οποίας πλέον – και έχουμε τα πρώτα δείγματα με τα έντονα καιρικά φαινόμενα – κάθε άλλο παρά ευοίωνες είναι».
Ο δήμαρχος σημείωσε ότι επιδίωξη της δημοτικής αρχής είναι η αναζωογόνηση του Εθνικού Κήπου, με σεβασμό στην ιστορία και στη σημασία του: «Δεν θέλουμε να τον παραδώσουμε στην ακινησία, στην εγκατάλειψη, στη μιζέρια και, τελικά, ως φυσική συνέπεια όλων αυτών, στην αλλοίωση της ιστορικής και περιβαλλοντικής σημασίας του. Θέλουμε τον Κήπο ανοικτό και φιλικό στους πολίτες και στους επισκέπτες, χώρο περιπάτου αναψυχής και ήπιων πολιτιστικών δράσεων» είπε ο κ. Καμίνης, επισημαίνοντας ότι ο δήμος είναι ανοιχτός σε εποικοδομητικές προτάσεις και συνεργασίες.
Ο αντιδήμαρχος Αστικής Υποδομής, Κατασκευών και Κτιριακών Έργων Γιώργος Αποστολόπουλος δήλωσε εξάλλου ότι «όλα τα σκέλη της μελέτης και φυσικά η Προκήρυξη του έργου αναφέρονται με σαφήνεια σε χωμάτινα μονοπάτια, χωρίς καμία απολύτως αλλαγή. Διατηρούνται οι υπάρχουσες ροές, το φυσικό ανάγλυφο, καθώς και η υφή των μονοπατιών. Αυτό που θα γίνει , είναι σε μέγιστο βάθος 20 εκατοστών, η ανάμιξη του χώματος με stabilizer σε μέγιστο ποσοστό 10%. Είναι ένα ειδικό υδατοπερατό υλικό που εμποδίζει το χώμα να γίνεται λάσπη και να μετακινείται». Και φυσικά δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί πουθενά τσιμέντο.
Οι εργασίες που θα γίνουν αφορούν:
Υδάτινα στοιχεία
- Εκσυγχρονισμός υπόγειου δικτύου άρδευσης και αποκατάσταση υπέργειου αρδευτικού δικτύου για τη σωστή διαχείριση του νερού.
- Εγκατάσταση μετρητή νερού που εισρέει από το Πεισιστράτειο Υδραγωγείο.
- Αναβάθμιση δικτύου αποχέτευσης / αποστράγγισης δικτύου ομβρίων.
- Συντήρηση / αναβάθμιση των λιμνών και των στοιχείων νερού.
Αστικός εξοπλισμός
- Συντήρηση αστικού εξοπλισμού, επαναφορά της παραδοσιακής μεταλλικής καρέκλας του κήπου, συμπληρωματική επίπλωση (ταμπέλες προσανατολισμού & πληροφοριών και με σύστημα Μπράιγ, καλάθια απορριμμάτων και ανακύκλωσης)
Ηλεκτρομηχανολογική Υποδομή
- Αποκατάσταση φωτισμού
- Αποκατάσταση και υπογειοποίηση των υπαρχόντων Η/Μ συστημάτων
Μονοπάτια
- Συντήρηση δικτύου μονοπατιών (πατημένο χώμα με σταθεροποιητή)
- Συντήρηση των υπαρχόντων βοτσαλωτών ρείθρων
Πώς θα γίνουν οι εργασίες;
- Τμηματική και πλήρης παράδοση του κάθε τομέα του Κήπου, ώστε να υπάρξει η λιγότερη δυνατή όχληση στα οικοσυστήματα του κήπου και να συνεχιστεί η επισκεψιμότητά του κατά τη διάρκεια της κατασκευής του έργου.
- Δείγματα υλικών, εργαστηριακοί έλεγχοι και έγκριση για κάθε υλικό ή μηχάνημα που θα χρησιμοποιηθεί στο έργο από την Επίβλεψη της Δ/νσης Πρασίνου.
- Οδηγίες για σημειακή παρέκκλιση του βάθους της εκσκαφής υπό την επίβλεψη της Δ/νσης Πρασίνου όταν διαπιστώνεται ύπαρξη ριζικού συστήματος, ώστε να μη θιγεί.
Οι παρεμβάσεις κρίθηκαν ως επιβεβλημένες πρώτον, διότι σε πολλά σημεία με τις βροχές τα μονοπάτια έχουν παραμορφωθεί και το χώμα (λόγω της κατηφορικής κλίσης που έχει ο Κήπος) έχει κατέβει προς την πλευρά του Ζαππείου. Δεύτερον, διότι με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και τα έντονα καιρικά φαινόμενα, αυτή η κατάσταση θα επιδεινωθεί δραματικά. Τρίτον, διότι το 2004, όταν είχαν γίνει εργασίες για τη συντήρηση των μονοπατιών, είχε χρησιμοποιηθεί χαλίκι, χώμα και άμμος σε μεγάλη αναλογία με αποτέλεσμα να επικάθεται σκόνη στα φυτά δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα.
«Γι΄αυτό αναζητούμε τεχνογνωσία από το εξωτερικό, παράδειγμα το μνημόνιο συνεργασίας με τους Βαυαρικούς Κήπους για τη σύνταξη κοινής μελέτης και τη μεταφορά τεχνογνωσίας» τόνισε ο Σύμβουλος του Δημάρχου Αθηναίων για θέματα Εθνικού Κήπου, κ. Νίκος Μεγγρέλης.
Τα έργα για την αναβάθμιση των υποδομών προέκυψαν μετά από διαχειριστική μελέτη που εκπονήθηκε από τα στελέχη της Διεύθυνσης Πρασίνου του δήμου Αθηναίων και εγκρίθηκε από τρεις Διευθύνσεις του υπουργείου Πολιτισμού και από το Δασαρχείο και συνολικά για δεκάδες επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων (γεωπόνοι, δασολόγοι, μηχανικοί, αρχιτέκτονες κλπ ). Ήταν ένα από τα βασικά θέματα της Διάσκεψης για την Αθήνα (Τεχνόπολη δήμου Αθηναίων, Φεβρουάριος 2016) και έχει πάρει τα εύσημα από τη Διεύθυνση Βαυαρικών Κήπων.
Ταυτόχρονα με το έργο των υποδομών υπάρχουν και αλλά ξεχωριστά projects που υλοποιούνται ή οργανώνονται αθόρυβα στον κήπο και αφορούν:
- Επικαιροποίηση του τοπογραφικού και δημιουργία δενδρολογίου – θαμνολογίου .Κάθε δένδρο, κάθε θάμνος έχει τη ταυτότητά του. Αυτό ολοκληρώνεται στο τέλος Οκτωβρίου.
- Σύνταξη σχεδίου δράσης για τη διαχείριση των δένδρων και την ανανέωση του φυτικού υλικού, σε συνεργασία με τους Βαυαρικούς Κήπους.
- Συμμετοχή στο AthensDigitalLab με τοποθέτηση αισθητήρων για την καταγραφή αναλυτικών μετεωρολογικών στοιχείων που αξιοποιούνται για τη συντήρηση του Κήπου.
- Αποκατάσταση της κτιριακής υποδομής του Κήπου (Βοτανικό Μουσείο, wc και βοηθητικό κτήριο, παραδοσιακό καφενείο)
- Συντήρηση των ιστορικών μεταλλικών και λίθινων κατασκευών του Κήπου
- Σύνταξη κανονισμού λειτουργίας
- Δημιουργία Εταιρικής ταυτότητας για τον Κήπο (φυλλάδιο, λογότυπο και microsite)
Ακόμη, γίνονται δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού στις οποίες περιλαμβάνονται:
- Τα παραμύθια του Κήπου
- Καθημερινό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην παιδική βιβλιοθήκη
- Πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας
- Φιλοξενία εκδηλώσεων της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου
- Διαγωνισμός και Εκθέσεις φωτογραφίας “Ο Εθνικός Κήπος στις 4 εποχές του χρόνου” σε συνεργασία με το περιοδικό Φωτογράφος
- Δράσεις σε συνεργασία με το Ιστορικό Αρχείο του δήμου για την προστασία και ανάδειξη του αρχείου του Κήπου
- Συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και το Ίδρυμα Σβάρτς για μουσικούς περιπάτους στον Εθνικό Κήπο.
- Συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο και περιπατητικές παραστάσεις με έργο του Θ.Γκόνη που αφορά στην ιστορία του Εθνικού Κήπου.
- Εκδηλώσεις και δράσεις του Οργανισμού Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του δήμου Αθηναίων, κάθε Ιούνιο, με επίκεντρο τα παιδιά, την ήπια άθληση, τη yoga και τη μουσική