Fake news. Fake friends. Fake influencers. Ιστορικά διανύουμε την πιο «δήθεν» περίοδο της ψηφιακής εποχής. Ο καθένας μπορεί να αγοράσει ένα πακέτο με ψεύτικους φίλους και κίβδηλα likes στο Instagram και να διατυμπανίζει ότι είναι επιδραστικός. Οι 5.000 ακόλουθοι κοστίζουν μόλις 60 ευρώ. Στην τιμή αυτή συμπεριλαμβάνονται και μερικά εκατομμύρια likes, που καρφώνονται στο κάθε post ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Πέρα από την προσωπική αναγνωρισιμότητα που οι fake influencers βιώνουν εν ήδη ψευδοψύχωσης, ζώντας τη χαρά της αναγνώρισης μέσα από κάτι που γνωρίζουν ότι είναι ψέμα, αρκετοί κερδίζουν και χρήματα. Όχι πολλά. Αλλά χωρίς κόπο ό,τι και αν είναι, καλό είναι…
Και δεν είναι μόνο άγνωστα παιδάκια που αγοράζουν ακολούθους για να αισθανθούν ποθητά από τους πάντες ή να ανεβάζουν το κασέ τους. Το ίδιο κάνουν αθλητές, ηθοποιοί, τραγουδιστές, πολιτικοί και άλλοι επαγγελματίες που απολαμβάνουν ήδη δημοσιότητα. Ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ψεύτικους φίλους στο λογαριασμό του. Όμως όπως φαίνεται για κάποιους, όσα βλέμματα και να πέσουν πάνω τους, δεν είναι ποτέ αρκετά.
Εργοστάσια παραγωγής ακολούθων
Οι ψεύτικοι λογαριασμού που γίνονται πληρωμένοι ακόλουθοι είναι γνωστοί ως bots. Και μέχρι να αποκαλυφθούν και να αρχίσει η τιμή τους να πέφτει, είχαν μεγάλο δημόσιο αντίκτυπο. Πλέον, υπάρχουν ηλεκτρονικά εργαλεία που τους αποκαλύπτουν, αλλά ξεχωρίζουν και με γυμνό μάτι. Όταν κάποιος, για παράδειγμα, από την Ελλάδα δεν έχει εκπομπή στην τηλεόραση, δεν έχει κάνει καριέρα στο εξωτερικό και ξαφνικά βρεθεί με 10.000 followers, τότε κάτι δεν πάει καλά.
Αν στα εκατοντάδες likes που παίρνει στο Instagram υπάρχουν αρκετοί λογαριασμοί με κυριλλική, ρωσική και άλλου τύπου γραμματοσειρά, τότε κάτι βρωμάει. Αν υπάρχει αρκετό γυμνό στην κεντρική φωτογραφία στα προφίλ από τους ακολούθους του, είναι ακόμη μία ένδειξη αγορασμένων ακολούθων. Επίσης, όταν η αναλογία των ατόμων που ακολουθεί σε σχέση με αυτούς που τον ακολουθούν, είναι τελείως δυσανάλογη, τότε και πάλι κάτι τρέχει. Δηλαδή, δεν μπορεί κάποιον να τον ακολουθούν 20.000 άτομα και αυτός να ακολουθεί μόνο 500, όπως αναφέρουν ως παράδειγμα οι New York Times. Και φυσικά ακόμη και τα σχόλια που μπορούν να κάνουν τα ψεύτικα προφίλ, είναι κάπως τυποποιημένα και περιορισμένα, καθώς είναι ρομπότ!
Fake followers δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι, αλλά και πολλές επιχειρήσεις. Σε έρευνα που έκανε το περιοδικό AdΑge αποκάλυψε ότι το 72% των ακολούθων του ξενοδοχείου Ritz-Carlton στη Νέα Υόρκη ήταν ψεύτικοι. Ήταν δηλαδή τόσο δυνατή η επίδραση του Instagram, που ακόμη και ένα τόσο πολυτελές, ιστορικό ξενοδοχείο, έπρεπε να δείξει ότι το ακολουθούν οι χρήστες. Ωστόσο, με την πτώση της τιμής των ακολούθων, ο καθένας γίνεται influencer. Η αξία του όμως έπεσε μαζί με τις μάσκες.
Το Instagram προσπαθεί να αποφύγει τον πνιγμό
Έτσι, το ίδιο το Instagram αναγνώρισε το λάθος του να επιτρέψει τους ψεύτικους φίλους στον κώδικά του και ανακοίνωσε ότι εφαρμόζει πιλοτικό πρόγραμμα στον Καναδά, για παύση του αριθμού των likes.
Προκειμένου δηλαδή να μην καταστραφεί πλήρως το πιο διάσημο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, κάνει μία νέα αρχή και «μαζεύει» την κατάσταση, η οποία έχει ξεφύγει προ πολλού. Η πρώτη κίνηση που ανακοίνωσε είναι να εξαφανίσει παγκοσμίως και δημόσια τον αριθμό των likes που παίρνει ο κάθε χρήστης.
Αυτό σημαίνει ότι οι άλλοι χρήστες θα συνεχίσουν να βλέπουν ποιος τους «χαϊδεύει» τη δημοσίευση, αλλά δεν θα είναι σε κοινή θέα ο συνολικός αριθμός των likes. O μόνος που θα τον βλέπει, θα είναι ο ίδιος ο χρήστης. Και ο μόνος τρόπος για να τον ανακαλύψει κάποιος άλλος, θα είναι να τους μετρήσει έναν έναν.
Όπως δήλωσε ο επικεφαλής του Instagram Άνταμ Μοσέρι, «η μεγάλη αλλαγή έχει σχεδιαστεί για να μειώσει το στρες που βιώνουν οι χρήστες με τα likes που περιμένουν να πάρουν και τον αριθμό των ανθρώπων που θα δουν το βίντεό τους. Θέλουμε οι χρήστες να είναι πιο χαλαροί, να μην τους ενδιαφέρει σε πόσους αρέσει αυτό που κάνουν και να επενδύουν περισσότερο χρόνο με τους ανθρώπους που τους ενδιαφέρουν». Ωστόσο, αν ενδιέφερε πραγματικά κάτι τέτοιο το Instagram, θα εξαφάνιζε και από τον ίδιο τον χρήστη το συγκεκριμένο νούμερο.
Σαφώς και δεν είναι τυχαίο ότι η απόφαση αυτή ελήφθη λίγο μετά τις ανακοινώσεις της Unilever, η οποία δεν ξαναδίνει διαφήμιση σε όσους influencers, διάσημους και σταρ της τηλεόρασης έχουν ψεύτικους φίλους, αλλά και σε Μέσα Επικοινωνίας που δημοσιεύουν fake news και clickbait περιεχόμενο. Και αν χάνεις από διαφημιζόμενο μία Unilever, που έχει κάνει πραγματική έρευνα για τη διαφήμιση και επιπλέον δίνει το παγκόσμιο παράδειγμα σε εκατομμύρια μικρότερες εταιρείες, τότε προσπαθείς να μαζέψεις το χάος σου.
Το Instagram έχει απαξιωθεί εδώ και καιρό σαν μέσο που επηρεάζει τις πωλήσεις. Όπως έχουν καταδείξει έρευνες που έχουν γίνει για μεγάλες εταιρείες στην αγορά της διαφήμισης και του marketing, ελάχιστοι είναι αυτοί που επιστρέφουν με αύξηση των πωλήσεων τα λεφτά που έχουν τσεπώσει για ένα post με ψεύτικα likes. Απλώς έπρεπε να φτάσει στο χείλος του γκρεμού, προκειμένου να κάνει ένα βήμα πίσω.
Όπως αναφέρει η Wall Street Journal, το Instagram δεν είναι το μόνο μέσο που κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Την περασμένη εβδομάδα ο Τζακ Ντόρσι, ο διευθύνων σύμβουλος του Twitter, δήλωσε ότι αν μπορούσε να αλλάξει κάτι στο μέσο του, θα ξανασκεφτόταν αν θα διατηρούσε τη χρήση των likes και retweets ως μονάδες μέτρησης επιτυχίας μίας δημοσίευσης.