Την περίοδο της πανδημίας, η ζωή στη Γη κυριολεκτικά σταμάτησε. Η κυκλοφορία, τα σχολεία, οι χώροι διασκέδασης και τα σύνορα έκλεισαν, και τίποτε στον πλανήτη δεν έμεινε ανεπηρέαστο. Φαίνεται, όμως, ότι οι επιπτώσεις της Covid-19 δεν περιορίστηκαν στη Γη.
Με βάση μια νέα επιστημονική μελέτη, που παρουσιάζουν οι Times του Λονδίνου, η Σελήνη κάτι σαν… υποθερμία: Οι μετρήσεις στην επιφάνειά της κατά τη διάρκεια της νύχτας δείχνουν ότι ήταν σημαντικά πιο δροσερή κατά την περίοδο του πρώτου παγκόσμιου lockdown.
Στη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας, οι θερμοκρασίες σε ορισμένες περιοχές στην επιφάνεια της Σελήνης έπεσαν αρκετούς βαθμούς κάτω από τις συνηθισμένες , πριν ανέβουν ξανά, μόλις η ζωή στον πλανήτη μας επέστρεψε στην κανονικότητα – κατά την γνωστή έκφραση. Οι επιστήμονες πίσω από τις μετρήσεις -που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Monlthy Notices της βρετανικής Βασιλικής Εταιρείας Αστρονομίας- δεν έχουν ξεκάθαρη εξήγηση για το φαινόμενο, αλλά έχουν μια θεωρία.
Το πρώτο lockdown ήταν τόσο αυστηρό, που τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης έπεσαν σε όλο τον κόσμο. Αυτό το γεγονός με τη σειρά του άλλαξε την ισορροπία και τη σύνθεση της ενέργειας του Ηλιου που αντανακλάται από τη Γη. Για τη Σελήνη, που γίνεται αποδέκτης ενός κλάσματος αυτής της ενέργειας, το αποτέλεσμα ήταν η πτώση της θερμοκρασίας στην επιφάνειά της.
Η νύχτα στη Σελήνη είναι έτσι κι αλλιώς πολύ κρύα. Χωρίς την παρουσία του Ηλιου και χωρίς ατμόσφαιρα, η κατακόρυφη πτώση της θερμοκρασίας είναι αναπόφευκτη. Στη διάρκεια του δεκαπενθήμερου του σκότους, που παρατηρείται στη «σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού» –τις τοποθεσίες τις οποίες δεν λούζει το φως του Ηλίου– φθάνει τακτικά στους -140 βαθμούς Κελσίου, ή και χαμηλότερα.
Για όλο αυτό το διάστημα αυτών των δύο εβδομάδων, μια από τις ελάχιστες πηγές θερμότητας για το φεγγάρι είναι η ίδια η Γη – η γήινη λάμψη μπορεί να ζεστάνει ελαφρώς τους άγονους βράχους της Σελήνης.
«Κατά τη διάρκεια της νύχτας στη Σελήνη, οποιαδήποτε, έστω και μικρή θερμική ροή, μπορεί να προσφέρει σημαντική αλλαγή στις επιφανειακές της θερμοκρασίες», εξηγεί στους Times ο Καρανάμ Ντούργκα Πρασάντ, από το Εργαστήριο Φυσικών Ερευνών του Αχμενταμπάντ της Ινδίας, που επιμελήθηκε της μελέτης των μετρήσεων.
Ενας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τη θερμική ροή, είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση. Η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλάται μέσω της Γης, αφού φτάσει στην επιφάνειά της, στα σύννεφα ή στα αερολύματα. Ποιο από τα τρία θα χτυπήσει πρώτα, έχει τεράστια σημασία – και αυτό έβαλε τον Πρασάντ και τους συναδέλφους του σε σκέψεις. Μετά την πρώτη φάση της πανδημίας και τους εμβολιασμούς των αρχών του 2021, παρατηρήθηκε μεγάλη μείωση στα αερολύματα.
Η νεφοκάλυψη είχε επίσης μειωθεί. Ο Πρασάντ γνώριζε ότι έτσι θα μπορούσε θεωρητικά να μειωθεί η καθαρή θερμική ακτινοβολία που εκπέμπεται στη Γη. Ο συνδυασμός αυτών των φαινομένων στο πρώτο στάδιο των lockdown ήταν καθοριστικός, αλλά η ομάδα των ερευνητών δεν είχε στοιχεία που να τα συνδέει ευθέως με την πτώση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης.
Το πρόβλημα είναι ότι για να γίνουν ακριβείς αυτές οι μετρήσεις, απαιτείται ένας αξιοπρεπής αισθητήρας έξω από τη γήινη ατμόσφαιρα. Ο Πρασάντ σύντομα αντιλήφθηκε ότι η Σελήνη θα μπορούσε να προσφέρει τις μετρήσεις που χρειαζόταν. Ο δορυφόρος της NASA με το όνομα «Σεληνιακός τροχιακός αναγνώρισης» κυκλώνει το φεγγάρι και περιέχει ένα όργανο για τη μέτρηση της θερμοκρασίας της επιφάνειάς του.
Οι επιστήμονες έριξαν μια ματιά στα στοιχεία που είχε λάβει ο δορυφόρος κατά τη διάρκεια της σεληνιακής νύχτας, από την πλευρά που βλέπει προς τη Γη. Μελετώντας τα θερμοκρασιακά δεδομένα της τελευταίας επταετίας, βρήκαν μια ξεκάθαρη ανωμαλία – το πρώτο εξάμηνο του 2020. Σε κάποιες περιοχές της Σελήνης η μείωση της θερμοκρασίας ήταν αμελητέα, αλλά σε άλλες αξιοσημείωτη. Η μέση μεταβολή ήταν οκτώ βαθμοί Κελσίου.
Ο Πρασάντ και η ομάδα του είναι ανοιχτοί σε άλλες ερμηνείες για την αιτία της πτώση της θερμοκρασίας, αλλά προς το παρόν δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι κάτι άλλο πέρα από τις επιπτώσεις της πανδημίας στον πλανήτη μας θα μπορούσε να εξηγήσει την ξεκάθαρη πτώση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Σελήνης. Θεωρούν, μάλιστα, ότι το φεγγάρι μπορεί μελλοντικά να γίνει το πιο ακριβές παρατηρητήριο για την εξέλιξη του κλίματος στον πλανήτη μας.