Το απόλυτο φαβορί για το προεδρικό χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (που μόλις κατάφερε μια σαρωτική εσωκομματική νίκη στην Αϊόβα) δεν έχει ακόμα επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, αλλά στοιχειώνει τα μυαλά των υψηλών συμμετεχόντων στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, οι εργασίες του οποίου άρχισαν το πρωί της Τρίτης (16/1/2024).
«Οι παγκόσμιοι ηγέτες που συγκεντρώθηκαν στις ελβετικές Αλπεις αυτή την εβδομάδα ανησυχούν πως ο Ντόναλντ Τραμπ θα είναι ακόμη περισσότερο κατά της παγκοσμιοποίησης, εάν επιστρέψει ως πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Και έχουν καλούς λόγους να είναι επιφυλακτικοί», γράφουν οι Σουζάν Λιντς και Ζάκαρι Γουόρμπροτ του Politico σε ανταπόκρισή τους από τη διάσημη ελβετική κωμόπολη.
«Αν και ο Τραμπ δεν θα δώσει το παρών στο Νταβός, το φάσμα της επιστροφής του λαϊκιστή αγκιτάτορα πρόκειται να στοιχειώσει τις αίθουσες και να πλανάται πάνω από τις παρασκηνιακές συζητήσεις στην ετήσια μάζωξη επιχειρηματιών και πολιτικών. Η προοπτική του Trump 2.0 έχει τρομάξει πολλούς στη διεθνή κοινότητα», συμπληρώνουν οι δύο δημοσιογράφοι.
«Εάν θέλουμε να αντλήσουμε διδάγματα από την ιστορία, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο άσκησε την εξουσία κατά την πρώτη του θητεία, είναι ξεκάθαρα μια απειλή», δήλωσε η Κριστίν Λαγκάρντ, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και τακτικό μέλος του Νταβός, σε μια ασυνήθιστα ειλικρινή συνέντευξη στη γαλλική τηλεόραση την περασμένη Πέμπτη. «Κοιτάξτε απλά τους δασμούς, τη δέσμευση στο ΝΑΤΟ, τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Και μόνο σε αυτά τα τρία πεδία κατά το παρελθόν τα αμερικανικά συμφέροντα δεν ευθυγραμμίζονταν με τα συμφέροντα της Ευρώπης», πρόσθεσε.
Αποτελεί γεγονός, οπότε, ότι οι Ευρωπαίοι ανησυχούν για το ενδεχόμενο επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο ενώ τους όποιους φόβους τους τους επιβεβαιώνουν, μάλιστα, πρόσωπα από το περιβάλλον του πρώην (και πιθανώς μέλλοντος) προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών.
Διατηρώντας την ανωνυμία του, ένας πρώην ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ χαρακτήρισε ως σωστή την άποψη ότι πολιτική του Τραμπ κατά τη διάρκεια μιας δεύτερης θητείας θα εμπόδιζε το έργο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τζ. Ντ. Βανς του Οχάιο εξέφρασε παρόμοια γνώμη, υποστηρίζοντας πως η παγκόσμια ελίτ «πρέπει να τον φοβάται». «Εάν ο Τραμπ υποστηρίζει κάτι, νομίζω ότι αυτό είναι η απόρριψη της ιδεολογίας (της παγκόσμιας ελίτ), των υλικών οφελών που προέρχονται από αυτήν».
Επιστρέφοντας στο παρελθόν, οι Σουζάν Λιντς και Ζάκαρι Γουόρμπροτ σημειώνουν πως «o Τραμπ έχει μια περίπλοκη σχέση με το Νταβός. Ο κάτοχος ιδιωτικού τζετ δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας είχε κάποτε κοινά σημεία με την παρέα του Νταβός, ιδιαίτερα στην αρχή της καριέρας του, όταν συναναστρεφόταν τακτικά με πλούσιους χρηματοδότες, εκμεταλλευόμενος τον δεσμό μεταξύ πολιτικής και χρήματος. Καθώς, όμως, τον έθελξε η πολιτική δόξα, επιδίωξε να ταχθεί ενάντια στην ελίτ», συνοψίζουν.
Ο Τραμπ απέφυγε να παραστεί στο Νταβός πριν από την εκλογή του, το 2016, καθώς διεξήγαγε την προεκλογική του εκστρατεία ως ένας υποψήφιος που τασσόταν κατά της παγκοσμιοποίησης και υποσχόταν να καταργήσει τους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου για να επικεντρωθεί στις ανάγκες των αμερικανών εργατών. Ωστόσο παρέστη το 2018 (έναν χρόνο αφού ανέλαβε τα καθήκοντά και 18 χρόνια μετά την τελευταία φορά που ένας εν ενεργεία πρόεδρος των ΗΠΑ έδωσε το παρών στο φόρουμ) και μετέβη ξανά το 2020.
Το 2018 προκάλεσε αναστάτωση, καθώς έφερε τον προστατευτισμό του στο προπύργιο της παγκοσμιοποίησης, δηλώνοντας προς πάσα κατεύθυνση «Πρώτα η Αμερική». Και αντί να εστιάσει στη διπλωματία, όπως είθισται στο Φόρουμ του Νταβός και σε άλλες διεθνείς συνόδους όπως της Ομάδας των Επτά (G7) και της Ομάδας των Είκοσι (G20), ο Τραμπ επέλεξε κατά τις συναντήσεις του με συμμάχους των ΗΠΑ να απειλεί με συνέπειες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τη βούληση της Ουάσιγκτον.
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Τιερί Μπρετόν, ένας ισχυρός ευρωπαίος επίτροπος (Εσωτερικής Αγοράς) με διευρυμένες αρμοδιότητες που εκτείνονται από τη ρύθμιση της τεχνολογίας έως τη βιομηχανική πολιτική, αποκάλυψε πως το 2020 στο Νταβός, στο περιθώριο της συνόδου, ο Τραμπ προειδοποίησε πως οι ΗΠΑ δεν θα συνέδραμαν την Ευρώπη εάν δεχόταν στρατιωτική επίθεση.
«Πρέπει να καταλάβετε ότι εάν η Ευρώπη δεχτεί επίθεση, δεν θα έρθουμε ποτέ να σας βοηθήσουμε και να σας υποστηρίξουμε», είχε πει χωρίς περιστροφές ο Τραμπ στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σύμφωνα με τον γάλλο επίτροπο. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ απείλησε επίσης ρητά ότι θα αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, παρότι η χώρα του είναι ένα από τα θεμέλια της διατλαντικής συμμαχίας εδώ και δεκαετίες.
«Παρεμπιπτόντως, το ΝΑΤΟ είναι νεκρό, και θα φύγουμε, θα εγκαταλείψουμε το ΝΑΤΟ», απείλησε ο Τραμπ, σύμφωνα με τον Μπρετόν. «Και παρεμπιπτόντως, μου χρωστάς 400 δισεκατομμύρια δολάρια, γιατί δεν πληρώσατε, εσείς οι Γερμανοί, όσα έπρεπε να πληρώσετε για την άμυνα», δεν παρέλειψε να επισημάνει ο Τραμπ στη γερμανίδα συνομιλήτριά του. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχε αναλάβει τα νέα της καθήκοντα μόλις πριν από λίγες εβδομάδες ενώ ο τόνος και το ύφος του νυν αμερικανού προέδρου την άφησαν άναυδη, όπως ανέφερε στο Politico ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος που μετείχε στη συνάντηση.
Οπότε δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση το ότι πάνω από το Νταβός πλανάται το φάσμα της επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ και όλοι σκέφτονται τις συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης στις διεθνείς σχέσεις.
Ωστόσο η Μάιντα Ρούγκε, ανώτερη συνεργάτρια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων εξήγησε πως το ζήτημα «δεν είναι μόνο το τι θα σημαίνει μια προεδρία Τραμπ για την εξωτερική πολιτική και το εμπόριο», καθώς μια αναμόρφωση των διοικητικών δομών του κράτους «θα κινδύνευε να μετατρέψει την Αμερική σε μια ανελεύθερη δημοκρατία – η οποία θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της με τον κόσμο».
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η μη δέσμευση του Τραμπ απέναντι στο ΝΑΤΟ, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη, μάλιστα, περίοδο για τον πόλεμο που εξακολουθεί να μαίνεται στην Ουκρανία. Ο Τραμπ, ο οποίος έχει δηλώσει ότι θα μπορούσε να τερματίσει τη σύρραξη «μέσα σε 24 ώρες», είναι πιθανό να διακόψει οριστικά ή να περιορίσει δραστικά τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία (οι Ρεπουμπλικάνοι στο Κογκρέσο έχουν ήδη καταστεί επιφυλακτικοί όσον αφορά τη συνέχιση της χρηματοδότησης της πολεμικής προσπάθειας του Κιέβου).
Την ίδια ώρα ορισμένοι πιστεύουν ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκούσια χρονοτριβεί, ποντάροντας στην επικράτηση του Τραμπ τον ερχόμενο Νοέμβριο. Σύμφωνα με τον Πετρ Πάβελ, πρόεδρο της Τσεχίας, ο ρώσος πρόεδρος απέκλεισε το ενδεχόμενο ειρηνευτικών συνομιλιών μέχρι την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των αμερικανικών εκλογών.
«Εχει ξεκαθαρίσει ότι για αυτόν, εταίρος για πιθανές διαπραγματεύσεις δεν υπάρχει άλλος πέρα από τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο τσέχος πρόεδρος, προειδοποιώντας ότι ο Πούτιν ενδέχεται να επιδιώξει να διαπραγματευτεί απευθείας με τον Τραμπ εάν κερδίσει, «ανεξάρτητα από το τι πιστεύει η Ουκρανία ή η υπόλοιπη Ευρώπη».
Ομως πέρα από τον Πούτιν και τη Ρωσία, την ώρα που παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ διακατέχονται ήδη από τον φόβο της επανεκλογής του Τραμπ, υπάρχουν και άλλοι ηγέτες και άλλες χώρες που ενδέχεται καλοβλέπουν την πιθανή επιστροφή του, ο Βίκτορ Ορμπαν, για παράδειγμα, και τα κράτη του Περσικού Κόλπου, με τους ηγέτες των οποίων ο Τραμπ και η οικογένειά του διατηρούν ισχυρούς δεσμούς.
Αυτήν την εβδομάδα ο Ντόναλντ Τραμπ δεν πρόκειται να μεταβεί στο Νταβός αλλά θα παραστούν αρκετοί επιφανείς, μάλιστα, υποστηρικτές του, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται πρώην αξιωματούχοι της κυβέρνησής του αλλά και ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του πρώην προέδρου και πρώην ανώτερος σύμβουλός του στον Λευκό Οίκο.
Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι δημοσιογράφοι του Politico, μια δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε, τελικά, να μην έχει τον αντίκτυπο που πολλοί φοβούνται στο Νταβός. Ο πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησής του που μίλησε στο Politico, ανέφερε ενδεικτικά πως η πολιτική του Τραμπ για το εμπόριο κατά πάσα πιθανότητα δεν θα διαφέρει σημαντικά από την πολιτική που θα εφαρμόσει ο Τζο Μπάιντεν στην περίπτωση επικράτησής του.
Επιπλέον στις ΗΠΑ υπάρχουν ενδείξεις ότι ο επιχειρηματικός κόσμος έχει ήδη συμβιβαστεί με την ιδέα ότι ο επόμενος πρόεδρος της Αμερικής ενδέχεται να είναι εκ νέου ο Ντόναλντ Τραμπ. Πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών υπό τον Τραμπ ανέφερε σχετικά ότι ο πρώην πρόεδρος σαφώς δεν είναι η προτιμώμενη επιλογή των ατόμων που θα παρευρεθούν στο Νταβός. Ομως η εταιρική κοινότητα των ΗΠΑ «αισθάνεται ολοένα πιο άνετα με την ιδέα ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να επιστρέψει — και αυτό μπορεί να μην είναι τόσο κακό όσο προβλέπεται».
Πολλές προσωπικότητες από τον κόσμο των επιχειρήσεων στις ΗΠΑ «δεν είναι ακριβώς ενθουσιασμένες» με τα αποτελέσματα των πολιτικών που εφαρμόζει η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν και, ενώ θυμούνται τα tweets και τις γκάφες του Τραμπ, χαρακτηρίζουν ως θετικό τον αντίκτυπο των πολιτικών του. Δεν ξεχνούν επίσης τις ασυνήθιστες για μια ρεπουμπλικανική κυβέρνηση πτυχές του προγράμματός του, «αλλά συνολικά, ανακαλούν στη μνήμη τους το 80% που εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό με τον παραδοσιακό ρεπουμπλικανικό τρόπο και πιστεύουν τρόπον τινά ότι αυτό θα συμβεί εκ νέου», εξήγησε ο πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ.